ناسیونالیزم وەك كۆڵەكەی دەسەلات
بەڕێزم، كاك نەژاد، تۆ لە بەشی دووەمی وەڵاكەتدا داوای بەڵگە لە ئێمە دەكەیت، من ئەم داواكردنە وەك ئەوە دێتەپیشچاوم، كە كەسێك لەبەردەم ڕەشەبادا وەستابێت و بە توندی خەریكی ھەناسەھەڵكێشان بێت، كەچی داوا لە دەوروبەرەكەی بكات و بلێت، وەرن بوونی ھەوام بۆ بسەلمێنن. لێرەدا مەبەستم ئەوە نییە، كە بڵێم، تۆ نازانیت، بەڵكو دەمەوێت بڵێم، كە تۆ بەمەبەستەوە دەتەوێت نكۆڵی لەبوونی ناسیونالیزم لە كوردستاندا بكەیت، چونكە نۆژەنكردنەوەی ناسیونالیزم لە بەرگێكی دیكە و لەژێر ناوێكی دیكەدا، پێداویستی ژیانییە بۆ مانەوەی دەسەلات و بەبێ زاڵی ھەست و دەمارگیری ناسیونالیستی، ورەی جەنگین بۆ سەرمایە و ترس لە ھەرەشەی دەرەكی، لە ناخی تاكی ناھوشیار و خۆشباوەڕدا دروست نابێت.
پاشان تۆ پرسیار لە نەبوونی “ناسیونالیزمی سڤیل و زانستی” دەكەیت، من لە بەشی پێشوودا بەپێی توانانی خۆم، وەڵامی سڤیلییەكەیم دایەوە، وا خەریكم لێرەدا قسە لەسەر “زانستی”یەكەی بكەم. من تێناگەم مەبەست لە “ناسیونالیزمی زانستی” چییە؛ ئایا دروستكراوێكی تاقیگەییە یا بیردۆزێكی زانستی؟ خۆ ئەگەر ناسیونالیزم بوونەوەر بووایە یا توخمێكی كیمیایی، ئەوا دەكرا، بڕوا بەخۆمان بھێنین، كە زانستییە، بەڵام بەداخەوە، ھیچكامیان نییە و ناسیونالیزم وەك ڕەوتی سروشتی گەشەی دەمارگیری خێلایەتی و گەورەبوونەوەی بەرەو ملكەچی بۆ ھۆز و دواتر نەتەوەپەرستی، وەك بەرھەمی ناھوشیاری تاك، تەنیا ڕك و كینە و دەمارگیرییە، بەڵام وەك بابەتێكی تیئۆریزەكراو بەھوشیارییەوە لەلایەن دەستەبژێری دەسەڵاتخواز (ئیدئۆلۆگەكانی دەوڵەت)ەوە، وەك یەكێك لە ئایدیۆلۆجیاكانی سەروەری چینایەتی، كە پێداویستی درێژەدان و مانەوەی ئەو سەروەرییە، بە ناچاری جێگەی ئایینی سەردەمی ئیمپراتۆركانی گرتووەتەوە و ئەو بۆشاییەی پڕكردووەتەوە، كە خەریكبوو لە پاساوەكانی بوون و پێداویستی سەروەریدا، بە لاوازبوونی ڕۆڵی ئایین و كزبوونی لە پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان و كایە كولتوورییەكاندا، دروست دەبوو.
لە ولاتانی داگیركەردا ناسیونالیزم وەك راگری پێكھاتەی چینایەتی و ھیرارشیانەی كۆمەڵگە، كە بە داتەپین و ھەڵوەشانەوەی ئیمپراتۆرییەكان، ڕووی لە تیاچوون بوو، خۆی وەك ئایدیۆلۆجی دەولەت-نەتەوە پێشنیار دەكات، تاوەكو لایەنی كەم، زێدی سەرەكی ئیمپراتۆری بپارێزێ و لەو وڵاتانەشدا كە داگیركراوبوون، بە سووژەوەرگرتن لە ناسیونالیزمی داگیركەر، وەك ئەزموونگیری چینایەتی، بێ سێ و دوو بەرھەڵستكاران دەكەونە لاسایی ھەمان ھەنگاوی چینایەتی ھاوچینەكانیان. [بە بێڕێزی تێمەگەن] ناسیونالیزم وەك دارێكە و ھەردوو سەرەكەی ھەر …. وە، ئەگەر داگیر بكات، ھەر خۆی بەرھەمدەھێنیتەوە، ئەگەر داگیربكرێت، ھەر بەرھەمدێتەوە.
