Firyay xotan bkewn, xêra babetekanî yek sallî raburdûtan bşarnewe
Hejên
03î Culay 2013
Lem sateda ke min em wşane denûsim, cemawerî milyonî le meydanî tehrîrî qahîreda bebê serkirde û pêşrrewîy part, çend rojêke le sertaserî wllatî mîsirda le kodengîyekî cemawerîyda narrezayetî derdebrrin û birryaryandawe, mîrayetî îxwanekan û serokayetî mursî, wek mîrayetî û serokayetî husnî mubarek, be kodengî cemawerîy welabnên.
Herçende be serokayetî geyîştinî mursî û bedesellatgeyîştinî îxwanekan, be kemtirîn deng û rezamendî komellgewe, tenya le sîstem û mîkanîzemekanî karkirdî dêmokrasîy parlemanîyda eger û twananî sergirtnî heye û le hellbjardnekanî parsall 2012da le koy hejmarî mafdaranî dengdanda ke (50.996.746) milyon kesî naw tomarkraw bûn, tenya (23.672.236) milyon kes beşdarîy dengdan deken û lew hejmareş tenya (5.764.952) milyon kes deng be serokayetî mursî deden û le beramberda zorîneyek lew hejmare (27.324.510) milyon kes, baykotî dengdan deken û le 80% xellkî djî ew serencame bûn, eger dengî ewaneş ke mafî dengdanyan nebuwe, werbigrîn, ewa tenya kemayetyekî bçûkî komellgey mîsrî beşdarî dengdanî kirduwe û lew kemayetîyeş, tenya nzîkey nîwey, xwazyarî desellatî îxwanekan û serokayetî mursî buwe. Keçî ta hefteyek pêş xroşanewey cemawer le mîsr, zorbey here zorî nûseranî çep û rastî komellgey kurdistan, qewanêkyan bedemewe girtbû û be arezûy xoyan şunasî îslamîbûnyan beser raperrînekanî wllatanî ‘erebîda debrrî û tenanet leweş zyatir çep lebernebûnî xwêndnewe bo xudî raperrînekan û derknekirdnî sruştî raperrînekan û nadîdegirtnî hokarî raperrînekan, her awa wek tûtî kewtne gutnewey destewajey huşyarane amadekrawî masmîdyay xorawa, “beharî ‘erebî”, beheman şêwe kewtne witnewey destewaje amancdaranekanî masimdyay xorhellatî nêwerrast, ke bexoyan leberdem metrisî ramallîdabûn wek mîrayetî tunis û mîsr.
Eger carekanî dîke, bext yarî ew çepane bûbêt û pagende qerizkrawekanyan çend sallêk bedronexrabnewe, ewa em careyan, zorî nebrid û katî ewe hatuwe firyay wtare twancawî û tutîasayyekanyan lemerr raperrînekanî wllatanî ‘erebî, ke be “beharî îslamî” û be “behêzkerî rewtî îslamî”yan lêkdedanewe, bkewn û byansûtênin.
Wek bînîman, cemawerî narazî û azadîxwazî û gyanî yaxîbûn lew raperrînaneda ke daynemo û hestey çalakî û bzûtnewekan bû, zor lewe behêztir û lêbrrawtir bû, ke masmîdyay xorawa û zemînesazîy û pêşkarîy îxwanekan û hewllî destemogeraney parte ramyarîyekan û lêkdanewe nadrustekanî le çeşnî lêkdanewey çepî ‘îraq û kurdistan, bitwanê le berdewamî şorrş û nojendkirdnewey raperrînekan naumêdî bkat.
Paş şkistixwardinî katîy raperrînî cemawerîy mîsr û be mîrayetî geyîştinî îxwanekan le rêgey dêmokrasî parlemanîyewe, kem nebûn, ew ramyaraney ke le çep û rastî komellgewe, ew peyame çewaşekaraneyan be gwêy narrazîyanî ‘îraq û herêmî kurdistanda deda, madam raperrîwanî tunis û mîsr, xawenî pêşrrewî partîy û ramyarîy xoyan nîn, serencam xebat û çalakîyekanyan çûne baxellî îslamîyekanewe. Bellam wêne û dîmene rasteqînekanî jyan û ketwarî ew dû komellge ştêkî dîkey cyawaz lewey ke masmîdyay xorawa û dewlletanî ‘erebî nîşanyandeda, bû.
