Carol Ehirlich
Û. Le farsîyewe:
Beşî duwem:
Fêmînîzmî radîkall û fêmînîzmî enarkîst
Gişt fêmînîste radîkallekan û fêmînîste soşyal-anarkîstekan [enarko fêmînîstekan- û.k] serqallî komellêk karubarî hawbeşn: ledestxodabûnî cestey xud [serbestî her takêk beser cestey xoyda]; cêgrewe [ellterbatîv] bo nêwke-xêzan û peywendî sêksî nahawcor [heterosexualitiy] ; şêwazgelî nwêy perwerdekirdnî mindall, ke bexêwgeran û xudî zarrokanîş rizgar dekat; abûrî xo-dyarîger [self-determination]; kotayîhênan be çwarçêwe regezîyekan le perwededa, le rageyandnekan û le şwênî karda; hellweşandnewey yasa serkutgerekan,kotayîhênan be desellatdarî pyaw, xawendarêtî û çawdêrî beser jnanda; xistne berdestî amrazgelêk bo jnan be mebestî peredan be şarezayî û beha pozetîvekanyan; kotayîhênan be peywendî sozîy serkutgerane; eweş ke sîtwatisyonîyistekan (Situationist) nêwyan nawe: “tazekarî le jyanî rojaneda”.
Bem pêye, şitgelêkî fre hen, ke fêmînîste radîkallekan û fêmînîste enarkîstekan leseryan kokin. Bellam fêmînîste enarkîstekan serqallî ştêkî zyatir lewen. Leberewey ke enarkîstin, amancyan kotayîhênane be hemû peywendîye deselatîyekan, be hemû pirsêk ke têyda kesekan detwanin stem le yektir bken. Bepêçewanewey hendêk le fêmînîste radîkallekanewe ke enarkîst nîn, enarkîstekan bawerryan bewe nîye, ke eger desellat le destî jnanda bêt, bitwanrêt komellge berew komellgeyekî naserkutgerane berewpêş bibrrêt. Herweha be pêçewaney zorêk le fêmînîste soşyalîstekanewe, bawerryan bewe nîye, ke le bzavgele cemawerîyekanî jêr raberî destebjêrda, ştekan berew başe brron. Bekurtî, ne ”dewlletî krêkarî” û ne ”dayksalarî”da, kotayî be stemkarî beser hemuwanda nayêt. Kewate, amanc bedestihênanî desellat nîye, bew corey soşyalîstekan pêy leser dadegrin, bellku hellweşandnewey desellate.
Be pêçewaney bawerrî bawewe, gişt enarkîste komellgerakan, soşyalîstin. Bew watayey, ke ewan deyanewêt saman le destî kemayetîda derbihêrêt û lenêw gişt takekanî komellgeda dabeş bikrêtewe. Herweha pêyanwaye, ke kesekan le brî jyan wek takî leyek dabrraw, pêwîstyan be harîkarî yekdî heye wek komell. Sererray ewe bo enarkîstekan, herdem pirse serekîyekan brîtîn le desellat û plebendî komellayetî (social hierarchiy). Eger dewllet – tenanet dewlletî nwêneranî krêkaranîş- berdewam şêwekanî zallbûn berhem dehênêtewe û hendêk le sayeyda azad nabin. Ewe azadî kesekan nageyênêt, tenya leberewey ke le jyanda bin ya le rûy abûrîyewe asûde bin. Ewan tenya katêk azad debin, ke desellatyan beser jyanî xoyanda hebêt. Jnan, tenanet zortir le zorîney pyawan, kemtirîn deselatyan beser jyanyanî xoyanda heye. Bedestihênanî weha serbexoyyekî lew core û dillnyayî lewey ke hemû kesêk lêy behremende, amancî bnerretî fêmînîste enarkîstekan [enarko-fêmînîstekan]e.
