nojenkirdnewey Wellamekan – 14

Eger pêmanwabêt, wellamekanî ême tewaw û dwa derkî mrovayetîn, ewa xerîkîn le xoman btêk sazdekeyn. Herweha eger pêmanwabêt, ew sîstemî rêkxistney komellge, ke ême xebatî bo dekeyn, dwayîn çawerrwanî û geşeyeke, ke mrovayetî pêydegat, ewa dîsanewe xerîkîn pûçgerayyekî dî le teputozî powçgerayyekanî dîke, çêdekeynewe. Soşyalîzm beheştêk nîye le asmanekanewe daygrîn û le perrawî efsanekanda bîdozînewe û modêrnîzey bkeyn, soşyalîzm xewnî mrovî zînduwe û be praktîkî şorrşigêrrane ketwarîy debêtewe û serkewtinîşî le kultûrbûyinda debêt, bebê ewe, le xeyallî goşegîrane û fentazî aydyalîstane bewlawetir nabêt. Hejên

Beşî çwardehem

Aya peywendî seruzekan legell anarşîstekan çîye? Meger ewanîş anarşîst nîn?

Bo ewey bitwanim wellam be pirsyarekant bdemewe, naçar le kotayyewe destipêdekem. Eger mebestit le “seruzekan”, parte sewzekanî ewrupa û wllatanî dîken, ewa bedillnyayyewe detwanim bllêm na. Çunke pêş hemû ştêk ewan “sewzekan” partî ramyarîyn û enarkîstekan partayetî retdekenewe û mnîş bo xom wêrray partayetî, ramyarîyş retdekemewe. Dekrêt rojgarêk endamanî êstay parte sewzekan becorêk enarkîst bûbin, ya êstaş sozdarîyan bo enarkîzm hebêt, bellam hîç kat ew dû arasteye yeksan û hawtanîn. Çunke pêş hemû şit ewan bo desellatî ramyarîy hewilldeden û le kayey ramyarîy û parlemantarî û be partîykirdnî kesekanda çareser dexenerrû, ke eweş retkirdnewey bnema hizrîyekanî enarkîzme; bzûtnewey komellayetîy derewey qeware ramyarîy û qûçkeyyekan.

Wek gutim dekrêt, ewan wek tak û grup rojgarêk beşêk bûbin le enakîstekan û bo jîngeparîzîy xebatyankirdbêt û çalakî bzûtnewey dje-etom û djeceng û zor ştî dîke bûbin, çunke enarkîzm wek şêwazî bîrkirdnewe û wek hzir û wek bzûtneweyekî frerrehendî komellayetîy, le gişt bwarekanda têrrwanînî azadîxwazane û dje-serweraney heye; lewane têrrwanîn lemerr rêkxistinî cemawerîy û komellayetîy [enarkosendîkalîzm], têrrwanîn lemerr lenêwbirdnî hellawardinî stemî regezîy beranber jnan [enarkofênîzm], têrwanîn lemerr djayetî ceng û aştîyixwazîy [enarko-pasîfîzm ], têrwanîn lemerr parastinî jînge [Green anarchism / eco-anarchism], têrrwanîn lemerr rizgarî ajell [animal libertain front] û …tid.

Le têrrwanînîn enarkîyekanda û be boçûnî mnîş, têkdanî jînge û pîskirdnî aw û hewa û hokarî rûdanî karesatekan, tenya bo nezanî mrovekan nagerrêtewe, bellku bo çawçnokî û zortrixwazîy bocwakan degerrêtewe, ke lepênaw bedestihênanî sûdî zyatir û pawangerîy zyatir, jyan leser goy zewî berew tyaçûn deben. Be serincdanêkî xêra le pîşesazîy newt û otomebêl û çeksazîy û wzey etomî û pîşesazîye napêwîst û zyanbexşekanî dîke, ew rastîyeman bo derdekewêt ke lem cîhaneda xerîke çî deguzerêt û dahatûy mrovayetî le sayey sîstemî ramyarîy û serwerîy çînayetîyda çon debêt. Be pêçewaney pagendey ramyaranewe, ke hokarekan bo nezanîn û nexwêndewarîy takekan degrrênewe, derkî danîştuwane bûmîyekanî emerîka [ewaney ke koçere ewrupîyekan cînosayd/ weçebirryankirdin] lemerr parastinî jînge zor le derkî fîlosof zanakanî em serdeme roşintir û drusttir buwe û tenya hokar ke jînge û bûnewerekanî bem rojgare kêşawe, komellgey çînayetîye, ke lepênaw qazancî sermayedaran û serwerîy ramyaran û mşexorîy desellatdaranda amadeye jyan lenêwberêt, lem barewe her ewende bese, ke katî hellkirdnî reşeba sernicî asmanî hewllîr û slêmanî û…tid bdeyn, ke çon kîse (dillq / ‘elage) wek hêrşêkî asmanî, asmanî şar dagîrdeken, ya sernicî teputoz û xollbarîn û çrredûkellî eksosî otumebêlekan bden, ta têbgeyn ke bazarî sermayedarî xerîke jînge û mrovayetî berew kwê debat. Îdî ba ewe lew lawe bwestêt, ke pîşesazî guşt û şîremenî çi karesaêk drustdekat !