ئەگەر لەم بارەدا مەبەستی تۆ لە زانستیبوون، ئەوە بێت، ئەم ئایدیۆلۆجیایە بیری لێكراوەتەوە و ئاگاھانە ئاراستەكراوە، ئەوا منیش دەڵێم، بەڵێ، ناسیونالیزم وەك درێژە و گەشەی دەمارگیری خێلایەتی و ناوچەیی و ھەرێمی لە ناھوشیاری تاكی ژێردەستەدا، ھیچ بیركردنەوە و توێژینەوەیەكی لەلایەن تاكە ناھوشیارەكانەوە كە ھەردەم لە ھەموو قۆناخەكاندا، قوربانیان لەپێناویدا داوە، ئەنجام نەدراوە، بەڵام تا ئەوەندەی دەگەرێتەوە سەر، ئاراستەگەرانی ناسیونالیزم وەك ئایدیۆلۆجیای ھاوچەرخی دەسەلات، بێگۆمان ھەزاران ئیدئۆلۆگ لە ماوەی سێ سەد ساڵی ڕابوردوودا لێكۆڵینەوە و توێژینەوە و ھەڵسەنگاندنیان لەبارەیەوە كردووە و ڕەھەندەكانیان دیاریكردووە و بەردەواوم وەك گروپەكەی گۆڤاری ڕەھەند خەریكی پەڕوپینەی بوون و لە سەرھەڵدانی یەكەمین دەوڵەتی نەتەوەییەوە تا ھەنووكە، بەردەوام ئەزموونگەری لەسەر دەكرێت و كەرەستەكانی ئەو ئەزموونگەرییانە، قوبانیبوونی ملیۆنان تاكی ناھوشیاربوون لەپێناو تۆكمەكردنی دەسەڵاتی چینایەتیدا.
بەڕێزت لە بەشێكی دیكەی وەڵامەكەتدا دەلێیت ” ناسیۆنالیزمی دایاسپۆرای(تاراوگەی) کوردیی …، … بەشێکێشی بۆ کەللەوشکیی و حیقدێکی کوێرانەی ناسیونالیستیی …. ، … دروستتر ناسیۆنالیزمی تاراوگەی کوردیی زیاتر لە زینەفۆبیاوە xenophobia( بە مانیفێستکردنی ترس) نزیکترە تا لەچەمکە فڕانسییەکەوە کە بە شۆفینیزم chauvinism، یان لە چەمکە ئینگلیزییەکەشەوە، جینگۆییزم jingoism ناسراون”
ئەمە بۆ من زۆر سەرنجراكێشە، چونكە بەبۆچوونی ئەوە نەزانی تاكی تەرەبووی كورد نییە، كە لە تاراوگەدا ناسیونالیزم بەو جۆرە بەرھەمدەھینێت، بەڵكو یەكەم ئەوە كارایی و كاركردی پارت و گروپە ناسیونالیستەكانی كورد لە (پاسۆك)ەوە تا (پكك)یە. دووەم، ئەوە كاردانەوەیە بەرامبەر كاری [بە گوتەی خۆت] “ناسیونالیزمی سڤێلی”، كە ھیچ مرۆڤێك بەبێ شوناسنامەی ناسیونالیستی قبولناكات و ناچار بە وەرگرتنی ئەو شوناسەی دەكات. ئەمەی من دەیڵێم، بۆ ھەر تاكێكی ھوشیار، كە ڕۆژێك لە ڕۆژان لە ئەوروپا و ئەمەریكا و ئوسترالیا ژیابێت، بەكردەوە ئەمەی ئەزموونكردووە، كە لە یەكەم پرسیار و یەكەم وانەی فێربوونی زمان و لە یەكەم ڕۆژی كاركردندا داوای ئەم شوناسەت لێدەكەن و ھەروەھا ئەوە بەرەنجامی پلەدووبەخشینی “ناسیونالیزمی سڤیلی” ئەوروپایە بە كۆچەران و پەنابەران، بەوەی كە ناچار بە گۆشەگیری و كەنارنشینی كۆمەڵگە و تەریككەوتنەوە و دواجار ھەستكردن بە ترس لە تێكەڵاوبوون و ھەستكردن بەترس لە تیاچوونی كولتوور و شوناسی، تووشی ترس لە بێگانە (xenophobia) یان دەكات. بە واتایەكی دیكە (كسینۆفۆبیا/ ترس لە بێگانە) لە ناخی كۆچەران و پەنابەراندا، دیاردەیەكی ھاوردەی دەرەكی نییە، كە كۆچەر لەتەك خۆیدا ھاوردبێتی، بەڵكو ترسێكە كە لە مامەڵەی ناسیونالیزمی سڤیلیدا، بەسەریدا زاڵ دەبێت و كاتێكیش كە بگەڕێتەوە، ئەو وڵاتەی كە لێوەی ھاتووە، بەداخەوە ئەو ترسە بەری نادات و بەردەوام خۆی بە بێگانە دەبینێت.
برای ئەزیزم، تێكەڵكردنی ئەم چەمكانە، ھیچ پاساوێك بۆ ناسیونالیزم و ڕەوایەتی دەستەبەر ناكەن، بەلكو تاوەكو پرسەكە فرەتر شی بكەیتەوە، فرەتر دژەمرۆییبوونی ناسیونالیزم لە ھەموو ئاست و پلەكانیدا دەردەكەوێت. بەكورتی ناسیونالیزم وەك مەزھەبێكی ھاوچەرخ و دونیایی سووڕی خۆی تەواوكردووە و لەتەك گیانەلای خۆیدا بۆ مرۆڤایەتی، بێجگە لە تاوان و توندوتیژی ھیچی دیكە بەرھەمناھێنێتەوە. بەڵام بۆ دەسەڵات و پاراستنی سەروەری چینایەتی، بە ھەموو بارێكدا چ راسیزم بەھێزبێت یا شۆڤێنیزم، چ ترس لە بێگانە لە خەڵكی ولاتاندا دروست بكات یا لە خەڵكانی پەناھاوەردا ترس بچێنێت، سەرەنجام یەك ھێز براوەیە و یەك بەرە دۆراوە، ئەویش براوەیی ھێزی سەرمایە و دۆراوی بەرەی چەوساوانە.
**********************
خوێنەری ھێژا، ئەم بابەتە، بەشێكە لە زنجیرە وەلامێك بە چەند سەرنجێكی كاك ‘نەژاد سوەیلی’، تكایە بۆ دیتنی سەرنجەكانی ئەو و بەشداری خوێنەرانی دیكە، كرتەیەك لەسەر ئەم بەستەرە بكە
ناسیونالیزم، پەرەسەندنی خێلگەراییە
بەڕێزم، كاك نەژاد، نازانم لەسەر كام بنەما و بەكام پێوەر، دەتەوێت پاگەندەی ئەوە بكەی، كە شتێك بەناوی ناسیونالیزمی كوردی بوونی نییە؟
بەپێچەوانەی بۆچوونی تۆوە، بەبۆچوونی من، ئازادیخوازانی [دژەدەسەڵات و یەكسانیخوازەكان]ی كورد لە بیستەكانی سەدەی ڕابوردووەوە تا ئەمڕۆ، یا خۆیان بەجۆرێك خۆشباوەڕییان بەرامبەر ناسیونالیزم ھەبووە یا لەژێر كارایی ئایدۆلۆجی ڕزگاری نیشتمانی بۆلشەڤیكی و مائۆئیستی و ھۆشی مینە و ‘كێم ئیڵ سۆنگ’یدا خاتری ناسیونالیزمیان گرتووە و لەسەر ئامانجی بۆرجوازی تازەپێگرتووی كورد [لەو سەردەمەدا تازەپێگرتوو بووە نەك ئێستا] وەك چینێكی دەسەڵاتخواز لەژێر ناوی نەتەوە و بەپشتبەستن بە ئایدیۆلۆجیای ناسیونالیستی، شیكردنەوە و خستنەڕوویان نەكردووە. ئەگەر ئەو نەوەیە لە ئازادیخوازانی كورد، بە رادیكاڵبوونی ڕادیكالیبوونی ئازادیخوازانی ئەوروپای خۆراوایی ڕەخنەیان لە بزووتنەوەی ناسیونالیستی كورد بگرتایە، ئەوا ھەنووكە تاكی كورد لە كایەی دەوڵەتی كوردی و پان-كوردستانی و پڕۆ-ئەمەریكاییدا، ئەوەندە دەستەمۆ و خۆشباوەڕ نەدەبوو.