Desellat bo hîç kes û bo hemuwan: bo her kesêk desellat beser jyanî xoyda [çi jin/ çi pyaw], nek beser kesanî dîkeda.7
Le pyadekirdinda
Eme tîorîye. Ey le pyadekirdinda çone? Dîsanewe, lemeşda fêmînîzmî radîkall û fêmînîzmî enarkîst xallî hawbeşî fretiryan letek yekda heye, taweku ewey letek fêmînîzmî soşyalîstda 8 heyane. Her dûkyan bo çêkirdnî rêkixrawgelî cêgrewe [ellternatîv] kar deken û her dûk ramyarîye takekesîyekan fretir peygîrane degirneber. Fêmînîste soşyalîstekan be zorî pêyan xoş nîye, em karane wek yekêk le pêdawîstîyekanî şorrş leberçaw bigrin.
Perepêdanî şêwe cêgrewekanî rêkixrawekan be watay pêkhênanî nexoşxane (klînke) xo-komekîyekan le brî miştumirr le ser hebûnî tenya yek nexoşxaney bnerretî û mlimlanê leser lêjne berrêweberayetîyekey. Wate grupe hewallîy û vîdyoyî û rojnameyyekanî jnan le brî kenallî têlefzyon û rojname bazirganîyekan; jyanî be komell le brî xêzanî dabrrawî nêwekî, nêwendekanî pêrrageyiştin û westanewe dij be laqekirdin, herewezîyekanî kereste xorakîyekan, nêwendekanî çawdêrî rojaney berçawî daykan û bawkan, fêrge azadekan, çapemenîye herewezîyekan, grupe radyoyye cêgrewekan û hîdîkeş…
Bellê. Pêkhênanî rêkixrawe cêgrewekan be pêkhategelêk ke lasayî le sermayedarî û nmûne quçkeyyekan dekenewe û bo ême nasrawn, ewende be kellk nîn. Zorêk le fêmînîste radîkallekan pêştir em babeteyan destinîşan kirduwe: her leber ewey, ke ewan bo bedîhênanî gorran le rwangey jnanda beramber cîhan û xoyan ( le rêgey destey huşyargerewe) kar deken û herweha leber ewey, ke ewan bo pêkhênanî allugorr le şêwey peywendîyekanî kar û peywendî beramberane û harîkarî nêwan kesekan ( le rêgey deste giçke bê serkirdekanewe, ke tyayanda hawşan erkekan berrêwe deçin û şarezayî û zanîn hawbeşîy dekrêtewe) çalakî deken. Ewan hewllyan deda, ke weha karêk le komellge quçkeyî (heremîy)yekanda, ke bêcge le nayeksanî bwarî hîç şêwazêkî dîke naden, pyade bken. Be dillnyayyewe, zanînî tîorî enarkîstî û şêwazekanî rêkixrawbûnî yarmetîder debin. Çekdarbûn bem zanînane, fêmînîste radîkallekan le hendêk helle, ke encamyan dawn, dûr dexatewe û lewaneye baştir bitwanin le dest dijwarîygelêk ke le hewllekanyanda bo goranî xoyan û komellge, rûberrûyan debnewe, rizgarîyan bbêt.
Bo nmûne, miştumrî henûkeyî le ser ”jnanî behêz-sitrong women” û babetgelî zor nzîk û peywest be raberî leberçaw bigrin. Detwanrêt hellwêstî fêmînîstanî radîkall bem core kurt bikrêtewe:
1- jnan jêrçepok mawnetewe, leberewey leyekdî dabrrawn û le peywendîyekî deselatixwazîy û milkeçaneda letek pyawanda yekangîr bûn.
2- pyawan, jnan azad naken. Jnan bexoyan debêt xoyan azad bken. Em kare meyser nabêt, eger her jnêk byewêt be tenya bo azadbûnî têbkoşêt. Leberewe pêwîste jnan beyekewe leser şêwazî yarmertî herewezîyane kar bken.
3- “xuşkayetî hêz bexşe”, bellam jnan natwanin xuşk bin, eger şêwaze pyawanîyekanî zallbûn û milkeçî kopî û dûbare bkenewe.
4- şêwekanî rêkixrawbûnî nwê pêwîse pêşkewtû bin. Seretayîtrîn şêweyan, destey giçkey bêserkirden; bnema serekîyekanyan yeksanî (egalitarianism), harîkarî û piştîwanî herewzîyane û hawbeşkirdnî şarezayî û zanînin.
