Carrî Gerdûn
Çend xulekêk lêprisînewe bû beçend Mang, îdî Kesêk nebû dillnyanebûbêt û boy roşinnebûbêtewe, gîranekey Peywendî bedamezrandnewey dezgey asayîŞewe heye, ke le serdemî Raperrînda lelayen cemawerî têkşikêndrabû, Rojî fîdrallî le Kurdistan, Rojî manorî hêz bû bo tirsandinî cemawer lewey ke her hengawêk djî şerr, begirtin û eşkence wellamdedrêtewe. Çekdare şrrexorekanî efwac xefîfe, ke cemawer milkeçî ketwarî kirdbûn … ewrroke asayîş parêzbûn ! Reşbigîrî Rojî cardanî fîdrallî, Xellkî lew xewe daçllekand, ke le sayey kurranî gel û Nîştman çawerrêy hellhatnîxor bûn. Rarrewî nêwan jûrekan wek Rojekanî desall lewewber jûr be jûr Zîndanîyekan bo serjimêrkirdin, rêzkranewe. Pasewanekan lûley çekekanyan arastey nîgay pirr pris û çawerrwanî Zîndanîyekan ragirtbû, Zîndanewan (‘Ebdulxalq) detût yarîye çeqawesûyyekanî serdemî Mnallî xoy webîrhatuwetewe, xêra xêra destî bo Zîndanîyekan radekêşa destî arastey dwaKes deka …
– to .. 33
Zîndanî jmare 33 : Alan mhemed ‘Elî
‘Ebdulxalq : çîyî? Carêkî dîke
Alan : alan mhemed ‘elî.
‘Ebdulxalq : nexêr, to yekem car nawêkî dîket gût.
Alan : nexêr, her awham wit.
‘Ebdulxalq : mim, ba awhabêt. Xêra bronewe jûrewe, xotan kobkenewe. Le bîrtan neçêt, nêw jûrekeş xawênbkenewe, egîna …
letek jyanewey hîwayek, hêz weber ejno û bze bo ser lêw degerrayewe. Bexêrayî pirsyare bêejmarekan, hengawekan pêşbirkêandekrid. Her Kese û lenaxî xoyda, xozgeyekî dexwast û bernamey bo ştêk daderrşit, ke letek yekem çirkey derçûn û azadbûn, çîbkat. Le xoşyanda, bepele nêw jûrekeyan em dîw ew dîw kird, detut çawerrwanî mîwanêk deken , yan leser sefern heryeke ştêkî degût:
– min nemgut hîç nîye, berdebîn …
– babe Gyan xo pyawmannekuştuwe, her debê azadbîn …
– kake emaneniş heqî xoyane lexellk biprisnewe, çak û xrap Heye …
– edî ku kake, her pyaw tûşî derdîserî debîtin …
– em qsane hêndey dîke xozge û hîwakanî saman û aram û ‘Alan’yan weber pêleqandeda …
Alan : ewe çîtane awa kewtûnete mastawsardkirdnewe, meger qsekanî xotan lebîrçûnewe, ke dwênê Şew çon Kestan bem bare razînebûn, bo pêtanwaye azaddebin? Na behelledaçûn, ger azadbûnaye, sereta bangdekran û lêprisînewe dekra û paşan bellênyan lêwerdegirtin, ke carêkî dîke karî djî Yasa neken û gwêrrayellbin, herwa beasanî mîwandarîyeke tewaw nabêt !
Kurre axa : Xwadekat berellamdeken, min memnûn û ta mawm le qseyan dernaçim.
Saman : bo pêtwaye êsTake xerîkî çît, êstaş her bekrêgîrawî ewanîy, to Zîndanî nît, her kat wersibî detwanît brroyt !
Kurre axa : demtibgre, egîna êsta ‘Ebdulxalqî Zîndanewan bangdekem.