بەڕێزم، تۆ دەڵێت “ئەوەی تورك و فارس و عەرەب ڕایسیزمە نەكـ ناسیونالیزم” …
من نازانم تۆ چەندە بە پەیگیری (جدیەت)وە دەچیتە پشتی ئەم بۆچوونە، بەڵام ئەوەی سروشتی سەرھەڵدانی ناسیونالیزم وەك ئایدیۆلۆجیای دەسەڵاتی (دەوڵەتی سەراپاگیر) بناسێت، بەدڵنیاییەوە ئەوە دەرك دەكات، كە ناسیونالیزمی پەرەسەندوو بەپێی بەرژەوەندییەكانی دەوڵەت، ھەر ڕۆژەو یەكێك لە كاژەكانی فڕێدەدات. خۆ بڕوا ناكەم گومانت لە ناسیونالستبوونی ھیتلەر و مۆسۆلۆنی و جەنەڕاڵ فرانكۆ ھەبێت، كە ھەر ئەو ناسیونالیزمە بوو، بەناچاری ئەو كاژەی فریدا و بەپێی ھاوسەنگی ھێزی نێوان بلۆكە جیھانییەكان و مسۆگەركردنی بەرژوەندەی براوەكانی جەنگ، كاژێكی نەرمتری پۆشی، كە تۆ بە ناسیونالیزمی سڤیلی ناوی دەبەیت و ھەر ئەو ناسیونالیزمە ئارامگرتووە، لە سەرەتای نەوەدەكاندا، كە بە ڕوخانی بلۆكی ڕوسیای بۆلشەڤیكی ھاوسەنگی جیھانی بە قازانجی ئازادكردنی لغاوی كۆمپانییە جیھانخۆرەكان تێكدەچێت و پێداویستی كاژگۆڕینی ناسیونالیزم بەپێی سەردەمی تازە دێتەپێشەوە و ئیدئۆلۆگەكانی دەسەڵات، لەژێرەوە بە پشتیوانی مادی و لەسەرەوە بە پشتیوانی تیئۆری و میدیایی ھاندانی گروپە ناسیونالیستەكان، ئەم جارە لەبری پەلاماردانی وڵاتانی دراوسێ، سەنگەری جەنگ بەرەو كوشتاركردنی كرێكاران كۆچەر و پەنابەران دەگوێزنەوە. ھەر ئەوەی كە ئەوڕۆكە لە كوردستان ناسیونالیزمی بەرھەڵستكار و پاگەندەكەری دۆستایەتی گەلانی ناوچەكەی دەھەی ھەشتای سەدەی رابوردوو، بەپێی پێداویستی وەڵامدانەوە بەنیازەكانی دەسەلات، وەك دەبینین، بەرەو شۆڤێنیزم و ڕاسیسزم پەرەی سەندووە و ملدەنێت.