Le mawey dû sallî raburdûda rojane le tunis bzûtnewey lawan û bzûtnewey xwêndkaran û bzûtnewey bêkaran û serbexokan (otonomekan) be xopîşandan û destbeserdagirtnî xanûberey dewlletî û karî hunerîy û xebatî meydanî û çalakî rastexo, rûberrûy desellatî (nehzey îslamî) debnewe û lêyan zîndanî dekrêt û rawdenrên û rûberrûy tundutîjî deste çeqokêş û şelatîyekanî deselatî îslamî debnewe, keçî ne masmîdyay xorawa û ne mîdyay wllatanî ‘erebî û ne mîdyay çepî xorhellatî nêwerast, bo carêkîş roşnayyan nexisteser ew rûda û dîmenane.
Her leberewe, bo ewaney ke serçawey zanyarî û agadarîyan le bzûtnewekanî nêw komellgey mîsrî, tenya masmîdyay ewrupî û dewlletanî ‘erebî buwe, tenanet wêne û dêmenî narrezayetîyekanî dêsemberî 2012 û eprrîllî 2013 nadîdedegrin, ew hewlleyan tenya lepênaw yek şitda bû, ke pagendey “îslamî bûn”î raperînekan bîselmênin û lewêwe pêmanbllên, eger bzûtnewey çîn û twêje bindestekan û cemawerîyekan û take azadîxwazekan, byanewêt serbexo û le derewey pawangerîy (domîneytî) partekan û destebjêre ramyarekan, hengaw bnêt û bekarêk hestêt, ewa serencamekey be desellatgeyîştinî hêze koneperistekan debêt. Eme dîwî rasteqîne û amancî pagendey ew part û grupe desellatixwazaneye, ke detrisn şepolî bzûtnewe radîkallekanî yonan û tunis û mîsr bigwêzrêtewe herêmekeyan û mitnaney cemawerîyan lenêwberêt.
Bellam bo ewaney ke le sallanî 2007 bem lawe agadarî radîkallbûn û her rojebûnî narrezayetîye krêkarîyekanî wllatî mîsr bûn û agadarî szadanî efser û serbaze azadîxwazekan û dwatir sûtandin û hellkendinî çadrî azadîxwazan paş bedesellatgeyîştinî mursî û serkutkirdnî narrezayetîyekanî eprêlî 2013 û mangirtne bêejmarekanî krêkaran û bzûtnewey destgirtin beser karge û karxanekan û bzûtnewey binyatnantî herwezîye krêkarîy û cemawerîyekan bêt, hîç kat bew serencame nagat ke bedesellatgeyîştinî nehze û îxwanekan le tunis û mîsr, berencamî raperrînî serbexoy cemawerîy bêt. Herweha leweş têdegat, çunke hellbjardinî îslamîyekan çend hokarî tayebtî heye; lewane karkirdin û amadekarîy çend salley îxwanekan be qostnewey hejarî û nebûnî bîmey dermanî bo hejaran, ke baştirîn nexoşxaneyan le qahîre û şarekanî dîkey wllatî (mîsr)da bo ew mebeste hebû û herweha pagendey masmîdyay cîhanî le katî hellbjardnekanda be gewrekirdnewey egerî birdnewey îxwanekan û gewrekirdnî cemaweryan le pagende mîdyayyekanda, twanîyan rêjeyekî zor le dengî beşdarbuwan bedestibhênin. Rûdawêkî lew core, bo wllatanî nawçeke û dewllete ewrupîyekan lewe baştir bû, ke narrezayetîyekan berdewamîyan hebêt û bibne piştîwane bo wllatanî dîkey kendaw û xorhelatî nêwerast.
Raperrînewey cemawerî azadîxwazî mîsr le çend rojî raburdûda, nîşanderî berdewamî narrezayetî û yaxîbûnî azadîxwazaneye, bûnêk ke bo take satêkîş lew wllateda xamoş nebuwe û berdewam coşî xwarduwe û pêge cemawerîyekanî xoy behêztir kirdûn. Ezmûnî mîsr, nîşanîda, ke bzûtnewey serbexoy cemawerîy le derewey qurmîş û pîlangêrrîy parte ramyarîyekandaye û be asanî bo desellatdaran û desellatixwazan destemo û serkutnakrêt, here lebereweye,ke le mêjûda serwerîy çînayetî le dêmokratîtrîn modêlîda bo parastinî xoy, tenya be serkutî polîsî û serbazîy û hênane serkarî mîrayetîye dîktatorekan twanîwyetî paşekşê bew bzûtnewane bkat.