Egerçî zorêk le jnan em babetaneyan pesend kirdûn, bellam hawkat jnanêkî zortir hebûn, ke pesendyan nekridûn. Hendêk le hengawî seretawe dij bûn; ewanî dîke destbecê pêyanwabû pyadekirdinyan dijware û bedaxewe bew serencame geyiştin, ke awa amancgelêkî cwan, hîç kat kirdeyî nakrênewe.
Piştîwaney aydyolocî bo ewaney, ke bnemagelêkî seretayî ke “enarkîste nahuşyarekan ”pêşnyaryan kirdbûn, ret kirdewe, le dûtwêy dû bellgenameda pêşkeş kra, ke be xêrayî le rêy rojnamekanî azadîy jnan (women’si liberation) û rêkixrawekanda giştîy (t’mim) krayewe. Yekem bellgename qsekanî ansêlma dêll olyo (Anselma dell`Olio) bûn bo duwem kongirêsî jnanî yekgirtû (United Women), ke le mangî may 1970da le nîwyork sîtî berpa kra. Qsekanî be nêwnîşanî “ cyabûnewe û xowêranî le bzavî jnanda: wazname, xistnerrûy bellgekanî dêll olyoy bo xokêşanewey le bzavî jnan. Duwemîn bellgename “serkutgerîy bêpeykere”î corîn (Joreen) bû, ke sereta le sallî 1972da le şepollî duwem (The Second Wave)da bllawkrayewe. Her dûkyan karayyan leser babetgelî praktîke rêkixraweyî û kesîyekan, ke hêştakeş bo bzavî jnan zor gringin, dana.
“min hatûm, ke dwa qsekanî xom letek bzavî jnan bkem [hatûm goranî qazî qullnig bo bzavî jnan biçrrim]… Min wêran bûm… Le sê sall û nîwî raburdûda bom derkewt, ke jnan herdem le djî yekdî dabeşênrawn, xowêrangern û lêwanlêwn le turreyî nakara. Min hîç kat bîrm lewe nekirduwetewe , rojgarêkî awa bbînim, em turreyye, ewey ke xoy le şêwe yeksangerayî radîkalîzmî droyne le jêr allay ”layengirî jnan”da, wergêrrête ser dengî trisnakî faşîstîy djerroşingerîy çep û lenêw bzavekeda bo bo têkişkandinî xuşkanêk ke kşawnete dwawe, sûd le hemû wirdekarîy û dadwerîyekanî dadgey kangrow [dadgey nhînî û.k]î ku klakis klan (Ku Klux Klan) werbigrêt. Be dillnyayyewe pence bo ser hêrrişgelêkî kesîy çi aşkra û çi nefretêner radekêşm, ke dekrêne ser jnanêk le nêw bzavekeda, ewaney be renc û mandûbûn her pleyekî beamancgeyiştinyan bedestyan hênawe… Eger to … kesêkî serkewtû bît, destbecê natorey hellpersitî frîwdert dwa dexen, krêgirteyekî bêwîjdan, ke bo bedestihênanî nawbang û saman, beser cestey bêgyanî xuşkanî le xoburdûda, ke twanayîyekanî xoyan xistuwete lawe û arezuwekanî xoyan kirdûwete qurbanî wedîhatnî serifrazî fêmînîzm … Baz dedeyt. Eger bext yart nebê , netirsane û bêperde xot derbibrrît, be şeyday desellatdarî, destebjêrîy, nejadpersitî û serencam dzêwtirîn cnêw beramber gişt tometbarkrawan: pyawanî bûnit dedene pall.” 9
Katêk ke ansêllma dêll olyo em mallawayye turreyyey le bzaveke kird, dû şit rûyan da: bo hendêk le jnan em pirsyarey wrujand, jnan çon detwanin, kotayî be peywendî nayeksananey desellat le nêwan xoyanda bhên, bebê ewey yekdî têkbişkênin. Ewanî dîke rêk be pêçewaney emewe reftaryan kird: byanûyekî asan bo ew deste le jnan, ke jnanî dîkeyan be şêweyekî zor naxuşkane xistbuwe jêr desellatî xoyan. Her kesêk ke lew kateda le bzavî azadîxwazaney jnanda beşdarî hebû, deyzanî, ke derbrrînekanî dêll olyo lelayen hendêk le jnanewe bem modewe wergêrrdran: xot be peygîr, ya behêz , ya behredar nawbihêne û ew kat detwanî napesendî, bêhestî û reftarî stemkarane be baş naw bhênî. Jnanêk ke xoyan wek pallewananî tracîdîyekan nasand, gwaye be destî xuşkanî çawtêbirr (hsud) û nahezkar ( hellbete kem behretir)î xoyan têkşikênrawn, deyantwanî çawyan le derbrrînî hawderdî hendêk le jnanî dîke bêt.