من بە پێچەوانەی تێگەییشتنی تۆوە، نەتەوەپەرستی (ناسیونالیزم) لە بەرزترین لوتكە و پەرەسەندنیدا سەری لە شۆڤێنیزمەوە دەردەچێت وەك ئیتالیا و ئاڵمانیای دەھەی سی سەدەی رابوردوو و نیشتمانپەروەریی گەشەكردوو سەری لە راسیزمەوە دەردەچێت وەك سەرجەم ولاتانی ئەوروپای خۆراوایی و ئەمەریكا و ئوسترالیا و كەنەدا. ئەزیزم، ئەمانە بەرئەنجامی داوەری و حەزی من یا كەسانی دژە-ناسیونالیزم نییە، بەڵكو دراوی دەركەوتەی نێو كەتواری كۆمەڵگە پەرەسەندوو و ھەروا پاشڕەوەكانە لە سەرتاسەری دونیادا.
بە بڕوای من ناسیونالیزم بێجگە لە دەمارگیریی ھیچی دیكە نییە، ئیتر نازانم ئەرێنی ئەم نەھامەتییە لەكوێدایە، تاوەكو پێمانوابێت ئەو ھەموو قوربانیدەرە [مەبەست گیانبەختكردووانی كوردستانە بۆ سەربەستی كورد و ڕزگاری كوردستان بەخەیاڵی خۆیان] لێیتێنەگەیشتوون و پێویستمان بەوە ھەیە، ئەوەندەی دیكە خوێنی بۆ برێژین، تاوەكو ئەو ئەژدیھا ھەزار سەرەی دەوڵەت [سەروەری چینایەتی بۆرجوازی] تینوویەتی لە خوێنی چینە بێدەسەڵاتەكان بشكێت؟ ئەگەر لۆجیك بكەینە كۆلەكە (تان)ی بیركردنەوە و ئاوەزی خودییش بكەینە ڕایەڵەی (پۆی)، ئەوا بە ئاسانی دەركی ھاوجۆری و ھاوئاراستەیی دەمارگیری خێلایەتی و نەتەوایەتی ھەستپێدەكەین. بۆ ئەوەی ئەو سەربەخۆییە لەبیركردنەوەدا ڕووبدات، پێویست بە خۆپساندنی ئاوەز لە كارایی و جادووی ئایدیۆلۆجییەكانی دەسەڵات ناسیونالیزم [ئایینی سەردەم] ھەیە. بەڕێزم، پێشمەرجی ڕوودانی كارێكی ئاوا، پلەی ئەكادێمی یا زۆری خوێندنەوەی گوتاری ‘ڕەھەندییەكان’ و ‘پەرتووكی ڕەش’ نییە، بەڵكو تەنیا پێشمەجێك كە پێویستە، تەنیا و تەنیا سەربەخۆیی ھزریی و خۆڕزگاركردنە لە جاڵجاڵۆكەی ماسمیدیا و جادووی ئیدئۆلۆگەكانی نیئۆلیبرالیزم.
ئەوەی من وەك بەرەنجامی ئەزموونگیری خۆم لە سی ساڵی ڕابوردوودا پێیگەییشتووم، ئەوەیە كە نەتەوە و ھاوبەرژەندی نەتەوەیی تەنیا درۆیەكی پیرۆزە و لە دونیای كەتواریدا بوونی نییە، نەك ھەر ھاوھەستی و ھاودەستی لەنێوان ھەرێمەكان و ناوچەكان و پاشماوەی خێلەكاندا نییە، تەنانەت لەنێوان دوو گەڕەكی پایتەختەكانی ئەوروپای لانكەی دێمۆكراسیشدا بوونی نییە و بەجۆرێك سلێمانی و ھەولێری ھەرێم لەنێوان تاكە دەمارگیرەكانی شارەكانی ئەوروپاشدا ھەیە. ئەوەش لەبەر نەخوێندەواربوون و تایبەتمەندی كولتووریی نییە، بەڵكو سروشتی دەستكردانەی نەتەوەیە، كە بەخۆی درێژە و پێكھاتەی گەشەی خێڵایەتییە و لەسەر ھەڵخڕاندنی دەمارگیری و پابەندی بۆ نیازەكانی دەسەڵات ڕۆنراوە، بۆیە ناتوانێت لە كڕۆكی خۆیدا ھەڵگری میكانیزمی ڕەتكردنەوەی دەمارگیری خێڵایەتی و ناوچەگەری بێت و خراپتر لەوەش گەشەی پێدەدات و بەرەو لوتكەی شۆڤێنیزم و ڕاسیسزمی دەبات.