Alan : ca bo bangî nakey, lewe zyatir çîdeken, ke kirdûyane, xo Zîndanêkî dîke lenêw em Zîndaneda drustnaken?! Ême beaşkra dellên, ke xoyan û serkirdekanyan xwênxor û xwênrrêjî Xellkin, Xellk raperî û dezgekanî Asayş û polîs û Serbazgekanyan têkişkandin, ewan lew dîw snûrekanewe hatnewe û dezgekanî serkutyan tazekirdnewe. Lebîrtançû, ke le Raperrînî duwemda çon her em cenabane letek emnekanda leberdem parêzge destyan beser cestey lexwêngewzawî çend Kesda girt, ke bedestî be’sîyekan kujrabûn. Lêjney harîkarî berey Kurdistanî û be’s, destî beser cestey ‘aras mewlud’da girtbû ?
Smayl: babegyan wazbênin, key katî eweye, babzanîn çîmanbeserdêt, ewsa şerrbken.
Tequhurrî kranewey Derge, wşekanî le zarda piçrrand, ‘Ezîzî pasewan û çend çekdar : hestin, berrîz destî yekdî bigrin û behêwaşî bedwamda wern !
Lûley çekekan berrûy pirsyare serbizîwekanda hellşaxanewe, hengawe lawazekan bedway çawîlkey xuzgekanewe dekşan û le Sallonekey ewber berbestikranewe. Bonî boyaxî jûrekan, miştekolley le demî hezekan deda. Şwênewarî Nûsîn û yadawerî Zîndanyanî serdemî be’si hêşTake mabûn. Le çawî waqûrrmaw û dlle Xemgirtuwekanewe pirsyarî perêşan û naaram, xoyan be telbendî Pencere jenginyekeda deda û pelupoşkaw, letaw nalle û hawarî eşkencedrawanda debûranewe. Guman ejnoy xozgekanî şkandibû:
– lewaneye lêre çawerrêy lêkollînewe bkeyn …
– lewaneye bo hemîşe lêre bîn …
– lewaneye çawerrêy destûrî azadbûnman bken ….
– lewaneye tawanbar û bêtawan leyekdî cyabkenewe …
Aram : bellam min pêmwaye beşî duwem mîwandarîyeke, lêre destipêdekat.
Saman : bzane çi fêll û telekeyek lejêr seryandaye !
Alan : lewaneye Zîndanyanî dîkeyan hênabin û ême konekan leber berterîbûn rêzyan bo danabîn û wek kone ….
Cîrey Dergeke zincîrey Xeyallekan depsênê û xew leçawî
heze brîndarekan dezrrênê. Drewşanewey tîşkî gllopeke leser pirçî zerd û lêwî sûrî dû xatûnî cwan û şîkpoş, wellam be boçîyetî û gumane naxajnekan dedatewe. Gonay all û baskî spîwsollyan, swêyan weber rebenî dênayewe. Be nerme cûlleyek wşey helew leser zaryan semay dekrid … pêkenîn û bezeyî, awêzanî yekdî bûbûn, bllêsey nîga berbest-krawekan awêzanî bask û gerdinyan debû … dengî pyawe hawkarekeyan, hengawî Xeyalle serşêtekanî sillmandewe …
– min wergêrm, letek em dû xatûne hatûm, Taku çawpêkewtintan letekda bkeyn, em dû xatûne Rojnamegern, eger amadebin, ewa çawpêkewtintan letekda dekeyn.
Letek danîştinyan le nêwerrastî jûrekeda, Zîndanîyekan le dewryan xirbûnewe, dû pasewanîş le Dergey jûrekeda çeqîbûn û çawyan le Zîndanekan zeqdekirdewe. Leser zarî heryekêk, xerwarêk skalla noreyan bo çrîn girtbû, beçrinûk katyan radegrit, taweku noreyan bêt. Wşekan lezarda wek balldarêk le qefez helldehatin û leser perrawî xatûnekan denîştnewe … Carcare heze kotkrawekanî rebenî nîga cadûîy-yekanyan rademûsî û bedzî lûley çekekanewe têkell debûn, hendêk car hestekan yegtiryan dedwand û peyame nhênîyekanyan beyekdî degeyand. Wşe Yasaxekan pasewanekanî herasandekrid û pîşyandeXwardewe…
Wergêr : xalle nawtan çîye û Xellkî kwên ?