Be heman şêwe, jnanêk ke lew kateda le bzavekeda beşdarbûn, dezanin ke zorêk lew core ştaney ke dêll ollyo wek rûdraw lebareyanewe qsey kird, nedebû rû bden. Hellbete tenya hebûnî danşî tîorîye enarkîstîyekan, bo bergirtin le hêrrşe kwêranekan bo ser jnan, bes nîyn. Bellam le têkoşanî fêrbûnî rêge nwêyekanî peywendî û letek yekdî reftarkirdin, weha danşêk lewaneye (tenya lewaneye) bitwanêt ber be hendêk le helle wêrangerekan bigrêt.
Le bedbextîda [betwancewe], handerî ew hellane, bêzarî fêmînîste radîkallekan bû le şêwe bawekanî desellat û peywendî namrovaney,kesîy, ke debne hoy zallbûnî desteyek kes be ser desteyekî dîke. Katêk ke fêmînîste radîkallekan û enarkîstekan qse le lenawbirdnî desellat deken, mebestyan le lenawbirdnî hemû rêkixrawekan, hemû forme komellayetîyekan, hemû ew şêwazaney ke be hoyanewe kesekan naçar dekrên, djî yektir bin û naçar dekrîn mil bew naçarîye bden.
Griftêkî gewre lemerr pênasekirdnî sruştî kîne le bzavî jnanda serî hellda. Dujimnayetî beramber jnî ”behêz” perey send, çunke ew kesêk bû, layenî kem deytwanî jnanî dîke, ke be berawrid be xoy kemtir twanay derbrrînayn hebû, kemtir huşyarbûn, kemtir piştbexobestû bûn, naçar bkat. Naçarkirdin zor le hêzî cesteyî ya abloqey abûrîy, wird û zîrekantre. Kesêk detwanêt kesêkî dîke, bebê ewey karekey lêbsênêt, ya azarî bdat, ya bîxate zîndanewe, naçar bkat.
Pirsî jnanî behêz letek berterîyekî sernicrrakêş destî pêkrid. Be zorî fretiryan dezanî, bêguman demêk bû, ke twanîbûyan beser pêkhatey komellayetîy têkşêner [gewcker]da zall bbin; ewey ke destemoyî û naderbestibûn, kem rûîy û gwêrrayellî dekirde rewşitî nmûneyî-rewşitêk ke jnanî fêr dekrid, eger ştêk serqallî nekridûn, pêbkenin, katêk ke hawar le geruyandaye, çpeçp bken û katêk ke kesêk bêşermane morreyan lê dekat, çawanî xoyan xwar bken. Jnanî behêz tirsyan le qsekirdin le nêw xellkda nebû, hîç tirsyan le encamdanî karî pyawane, ya taqîkirdnewey ştî taze nebû. Ya bew core derdekewtin.
Le desteyekî [grupêkî] bçûkda jnêkî ”behêz” letek jnêkî ”bêhêz-lawaz” dabnê, ew letek griftda rûberrû debêt: çon debêt xoy nesepênêt? Çon şarezayyekanî ke be dijwarî bedestîhênawn û piştbexobestnekey letek xuşkekey beş bkat? Le layekî dîkewe – jnêkî ”lawaz” çon fêr debêt, ke benwênerî xoyewe reftar bkat? Kesêk çon detwanêt tenanet wênay komekî ”alwêrane” le rêwşiwênêkî yek layenewe bkat? Katêk ke lew ”xuşkayetî”yeda, endamî ”lawaz” hest be yeksanbûn letek endamî ”behêz”da nakat?