ئازیزی من، ھەر شتێك كە لە ژیانی ڕۆژانەی خەڵكی ئاساییدا بووە بەشێك لە نۆرم و بەھای كۆمەڵایەتی، خودبەخود بەو ئاقارەدا كە تۆ دەخوازیت، سڤیلی بووەتەوە، ئەگەر نا، دەبوو ھەنووكەش ناسیونالیزم لە كوردستاندا وەك چەتە و ڕێگر، یەخەی خەڵكی بگرتایە، تاوەكو پەیامەكەی بە خەڵك بگەیێنێت. بە بۆچوونی دەمێكە ناسیونالیزم سڤیڵی بووەتەوە، ئەگەر نا، ئەو ھەموو كرێكار و زەحمەتكیشە ئاوا بە ئاسانی ئامادەنەدەبوون بۆ سەروەری كەمایەتی بۆرجوازی لە قەوارەی دەوڵەتدا، خۆیان بەكوشت بدەن. لە تەواوی دونیادا سڤیلیبوونەوەی ناسیونالیزم، ھەنگاو بە ھەنگاو لەتەك كۆمەڵایەتیبوونەوەی سەروەری بۆرجوازیدا، جێكەوتە بووە و بووەتە بەشێك لە ئاوەزی خەلكی ژێردەست و وەك دەبینین، بەو ئەفیونە دەبەنگی كردوون. ناسیونالیزم لە لوتكەیدا وەك دەسەلاتی بۆرجوازی كورد، لە قۆناخی شاخ و بەرەنگاریدا نییە، تاوەكو گومان لە سڤیلیبوونەوەی بكەین. سڤیلیبوون بە واتای كۆنترۆڵكردن و رامیارییكردنی پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان لە سایەی سەرتاپاگیری دەسەڵات و ئاراستەكردنی نۆرم و بەھا كۆمەڵایەتییەكان بەپێوانەی بەرژەوەندییەكانی بازار و سەروەری كەمایەتییەك، ھەردەم لە ئارادابووە، ھیچ پێویست بە خۆپێوەخەریككردن ناكات.
[بمبوورە، ئەمە بە لاقرتێ وەریمەگرە و دەربڕینەكان بە ئاراستەكراوی كەسیی خۆت لێكمەدەرەوە] من سڤیلیبوونەوەی ناسیونالیزم بەو ئاراستەی تۆ لەڕواڵەتدا خەونی پێوە دەبینیت، ھێندەی سڤیلیبوونی ڕۆژنامەكانی ‘ھاووڵاتی نەك ھاوڵاتی’ و ‘ئاوێنە’ و .. تد، بە گاڵتەجاڕی دەزانم. چونكە تاوەكو سەروەری چینایەتی و مشەخۆری كەمایەتییەك لەم جیھانەدا لە ئارادا بێت، قسەكردن لە بوونی دیاردە و بوونی پێكھاتەی سڤیلی وەك سیمای كۆمەڵگەی ئازاد، دەچێتە خانەی خەوبینین بە كولیچەخواردنەوە لە ئاسمان.
لێرەدا كۆتایی بەم باسە دەھێنم، لەبەرئەوەی كە لە دەھەی ڕابوردوودا لە نووسینی جۆراوجۆردا لەبارەی ناسیونالیزمەوە قسەم كردووە. بەڵام ئەگەر پێویست بكات، ئامادەم زیاتر لەسەر سروشت و ڕەوتی پەرەسەندن و دەستی شاراوەی ھاندەری و بنەما ئابوورییەكانی و ڕۆڵی ڕۆشنبیران وەك پشكخوازانی دەسەڵات و دەستكەوتەكانی، لە سەرھەڵدان و پەرەپێدان و نۆژەندكردنەوەی و كاژگۆڕینی بەپێی پلەكانی گەشەی ئابووری و جیھانیبوونەوەی بازار، بەشداری بكەم. ھیوادارم توانیبێتم بە ئەرێنی بەشداری لە مشتومڕەكەتاندا بكەم و ئەگەر لە ھەندێك شوێندا ڕەقی بە وەڵامەكانمەوە دیاربێت، بۆ بەرپەرچدانەوەم بە ھەوڵەكانی نئیۆلیبرالیزم لە جیھاندا بەگشتی و لە ھەرێمی كوردستانی بەبازاركراودا بەتایبەتی، دەگەڕێتەوە، بێجگە لەمە، دونیایەك ڕێز و خۆشەویستیم بۆ ھەمووتان ھەیە.