Zîndanî : min nawm mewlûde û Xellkî em şarem ( hewlêr ), zyatir
Le (20) Salle krêkarî kargey cgerem.
Wergêr : Tement çend debêt ?
Mam mewlûd : 57 Sall .
Wergêr : leser çî gîrawî ?
Mam mewlûd : nazanim .
Pasewan : dro dekat, çon nazanêt !
Wergêr : lekwê gîrayt ?
Mam mewlûd : le Mallewe xewtibûm .
Wergêr : lêkollînewet letekda krawe ?
Mam mewlûd : nexêr .
Wergêr : ser be çi Partêkî ?
Mam mewlûd : hîç Partêk.
Wergêr : pêştirîş herwa ?
Mam mewlûd : bellê, ser be hîç Partêk nebûm, bellam hemîşe djî be’si bûm.
Wergêr : zor başe mame, supas.
Mam mewlud : axir kake Takey eme lêrokane bîn, bo nahêlln, jin û mindarman bêne kinman ?
Wergêrr : xalle, ême hîçman pênakrê, min wergêrrm û ewanîş
Rojnamegern.
wergêrr : ey to xalle Gyan, nawtan çîbû ?
Zîndanî : xdir hemed emîn .
Wergêr : bo gîrawî ?
Mam xdir : nazanim
Wergêr : kart çîye ?
Mam xdir : sayq lorî .
Wergêr : lekwê gîrawî ?
Mam xdir : çû bûm bo serdanî xizmêkman le teyrawa, le Mallî ewan.
Wergêr : ser be çi Partêkî ?
Mam xdir : hîç Partêk, bellam kurrekem şehîdî Partîye.
Pasewan : droy dekatin, pyawixrape !
Mam xdir : kurrm pyawixrap le derêye, keyf dekatin !
Wergêrr : ey to brader, boç nayêyte pêşê, nawt çîye ?
Zîndanî: min amade nîm wellam bdemewe, taweku nezanim boç gîrawm !
Wergêr : bellê, çont pêbaşe.
Zîndanîyekî dî: emin nawm Azîze.
Wergêr : Xellkî kwêy ?
Azîz : Xellkî hewlêrê.
Wergêr : leser çî gîrawî ?
Azîz : nazanim, leser brakem, brakeşm leser bra gewrekem, bra gewrekeşm leser min.
Wergêr: tênegeyiştim, mebestit çîye, boman rûnnakeytewe …
Xatûnekan : rû le wergêrr çî wit, pêman bllê ?
Wergêrr : lêytênegeyişm, dawamkird mebestekey rûnibkatewe…
Azîz : êware bû, katêk ke gerramewe Mall, wityan xotbişarewe bedwatda degerrên, mnîş wtim bo? Wityan mehmûd û zerdeşt leser to gîrawn.
Wtim çon le kwê? Wityan sereta mehmûd, paşan wtuyane ta zerrdeşt neyêt, ew Azadî nakeyn, ke zerrdeşt çuwe, ewîş gîrawe û wtuyane ta Azîz neyêt, ewan azad nabin, mnîş bebê sê û dû hatim Taku brakanim azadbken. Axir Mall û Mindallyan heye û bragewrekem ta Raperrîneke bexoy Pêşmerge buwe, bellam ne ewan azadkran, ne bemnîşyan gut, leserçî demangrin .
Wergêr : kart çîye ?
Azîz : ême çwar brayn, Wênegrîn.
Wergêr : pley xwêndewarît çende ?
Azîz : leberewey nexoşî buranewem hebû, nemtwanî xwêndin tewawbkem.
Xatûnekan: pirsyar lew lawey dîke bke, zor perêşan dyare !
Wergêr : kake, were pêşê, nzîk berewe, nawt çîye ?
Laweke : ‘bdalnadir.
Wergêr : kart çîye ?
‘bdalnadir : xwêndkarî zankom, dway xwêndinîş le sertaşî kardekem.
Wergêr : lekwê gîrawît ?
‘bdalnadir : le Mallewe.
Wergêr : bo gîrawît ?