Emane prisgelêkî alozn, wêray nebûnî wellamî asan boyan. Lewaneye nzîktirîn wellamêk ke dekrêt bedest bêt ew druşme enarkîstîye bêt ”kesanî behêz, pêwîstyan be raber nîye”. Hendêk le ême, ewaney ke fêrbûn, manewey xoyan le zallbûn beser kesanî dîkeda debînnewe, her wek hendêkî dîkeman, ewaney ke manewey xoyan le mildan be desellatda debînnewe, pêwîstman be serlenwê komellayetîybûnewey xoman heye, bewey xoman behêz bkeyn, bebê ewey yarî zallbûn û milkeçbûn bkeyn, bewey ewey beserman dêt bigrîne dest, bebê kontrollkirdnî kesanî dîke. Natwanrêt karêkî wa be hellbjardinî kesanî şyaw bo kargêrrîy ya be peyrrewîkirdin le hêll û rêrrewî partêk encam bidrêt: herweha be danîştin û bîrkirdnewe le tawanekanman encam bidrêt. Ême bexoman, xoman û dunyakeman serlenwê le rêy çalakîyekanmanewe, le rêy serkewtne bçûkekanman û helle û serkewtne here giçkekanmanewe, çê dekeynewe. Hemû emane le katêkda rûdeden, ke ême behêztir û bexoman piştestûtir bîn.
Eger ansêlma dêll olyo, rexney le ezmûnî kesîy fêmînîste radîkalekan girt, curîn çend pirsyarêkî sextî lemerr peykerey rêkixraweyî wrûjand. Serkutî bê peykere10 [Sitructurelesisness] nîşanî dedat, ke hîç grupêkî bê peykere natwanêt bûnî hebêt û kesanêk ke ew pagendeye deken, xoyan frîw deden. Hemû grupekan peykereyan heye; cyawazî le aşkrabûn û aşkranebûnîdaye. Eger şarawe bêt, destebjî şarawe bûnyan heye û grupeke kontroll deken – herweha heryek le raberan û raberîykrawan, nkollî le bûnî ew kontrolle deken ya be droy dexenewe. Bo serkewtin beser ew grifteda, pêwîste grupekan krawe pêkbihêndirên, peykereyan bo destipêrrageyîştinî endametî aşkra bêt.
Be boçûnî min, her fêmînîstêkî enarkîst şîkirdnewe û lêkdanewekey ewî, ta em xalle, lewe bewlawetir na, la pesend debêt. Çunke bew corey curîn wtî ”grupe bêpeykere bêrraberekan” le kirdarda natwanin wawetir le qonaxî qsekirdin, berew kirdewe brron. Nek tenya krawenebûnî peykerey grupekan, bellku bçûknebûnyan û pêdanegirtinyan le ser berizkirdnewey astî huşyarî, nakaray dekirdin.
Curîn neygut ke grupekanî jnan debêt peykerbendîyan be şêwey quçkeyî bêt. Le rastîda, ew bangewazî bo raberî dekrid, ewey ke ”nanêwendîyane, kêşhatenî, krawe û katî” bêt; bo rêkixrawgelêk bû, ke wek wellamdanewey rêkxistin, dabeşkirdnî desellat le nêwan zorêney kesekan, noreyîwunî erkekan, hawbeşîkirdnî şarezayyekan û bllakirdnewey zanyarî û serçawekan, binyat binrên. Gişt binçîne rêkixraweyye başekanî enarkîste komellgera (soşyalîste)kan! Bellam nkollîkirdnî ew lemerr roşingerî û hezî ew bo rêkixrawe herêmî û sertaserîye gewrekan le bnerretewe zor cerrdrawane beşêk bûn le şêwaze konekanî encamdanî ştekan û be şêweyekî naaşkra berdwamî peykerey quçkeyî le la pesend bû.
Grupe gewrekan be şêweyek rêkdexrên, ke desellat û birryardan -be kemayetîyek despêrdirên – hellbete, meger ewey kesêk qse le torrêkî asoyî hawaheng le herewezîye bçûkekan bkat, ewey ke ew nawî nehênawe. Grupêkî wek (NOW) beşest hezar endamewe le sallî 1975da, çon detwanêt bew core erkekan be noreyî hellsurrênêt, şarezayyekan hawbeşîy bkat û msoger bkat, ke hemû zanyarîyekan û serçawekan leberdestî hemuwanda bin? Bedillnyayyewe ke natwanêt. Weha grupgelêk pêwîstyan be serok û lêjneyekî berrêweberayetî û nûsîngeyekî sertaserî û endametîyan heye, hendêk le endamekan le grupe xocêyekandan û hendêkî dîkeyan endamî dabraw. Hejmarêkî kem le grupgelî awa, dêmokratî rastexoy zoryan têdaye û zor kemyan endamekanyan fêrî şêwazî nwêy kar û peywendîgîrî letek yekdî, deken.