Herweha bzûtnewe û raperrînekanî wllatanî ‘erebî û yonan û îspanya û wollistrît û lenden û brazîl, nîşanyanda, ke ewey torrêkî komellayetî bo hellxirrandinî cemawerîy detwanêt encamîbdat, sedan part be deyan sall natwanin, encamîbden. Bêcge lewey ke mêjûy parte ramyarîyekan le çepewe bo rast nîşanîdawe, ke bêcge le hewllî destemokirdin û belarrêdabirdnî bzûtnewe radîkallakan, parte ramyarîyekan le mêjûy çend sedey dwayîda, hîçyan encamnedawe û eme baştirîn bellgey nakarayî û napêwîstibûnî part û destebjêre ramyarîyekane û eger sernicî bzûtnewekanî sedey bîst û sedey bîst û yek bdeyn, her bzûtnewek, ke kewtibête jêr karayî ramyaran û cenerralle serbazîyekan, ewa serencamî destemobûn û cengî xwênawî nebrrawe buwe. Lem barewe dû nmûney zîndûman leberdesttan; nmûney yekem bzûtnewey cemawerîy ” 17î şubat”î herêmî kurdistan, behoy zallî parte ramyarekan û destebjêre ramyar û roşnibîrekanewe, destemokra û kra be bzûtnewey nwêjî heyînî leser şeqamekan; nmûney duwem, raperrînî xellkî (surya)ye, ke behoy zallîy mîlîşya çekdarekanewe, gorrdra be cengêkî xwênawî nebrrawe, ke serencam xerîke bîgorrn be cengî mezhebîy nêwan şî’e û sunne mezhebekan.
Herweha raperrînewekanî dû sallî raburdûy mîsr û lîbya û surye û behrên, ew ezmûneyan xiste berçawman, ke her kat bzûtnewekan lawazbin û şyawî destemokirdin bin, ewa dewllete ewrupîyekan û emerîka hewilldeden be piştîwanî le mîrayetî wllateke, bzûtnewekan tûşî şkist bken, wek cezaîr û behreyn û s’udye, eger boyan serkut nekra, ewa le rêgey dellallanî bazarî çek û grupe mafyayyekanewe bîgorrn be rûbewubûnewey mîlîşyayî û cengî berdewam wek lîbya û surye, eger hîçkam lew dû hewlley yekem û duwem seryannegrit û nakammanewe, ewa le rêgey pagende û hellbjardinî parlemanîyewe zemînesazî bo bedeselatgeyîştinî hêze koneperistekanî wek (nehze) le tunis û (îxwan)ekan le mîsr msogerbken û eger hatû beweş şepolî yaxîbûn û narrzeayetî cemawer danemirkayewe, wek pîlanî begerrxistinî hêzî serbazîy sallî 2011 û em dû rojey dwayî mîsr, hewllî parastinî serwerîy dewllet û berjewendî kompanîye cîhanlûşekan bden,
Herweha le herêmî kurdistanîşda, em rojane bekirdewe serencamî zallbûnî parte ramyarekan û destebjêrekan beser narrezayetî û xrosanî cemawerîyda debînîn, ke çon lîstî newşîrwanîyekan (postcelalîyekan) û hawpeymane îslamîyekanyan, le zallbûnyanda beser narrezayetîy û xopîşandanekanî “17şubat”î 2011î herêmî kurdistanda, dû sall tazekirdnewey şwaneyî mes’ud barzanî beser komellgey kordistanda, msoger deken. Aya weha serencamêk, berhemî qostnewey xoşbawerrîy cemawer û sazişkarîy opozsyon nîye, ke lebrî ewey bzûtnewey “17î şubat” berew welanan û hellweşandnewey postî serokayetî, nwêner denêrêne lay serok û daway bezeyî û çaksazîy lêdeken? Aya birryarî dîktatoraney parlemanî herêmî kurdistan, serencamî rêkkewtinî opozsyon nîye lepênaw komelêk destkewtî kesîy çend parlemantarêk û çend grup û partêkî ramyarîy ? Aya le hîç serdemêkî mêjûda wek emrro û em sate, destî ramyaran le pîlan û sazişkarîyekanda derekewtuwe? Aya leme zyatir pêwîstman be bellgehênanewe lemerr mşexorîy û gendexorîy û petbetênî partekan û destebjêre ramyarekan heye?