‘bdalnadir : nazanim
Wergêr : çon gîrayt ?
‘Ebdalnadir: le Mallewe bûm. Katêk zanîman, le serbanewe çekdar dabezîne hewşekeman, mîlî çekyan lêrrakêşam û destigîryan-kirdim. Daykim Baweşî pêdakirdbûm, neydehêşt bimgrin, bellam bêsûd bû. Çekdarêkyan qondaxe tfengêkî le Daykim da û qullî Daykim şka, mnîş pelamarm dayê û îdî her ewende dunyam dît, wek cilkekonyan lêkirdim.
Pasewan : qurban drodekatin, kablî telefonî dzîwe, boye destigîrkrawe.
‘Ebdalnadir : min ne dzim û neser behîç Partêkim. Emane drodeken. Ewane destî Daykimyan bo şkan, ger min dzim emaney dîke boçî gîrawn ?
Xatûnekan : ew çekdare çî gut ?
Wergêrr : dellêt drodekat, ewe dze .
Xatûnekan : dawayan lêbke ba biçnederewe, yan ême deçînederewe ?
Wergêr : kake wa xatûnekan dawadeken, ke êwe biçnederewe !
Pasewanekan: agatan le zartan bêt, paşan bexotan dezanin, pêtanwanebêt em qsane bllawdekrênewe !
Wergêr : to nawt çîbû ?
Zîndanî: min
Wergêr : bellê to !
Zîndanî: min nawm, arame. Ême sê Kesîn, pirsyarekan arastey em Hawrrêyeman bke!
Werrgêr : fermû, nawtan çî bû ?
Zîndanî: alan mhemed ‘Elî.
Wergêr : Xellkî kwêy ?
Zîndanî : kerkûk.
Wergêrr : lekwê gîrawît ?
Alan : leMallewe, dû Kes bûyn. Ew Hawrrêyeman le slêmanîyewe beserdan bo lay ême hatuwe û ke zanîwyetî ême gîrawîn, çuwete lay (‘qîd Simko) û hewallî êmey pirsîwe, yeksere ewîşyan girtuwe.
Werrgêrr : le çi Partêkda kartandekrid ?
Alan : ême komonîstîn .
Wergêr : mebestan pekekeye ?
Alan : nexêr, pekeke nasîwnalîstin.
Wergêrr : kartan çîbû ?
Alan : pertûkifroş.
Wergêr : Peywendîtan letek pekeke çone ?
Alan : hîç Peywendîman nîye, bo ême herdû lay şerrke wek yekin, ême djî em şerreyn.
Wergêr : eşkencedrawn ?
Alan : eşkencey corawcor, eşkencey derûnî û cesteyî hemû ştê deken. Her ewendey ke ême Azadîman lê zewtikrawe, boxoy gewretrîn eşkenceye, Zîndan Zîndane, çi eşkence bidrêy yan ne. Serlebeyanî Rojî reşbigîrîyekey Rojî fîdrallet, djî damezrandnewey dezgey emin westaynewe, her leser ew ştaneş gîrawîn.
Wergêr : zor supas kake Gyan, ba pirsyarêkîş arastey hawrêket bkeyn
– to çon gîrayt bra ?
Aram : min emrro le slêmanîyewe hatim, ke çûme Mallî em Hawrrêyanem, drawsêkanyan wityan “Asayş girtûnî”. Mnîş yeksere hatme lay berrêweberî asayîş û lêm pirsî boçî û leserçî gîrawn, le wellamda wtî “yaXwa bexêr bêyt, kakî komonîst, zorçake bepêy xot hatûy”.
Wergêrr : xatûn … wabzanim, rûne.
Xatûnekan : okey ..
Cîrey Derge, kotrî nîga tamezrokanyanî hellfirrand û xozgekan le janî dabrranda detlanewe.
Pasewan : kake, katî çawpêkewtneke tewawbuwe, kak Simko gaztan dekat.