Eger lem barewe be wirdî û hestewerîyewe sernicî helluyist û sitratîcî parte seruzekan bdeyn, ewa debînîn ke ewan xwazyarîy sermayedarîy jîr û be bezeyîn, xerîkî amojgarîykirdnî aferêneranî çekî etomîn, xerîkî bzuwandinî soz û beezîy ramyaranin beranber jînge û bûnewerekanî, xerîkî amojgarîykirdnî dellallanî bazarekanî çeksazîy û otomebêlsazîyn. Emeş boxoy be dîwekey dîkeda her soşyaldêmokrasîye, ke be amojgarîykirdnî sermayedaran destîpêkrid û wîstî be beşdarîkirdnî cengî cîhanî duwem, mrovayetî rizgarbkat ! Lêreda letek pirsyarêk rûberrûyn, aya bebê lenêwbirdnî hokarekanî/ pêwîstîyyekanî çek û wzey etomî, bebê lenêwbirdnî handerekanî pîşesazî otomebêl û newt û çeksazî û ..tid [gerranewe bo wzey sruştî (aw û ba û xor) û lenêwbirdnî sîstem û serwerîy û mşexorîy û desellat], detwanîn jîngey parêzraw msogerbkeyn? Eger dekrêt, çon û boçî ta êsta lepênawîda karnekrawe, kê û çî rêgre û hokarekan çîn?

Ajelldostî peywendî be enarşîzm û komellgey bê cînayetyewe çîye ?

Pêş hemû şit pêwîste le rûy zmanewanîyewe wellam be pirsyareke bdemewe, ke “bê çînayetî” nadruste û “naçînayetî druste”. Înca le rastîda stemgerîy mrov le ajellazarîy [sêkis letek ajell û lêdan û swarbûn û zîndanîkirdnî le mall û baxçekan] û behrekêşîy [bekarbirdnî ajell bo barberîy û pîşesazîykirdnî berhemhênanî goşt û şîremenî] û reayetîydan be kuştin û sendnewey mafî jyan le ajell kurtnabêtewe û kotayînayêt, bellku stemgerîyeke berew stemkirdin le xudî hawcorekanî mrov drêjkrawetewe. Çunke yekemîn rewayetîydan be tundutîjî û kuştar le efsanekanî drustkirdnî dunya lelayen super-hêzî aferênewe [alle/ god] be xatrî mrov, destipêdekat û lewêda mrov xoy wek serwerî bûnewerekanî dîke wênadekat û paşan dekewête hewllî destemokirdnî hawcorekanî xoyşîy. Bewatayekî dîke katêk mrov be lasayîkirdnewey drrindeyî ajellekanî dewruberî xoy, hewllî xwardinî ewanî dîkey dawe, behoy frawanî huşmendîyewe lew snûre nahuşyarîy û naçarîyaney bo zîndûmanewe newestawe û kewtuwete hewllî kuştin û koylekirdnî hawcorekanî xoy, ke le hîç ajellêkî [bûnewerêkî] dîkeda ew dyardeye nîye û tenanet drrindetrîn ajell, ke gurg krawete hêmay, hîç kat hawcorî xoy naxwat û leweş wawetir hênde hawpişt û komellgeraye, ke hemîşe pêkewe û be komell lejyandan. Bellam mrov hem bkujî hawcorekanî xoyetî, hem bxorî goştî hawcorekanî û hem koyleger û zîndanîger û froşer û kirryarî hawcorekanyetî; leyek destewajeda drrindetrîn û bêbezeyîtrîn ajllî ser goy zemîn,drrindeyek ke be huşyarîyyewe drrindayetî be plan û lêkollînewe û darriştnî sitratîc û bekarbirdnî taktîk [hunerî serwerîy: ramyarîy] perepêdedat û beranber hawcorekanî xoy [mrove jêrdestekan] û ajellekanî dîke û jînge deygrêteber.