Karayî daxawîyane (efsusane)î serkutî bêpeykere ewe bû, ke rêkixrawe gewrekan û peykerey fermî û karî rastewxo (direct action) serkewtuwaney pêkewegrê da, becorêk ke ew peywendaney le hoşî zorêkda cêgîr kird. Zorêk le jnan pêyanwabû, ke bo xebat djî stemî komellayetî, bûnî rêkixrawêkî gewre pêwîste û herçî gewretir bêt, baştre. Wênakirdneke eweye hêz le beramber hêzda berengarî dekat: be çekî dje asmanî fîl nakujî û mîrîyekî bawksalarîş be grupêkî bçûk narruxêt. Bo jnanêk ke bellgehênanewey ”herçî gewretir bekartir” pesend deken, hellbijêrî rêkixraweyyan be gewreyî grupgelî lîbrallî wek NOW ya rêkixrawe soşyalîstîyekan ke rêkixrawey cemawerdarn, snûrdar krawe.
Wek le zor şitda, awa berçaw dekewêt, ke locîk helleye. ”stemî komellayetî” amrazêke, tundirrewîyekî trisnak û gewckere, dezgeyekî ronrawe, be şêweyekî frawan le watada, heman steme ke beser zorêkmanda rûdedat . Bellam ewe gring nîye, stemekan ta çi radeyek giştgîr bin, ya ta çi radeyek şyawî pêşbînî bin, be zorî hemîşe lelayen kesêkewe, beramberman dekrêt – tenanet eger ew kese wek nwênerî dewllet, ya wek endamî nejadî serwer, regez ya çînêk destbekar bêt. Hêrşe gewrekanî polîs bo ser kobûnewey hêze kemekanî ême, tenanet efserî polîs ya serok (boss) ya hawser ke be regeze pêştir zallkrawekeyewe ya role desellatgerayanekeyewe le sate dyarîkrawekanî jyanî rojaneda letek ême serukarî heye. Serkutî rêkixraw (dezgeyîkraw) le pêwaneyekî frawantirda bûnî heye, bellam be degmen pêwîstî be hêrrişkirdteser lelayen grupêkî gewrewe heye (le rastîda be degmen detwanrêt hêrşitî bkiryêe ser). Taktîkekanî cengî gerîlayî lelayen grupe bçûkekanewe – hendêk car tenanet lelayen take kesêkewe – lem barewe zor be cwanî tolle dekenewe.