Xwên zabuwe demarî xozgekanewe, letek nîgay bezeyî awêzanî yekdî bûbûn û bzeyan leser lêwe reqhellhatuwekan deçand û wşe yaxîyekan le dûtwêy perrawî xatûnekanewe hellpey hellhatinyan bû. Brîskey xewnekan leser berde nêjrawekanî qella dedrewşanewe. Kotre lanewazekan goranîyan bo serxewêkî bê pasewan deçrrî. Le kpî Şewezengda, awazey Ewîn, raze tenyakanî dehonîyewe û deykirdne mlî estêre çawurdîlekan, ta rêbwaranî xewnenas le keşkollî awareyyeda byanparêzn. Xewne sirgekan, brîne konekanî saman û ”elî’yan dehênayewe so û derûnî lêwanlêwî Xem û pejare, dengejêy hezekanyanî lerandewe, eşkî çaw û pillme giryanî pengiXwardûy soze wêllekan teqînewe. Dengî destrrêjê rûnakî le gllop û hawarî le qurrgda brrîn, destrrêj bedestrrêjewe denra û cnêw begerûy cnêwda deçza… şeq û pîlaqey serpiştî namo, cîrrey le Derge hestand û cestey lexwêngewzawyan kirde momê bo tîşkdane çawî pirsyare bzêw û naaramekan.
Pasewan : segî kurrî seg, teqey le seyarey kak kosretî dekey, debxo ewe derdit bêt.
Namo : kere min nebûm, min Pêşmergem. Bo awham lêdeken, Dayk … îne !
Pasewan : Dergeke betundî berrûy pirsyarekey namoda dadexat.
Demuçawî tukin û Ruxsarî dêwaney namo û rêçkebestinî xwên le brînekanîyewe, çexmaxey le bîrî Zîndanîyekan deda û baranî pirsyar beserîda barî :
– :bo teqet le kosretî kird … ?
– : Xellkî kwêy … ?
– : ser be çi Partêkî …?
– : nawt…?
Namo : nawm ‘memo’ ye Xellkî kerkûkim, Pêşmergey germyanim.
– : Edî bo watkirduwe, Mallixrap ?
Memo : hîçim nekirduwe, le nadî berew Mall derçûm , bû beteqe û lew nêweda min gîram.
– : her awha lexorra ?
Memo : ey çî !
– ey teqetan lekê kirduwe ?
Memo: ha ha ha, ay ballm !
– : kê teqey lêkridî, toş teqet le ewan kird, kwênderêt Brîndare ?
Memo: butlle ‘areqêkim pêbû, damyane berdestrrêj û bêhoş kewtim, îdî nazanim, bepêleqey ‘eqîd Simko beagahatim…
Cîrrey Derge, qse şeket û bêGyanekanî memoyan brrî û demuçawî hellpêçrawî eşkencederan ‘ebdulxalqî Partî û ‘Elî yekêtî, razekey memoyan leser lêwî kfinkird. Letek her pirsyarê cêkutekî fîftî fîftî leser cestey rût û hellwasrawî memo denexşênra.
‘Ebdwilxalq : qehbe bab, detuyist kak kosretî bkujî, kê hanîdawî, be’si ?
Memo : ey hawar min Pêşmergem, kuştinî çî û be’sî çî, ay …
‘Elî : segbab qse bke, kên ewaney dîke, ke letektda bûn ?
Memo : min le meyxane bûm û çekim pênebuwe, detwanin biprisn, ay piştim …
‘Ebdwilxalq : dan be tawaneketda bnê, nkollîkirdin bêsûde !
Memo : ay.. Ay .. Aaaaaaaaaaaaaay
Hawar û nalley memo û zirmey têlla û pêleqan, awazey meg bû, xewî le çawî xozgekan dezrrand. Dengî jan le qurgî rarrew û hollekanda delerîyewe û debuwe motekey ser dllî Ewînêkî lanewaz. Ahî jan têkell be gmey kotran debû û sirwey sardî payîzî deyçirpande gwêy Mnalle lebirsanexewtuwekanî nêw kelawekanî dewruberî qella. Zirmuhurî kutek û pêleqan le çawerrwanî Zîndanîyekanda, çirke çirke têperrbûnî Şewgarî le hengawî beyanda dejmard. Cûllanewey sêbere eşkence-derekan leser dîwarekey beramber, şanoyekî wêwlleyî bû bo tirsandin û eşkencey derunîy eman. Bedem dwa nuze û nirkey ‘memo’we kazîwe bebzeyekî tallewe meynetawakanî dewrî qellay le xew beagahêna. Le jawejawî serlebeyanîda ceste eşkence-drawekan winbûn.