Enarkîzm wek mêtodî têrraman û bîrkirdnewe le dyardekan û geyîştin be huşyarîy, retgerewey behrekêşîye, nek tenya lenêwan mrovekanda, bellku retgerewey behrekêşîy mrovîşe le ajellanî dewruberî, retkerewey tundutîjî û kuştinî hemû bûnewerêke. Wate enarkîzm retgerewey tawane nek tenya rexnegir le tawanbar, djî stem û behrekêşîye nek tenya stem û behrekêşîy le mrov, xwazryarîy azadî jyane bo hemuwan, nek tenya bo helgranî hizrî xoy. Bêçge leme, wek tolistoy debêjêt “ta bazarî qesabxanekan germ bêt, zrim û hurrî berekanî cengîş berdewam debêt”. Çunke yekêk le hokare here konekanî ceng û drêjekêşan û manewey bo serdemî ême, rewayetîdane be kuştinî ewanî dîke lepênaw manewe û paşayetî xud. Herweha yekêk le taybetmendîyekanî mrov rahatin û mildane be barêk, herçende pêştir neytwanîbêt, letekîda hellbkat. Baştirîn nmûneş rahênanî polîs û supa û deste tîrorîstîyekane her le konewe ta êsta leser rawkirdin û serbrrînî ajell, ke kuştin lelay dekate ştêkî asayî, lew barewe detwanît sernicî fîlmî rahînanî deste tîrorîstîye îslamîyekan le ‘îraqî paş ruxandinî rjêmî be’si bdeyt, ke çon wek sergermîyek bedem gutin û gwêrradêran le srûde ayînîyekan, dekewne teqekirdin û serbrrînî wiştir û ajellanî dîke.

Lelayekî dîkewe, begwêrey pişknîn û lêkollînewe zansîtîyekan derkewtuwe, ke şllejawî û fşarêk ke lelay ajell lekatî serbrrîda drustdebêt, lerrêgey xwardinî goştekeyewe bo mrovî goşxor degwêzrêtewe, eme bêcge nexoşîyekan û lawazbûnî sîstemî berlexokirdnî cestey mrov behoy paşkarayî ew dermananey le ke şwênekanî perwerdekirdnî pîşesazîyaney ajllan be ajellan dedrên betaybet paşkarayî entî bayotîk. Bew core debînîn, ke kuştin û xwardinî ajell begşitî parêzer û drêjepêderî drrindayetî û tundutîjî û behrekêşîy û çepandinî hawcor û corekanî dîkey ajell lelay mrov asayî û asandekat. Eger berawridî radey tundutîjî û drrindeyî mrovî caran û mrovî em serdeme bkeyn, ewa debînîn yekêk le hokarekan zorbûnî twanay goşxorîye . Katêk ke mrov rêge bexoy bdat, ajellan bkujêt û bixwat û bxate xizmet xoşguzeranîy xoy û le kar û le ştî dîkeda behrekêşîy le ajellan bkat, îdî çon dekrêt çawerrêyî ewey lê bikrêt, ke bitwanêt komellgeyekî xallî le stem û behrekêşîy û tundutîjî binyatbinêt? Katêk mrov ew bûnewere bêt, ke twanîbêtî drrindeyî naçarîy û nahuşyaraney ajellekanî dîke lerrêgey zansit û teknolocya û zîrekîy xoyewe be beriztrîn lûtke bgeyênêt, îdî çon detwanîn pagendekanî lemer azadî û yeksanî û dadperwerîyixwazîy be hendwerbigrîn?

Be nezerî to soşyalîzm û sermayedarî gemey xwa û ehrîmen nye ?