**********************
خوێنەری ھێژا، ئەم بابەتە، بەشێكە لە زنجیرە وەلامێك بە چەند سەرنجێكی كاك ‘نەژاد سوەیلی’، تكایە بۆ دیتنی سەرنجەكانی سەرنجەكانی ئەو و بەشداری خوێنەرانی دیكە، كرتەیەك لەسەر ئەم بەستەرە بكە
زمان لە سەنگەری ئازادی و یەكسانی و ئاژەڵدۆستی و ژینگەپارێزیدا
یەكێك لە دیاردە ھەرە قێزەونەكانی ئەم سەردەمەی نێو كایەی ڕۆشنبیری كوردی، دەستگرتنە بە پەند و ئاخاوتنی سەردەمەكانی كۆمەڵگەی خێڵایەتی و دەرەبەگایەتییە، كە پڕن لە سووكایەتی بە ژن و مناڵ و ئاژەڵ و سروشتی ناوچەكانی دیكە. ئەمە یەكێكە لەو نەنگییە كولتووریانەی كە تاكی كورد نەیتوانیوە ئاوەزی خۆی لێ پاك بكاتەوە.
خۆشبەختانە، لە دەھەی رابوردوودا بە ھەوڵ و كۆششی چالاكانی سۆشیالیست بەگشتی و ژنانی ئازادیخواز بەتایبەتی تاڕادەیەك توانراوە لە نێوەندی ڕۆشنبیریی كوردیدا پاشەكشە بە كۆنەپەرستی زمانیی سەردەمی خێڵایەتی و ئاخاوتنی دەرەبەگایەتی لەمەڕ ژنان بكرێت، بەڵام بەداخەوە سەرباری ئەوەی كە ئاژەڵان بەدیاریكراوی (كەر و سەگ) لە یەكەمین و سەرەكیترین دۆستی دێرینە و بەوەفای مرۆڤ بە گشتی و مرۆڤی كورد بەتایبەتی لە ڕاپەڕین و یاخیبوونەكانیدا، بوون، كەچی ملیۆن جار ھێندەی دوژمنان سووكایەتییان پێكراوە و بەرادەیەك سووكایەتی بە ئاژەڵان دیارە، كە ئەگەر ھەر پیاو و ژن و مناڵێكی كورد، چەند ڕستەیەك بەسەر یەكەوە قسە بكات، بەلایەنی كەمەوە جارێك سووكایەتی بۆ (كەر و سەگ و ..تد) تێدایە.
خۆ ئەگەر بەناوبانگترین ڕۆشنبیران و نووسەرانی كورد تا دەگاتە ئەوانەی سبەینێ فێری نووسین دەبن، بە نموونە وەربگرین، ئەوا نووسینێكیان نییە، كە بەلایەنی كەمەوە جارێك یا چەند جارێك سووكایەتیكردن بە ئاژەڵی تێدا نەبێت، ئیتر با دەسەڵاتداران و پارلەمانتاران و ڕامیاران لەولاوە بوەستن، با سەران و قسەكەرانی پارتە ڕامیارییەكان لەو لاوە بوەستن، كە وەك دەرەبەگ و سەرۆكھۆزێك قسەدەكەن و بیردەكەنەوە. ھەڵبەتە لێرەدا پێویست ناكات، قسە لەسەر پیاوانی ئایینی بكەم، جونكە خودی ئایینەكە سەرتاسەر پڕە لە سووكایەتی بە ئاژەڵ و ڕەایەتیدان بە كوشتنی ئاژەڵان.