Cîrre cîrrî Derge zincîrey Xeyalle allozekanî brrî û rîşî çillknî pasewaneke beçawî çawerrwanîda rodeçû …
Pasewan : fermû fermû
Mîwan : supas.
Pasewan : ewe hatîye lêtanbpirsêt ..
Mam mewlud : edî ku qsey letek bkeyn, kwa wergêrr ?
Pasewan : xotan be îngilîzî qsan bken !
Mîwan : Kesêk heye beallmanî yan îngilîzî qsebkat ?
‘Elî : bellê min, detwanim beallmanî bidwêm, bellam amadenîm bexom wellamî pirsyarekant bdemewe !
Mîwan : başe, min ‘nWênerî Rêkixrawî mafî Mrov’mi û Xellkî allmanyam, hatûm êwe beser bkemewe û bo eweş pirsyar arastey çend Kesêktan dekem.
Mam xdir: edî ku debê ne kaxez û ne pênûs ne dengtomarkerî pêye, ku wa debî ?
Mîwan: bellê, rastdekeyt, awhaye, bellam lêre rêgeyan pênedam ew ştane letek xom bênme jûrê. Her çonêk bêt, min qsetan letek dekim û hewilldedem carêkî dîke le lêprisrawanî hkumetî herêm mollet wergrim. ÊsTake kê amadeye wellambdatewe ?
Aram : min amadem, bemercê dengman bgeyênîte derewe .
Mîwan : başe, to bo destigîrkrawît?
Aram : min hatim hewallî Hawellekanim bzanim, mnîşyan girt .
Mîwan: eşkence drawît ?
Aram: bellê, derûnî û cesteyî. Eşkencey derûnî berdewame.
Cîrey Derge û sîmay ‘mlazm burhan’ drrî be pirsyareke da:
– : ezbenî, eve cenabî kak simku ji bu te nard.
Mîwan : supasî mnî pêbgeyêne.
Pasewan : serçava, be xatra te..
Mîwan : başe ke to ser be pekekeyt, aya lîprisînewet letekda krawe ?
Aram : pekeke nîm, min komonîstim, ta êsişTakeş le êmeyan neprisîwetewe.
Mîwan : hkumetî herêm raygeyanduwe, ke êwe gişt pepeken, em şte waye ?
Pasewan : qurban cenabî berrêweber gaztan dekat, tkaye letekim were !
Mîwan : benyazî dîdar, hîwadarm dûbare bitwanim bêmewe serdanîtan.
Azîz : qsey qorr, nakrê leme zyatir çawerrê bîn
‘Ebdulnadir : kak ‘elî, em kabraye kê bû û lekwêwe hatbû ?
‘Elî : wek xoy wtî nwênerî Rêkixrawî mafî Mrovî cîhanîye, Xellkî allmane.
Azîz : çon bebê wergêrr û pêdawîstî Nûsîn û tomarkirdin hatuwe ?
‘Elî : wtî rêgeyan pênedawe, ‘Eqîd Simko, ellmanî dezanêt û pêyutuwe ” ger pêwîstit be yarmetî hebû, bangim bke”.
Mehmûd : êsta têgeyiştim, bo xêra banGyankirdewe, ke zanîyan xoman detwanîn bezmanî xoy letekîda qsan bkeyn, yekser bangyankirdewe. Em allmanîye û Simkoş hêşTake jin û mindarekey lewênderên.
Azîz : kewabû hîç !
Saman : bêdengî bese, hîç dadman nadat. Ême tawanêkman nekirduwe, min leme zyatir natwanim ddan bexomda bigrim. Min birryarimdawe manbigrim, êwe çi dellên ?!
Aram : pêwîste manbigrîn …
‘Ebdulnadir: erê mandegrîn …