Karayyekî nexwastrawî dîkey awezî serkutî bêpeykere, danedan (tixjye) bû be enarkîste kllêşeyyekan stereotiypes (xellkî ta birsî nebêt, hîç qut nadat). ( Bêguman, le barî asayîda xellkî ta birsî nebêt, hîç qut nadat.), le rastîda soşyal enarkîstekan djî peykere ( sitructure) nîn: tenanet djî raberîş nîn, bemercêk hîç berterî û padaştêk le arada nebêt,katîy bêt, snûrdar bêt, bo erkêkî dyarîkraw bêt. Sererray eweş, enarkîstekan kesanêkin, ke deyanewêt pêkhatey quçkeyî hellweşînnewe, be zorî hemîşe klêşeyî bûn, ke hîç peykereyekyan nawêt. Bedaxewe jnanî enarkîst be bêserewebereyî desteyek, ke bebê arastey dyarîkraw derron, wêna krawn. Bo nmûne le sallî 1976da, kwêst “Quest” çend peregrafêkî le hevpeyvînêk, ke letek şarlot bbenc “Charlott Buncih” û bêvêrlî fîşer “Beverliy Fisher” torrî radyoyî fêmînîst le sallî 1972 da encamî dabû, dûbare bllawî kirdewe. Be şêweyek, ke serincrakîştirîn beşî hevpeyvîneke ewe bû, ke derhêneranî kwêst hestyan kird, ke hêştake le sallî 1976da pirsekan babetî rojn. 11 (“ême heman têkişkanî raberî û pyahelldanî bêpeykereyî pênc sall lewewber debînîn” l. 13). Bellam ewey ke benc Buncih lew barewe lew serdemeda wtî, zor sernicrrakêşîş bû: bepêy qsekanî ew, pêdagirtin leser çareserî griftî peykere û raberî “arezûyekî behêzî enarkîstî, arezûyekî baş bû, bellam naketwarî (nawaqî’î) bû” (l. 4). Enarkîstanêk ke xerîke be ”naketwarbîn” naw bibrên, têdegen ke naketwarîybûneke serapa lew griftanedaye, ke bzavî jnan le xorrêkxistinî xoyda letekyan rûberrû buwe: griftekanî raberayetî şarawe, griftekanî hebûnî ”raberekan” ke lelayen rageyandekanewe desepêndirên, dijwarî peywendîgirtin letek jnanêkî hogir, bellam nawabeste (xîr miltzim), le zorî nwênerayetî jnan çînî nêwencîda, ke katî zoryan bedestewe hebû, griftî bê formî bzaveke, griftî kembûnî grupekanî kar, ke jnan deyantwanî pêweyan peywest bin, griftî djayetî letek jnanêk ke hezyan dekrid xoyan wek raber ya pêşrrew nîşan bden. Tometnameyekî qurs! Taku henûke em grifte zor ketwarîyane, ne enarkîzm bûte hoy serhelldanyan, ne lelayen pêşrrewayetîyeweAvantgardism ya rîformîzmewe çareser nekrawn. Be lêdanî lezgey ”enarkîzm” le grifte rêkixraweyyekan, fêmînîstekan çawpoşîyan le sûnete (tradition) dewllemendekanî enarkîzm kirduwe , eme le katêkda, ke hawkat çaresergelêk pêşnyar deken ke enarkîstîn- herçende le rwalletda wa derdekewêt ke nazanin -. Benc û fîşer şêweyek (modêlêk) le raberayetyan hênawete pêşewe, ke têyda hemû kesêk le birryardanda beşdare û raberayetî bo barêkî dyarîkraw destinîşankrawe û le rûy katewe snûdare. Fîşer leser ”raberayetî quçkeyî ke leberamber endamgîrî frawanda wellamderewe nîye”rexne le “NOW” degrêt (p. 9), herwa benç rûnî dekatewe: ”rberayetî wate kesekan destipêşxerî deken, karubarekan degirne esto, bo destipêkirdnî ştêk boçûn û wênakirdinyan heye, herweha le bwarî corawcorda şarezayîyan nîşandeden” (l.8) çon pêşnyar deken, ême ber bigrîn le bêdengî jnan le çwarçêwey têgeyiştne hellekanda le yeksanîxwazî? ”tenya rêgeyek ke jnan detwanin hênanexwarewey jnanêk ke behêzn, rabgrin, eweye ke xoyan behêz bken” (l.12). Ya bew corey ke pêştir witman kesanî behêz, pêwîstyan be raber nîye.” bo pêşewe!
Perawêz:
7. LIlith’si Manifesto, from the Women’si Majoritiy Union of Seattle, 1969. REprinted in Robin Morgan (ed.), Sisterhood is Powerful. N.Y.: RAndom House, 1970, p.529.
8. THe best and most detailed description of the parallels between radical feminism and anarchist feminism is found in Kornegger, op cit.
9. THe speech is currentliy available from KNOW, Inc.
10. THe Second Wave, 2:1, 1972.
11. “WHat Future for Leaderiship?”, Quest, 2:4, Sipring 1976, pip.2-13.
Bo xwêndnewey serçawe îngilîzîyekey :
Hittp://wwiw.anarcha.org/salliydaritiy/CarolEhirlich.htim
Em babete le saytî (xuşe) wergîrawe û bedaxewe çend salle le arada nemawe. Le wergêranîda bo ser zmanî kurdî, letek deqe îngilîzîyekey berawrid krawe.