Beboçûnî min, mrovî seretayî wek berencamî têrramanî le dewruberî û bêsnûrîy gerdûn, le bêwellamî pirsyar û serincekanîda, naçar hêzêkî sopermanî le hoş û awezî xoyda afranduwe, dwabedway ewe aferênerî superhêz bo ewey xoy le yexegîrîy pirsyare çawerrwannekrawekan rizgarbkat, ew superhêzey berew boşayî asman rewanekirduwe. Katêk ke wêray bûnî ew superhêze tirsênereş, hendêk le mrovekan destberdarî xrapekarîy nebûn [ hellbete xrapekarîy le rwangey kultûr û rêkewtinî komellayetîy ew komellewe], dîsanewe le bêwellamîy ew pirsyareda ” bo mrovekan wek yekdî nîn û hendêkyan serkêşîydeken? “, Aferêneranî super-hêz naçar be afrandinî soperhêzêkî dîke bûn; superhêzêkî serkêş, taweku pasawî xrapekanî xoyanî pêbdenewe û bîkene hokar. Bellam aferêneranî soperhêz neyanzanî, ke le çêkirdnî super-hêzî duwemda yekemîn hêzî azadîxwaz wênadeken. Leberewe lew rojewe superhîzî yekem, bedest paradokis û griftêkewe gîrodeye, ke natwanêt superhêzî duwem lenêwêberêt, çunke le lenêwbirdnî ewda, xoy lenêwdebat, hokarî emeş eweye, ke desellat bebê dij natwanêt pasawî bûn û pêdawîstî manewey xoy bdat. Bewatayekî dîke ne aferêneranî superhêzî yekem [mrovekan] twanay derbazbûnyan le xoşbawerrîyekî mêjûîy ke xoyan beranber aferênrawekey xoyan heyane, rizgarbken û ne superhêzî yekem detwanêt bebê hawellduwaney xrapekar, başî û pêwîstî xoy bselmênêt.

Le rastîda em cenge mêjûyye berdewamey nêwan “god / alle” û ehrîmen, leasmanekan û le xeyallî koyle xoşbawerrekanda nîye, bellku le jyanî ketwarîy her rojey ême [ êmey mrovî azadîxwaz û mrovî serkewtger; mrovî rencder û mrovî rencdiz û rencxor, lenêwan mrovî aştîwaz û mrovî pawanger û serwerîyixwazdaye]daye û her lêre lenêw hemû bûnêkî êmeda bûnî heye, lew katewey ke serwerîy sêkuçkey super-hêz-perestge – împrator gorrawe be serwerîy sermaye – parleman – dewllet, superhêzekanî serzewî herdem xerîkî qutkirdnewey hêzî lasar û xrapekarn, taweku pasawî manewe û pêdawîstî xoyan bdenewe.

Nexêr, ta ewendey bo boçûnî min degerrêtewe, yekem hawkêşeke awejû xraweterrû, god/ alle/ dewllet serçawe û ragrî xrapekarîye û ehrîmen, ke mrove yaxîyekanin, xwazyarî azadî û rizgarî û serbexoyî û yeksanî û dadperwerîyn. Bo geyîştin bew amancaneş bebê lêdan û lenêwbirdnî ew hêze xrapekarey, ke ewî wek koyle ragirtuwe û bebê lenêwbirdnî koyletî xoy, esteme ew bazne daxrawey berdewamîy çewsanewe bişkêt û mrov be qonaxêkî ballatir le geşey kesayetî [takî azad] bgat. Bewatayekî dîke koyle bo rizgarbûnî le kotubendekan, pêwîste koylayetî lenêwberêt, ew lenêwbirdneş tenya be gorrînî komellgey çînayetî bo komellgeyekî naçînayetî, wate lenêwbirdnî zemîne û hokarekanî koylebûn [ darayî taybet , karîkrêgirte , serwerîy mrov beser mrovewe] meyserdebêt !

***********************************

Bo xwêndnewey beşî yekem, kirte leser em besterey xwarewe bke

Beşî yekem : http://wp.me/ppHbY-HN

Beşî duwem : http://wp.me/ppHbY-HY

Beşî sêyem : http://wp.me/ppHbY-If

Beşî çwarem: http://wp.me/ppHbY-IH

Beşî pêncem:http://wp.me/ppHbY-IK

Beşî şeşem: http://wp.me/ppHbY-Jb

Beşî hewtem : http://wp.me/ppHbY-Jm

Beşî heştem : http://wp.me/ppHbY-Jt

Beşî nohem: http://wp.me/ppHbY-JM

Beşî dehem : http://wp.me/ppHbY-JR