لەوانەیە ئەمە بۆ خوێنەر و گوێگرێكی نادەربەست و گۆشكراو و دەستەمۆ لەو كولتوورە دژە-مرۆیی و دژە-ئاژەڵییەدا، ئاسایی بێت، بەڵام ئاخۆ ئەگەر بەرێكەوت نووسینی یەكێك لەو بەناو ڕۆشنبیر و نووسەرانە وەربگێڕدرێتە سەر زمانی یەكێك لەو وڵاتانەی كە مافی ئاژەڵی تێدا پارێزراوە و ئاوەزی تاك و كۆمەڵگە گەیشتووەتە ئاستی خۆبیركردنەوە و خۆھوشیاریی، دەبێت وەرگێڕ بەچی و چۆن بتوانێت پەڕوپینەی بكات، ئەمە بێجگە لەوەی كە ئاخۆ ئەو خوێنەرە ناكوردە تووشی چ شۆكێكی كولتووری ببێت؟
ئایا كاتی ئەوە نەھاتووە واز لە قسەی زل و نەخشەكێشانی چاولگەرانە بھێنین و لە خۆمانەوە دەست بە گۆڕان بكەین و ھەوڵی خاوێنكردنەوەی زمانی خۆمان لە وشەگەلی پڕ سووكایەتی بە ژن و مناڵ و ئاژەڵ بھێنین.
ئایا سەختە بۆمان بۆ نموونە لەبری ئەم واژانە (براكوژی ، پیاوكوژ ، جاش و كەر ، سەگ و پشیلە ) ئەم واژە واتادار و دروستانە (یەكتركوژی ، مرۆڤكوژی ، بەكرێگیراو / خۆفرۆش/ سیخوڕ ، ملكەچ ، سپڵە) بەكاربەرین؟
ئایا ھۆكاری بەردەوامیدان بەو سووكایەتیكردنە نەبوونی واژەیە بۆ ئەو بوارانە یا شەیدایی و حاڵكردنی نووسەرانە لە كۆنەپەرستی كولتوورییدا؟
ھاوڕێیانی ھێژا، ئەوانەی كە دەربەستانە مامەڵە لەتەك ڕووداو و دیاردەكان دەكەن، تكایە … تكایە … تكایە .. بە وردەكارییەوە سەرنج لە پەیام و بڵاوكردنەوەی وێنەكانی ‘ھیتلەر’ لە فەیسبووكدا بدەن !!!!!!
لە سەردەمی دەسەڵاتداری ‘ھیتلەر’دا چاندنی نەمامی ‘داربەڕوو’ لە ڕۆژی یەكی ئایاردا، سیمبولی نازیزم بوو. ئەم ڕێوڕەسمە تا سالانێك پاش جەنگی جیھانی دووەم ھەر بەردەوام بوو.
٢٦ی ئۆگوستی ٢٠١٢ (ئەم ساڵ) لە وڵاتی ئاڵمان لە بیستەمین ساڵیادی سووتاندنی كەمپێكی پەنابەران و كۆچەران لە شاری ڕۆستۆك، لەلایەن نازییەكانەوە، سەرۆككۆماری وڵاتی ئاڵمان لەبەردەم ساختمانی كەمپەكەدا نەمامێكی ‘داربەڕوو’ی چاند، ئەمە بووە جێی ڕەخنە و گازەندەی ئازادیخوازانی ئاڵمان و ھەر ھەمان شەو كۆمەلێك چالاكی ئازادیخواز ‘داربەڕوو’ەكەیان بڕییەوە. و نووسییان ” ئەمە شەرمەزارییە بۆ خەڵكی ئاڵمان”…
ئەگەر خوێنەری ھوشیار و بەسەرنج بەدواگەران لە دووی یەكەمجار سەرھەڵدانی بیرۆكەی بەرزی و پیرۆكردنی داربەڕوو لە بزاڤی چەكداری كورددا، بكات، بەدڵنیاییەوە دەگەریێەوە بۆ سەردەمی چاندنی نەمانی ‘داربەڕوو’ لە ئاڵماندا وەك سیمبولی نازیزم. تكا دەكەم ئەگەر ئێوەی ئازیز بە سەرەنجامێكی دیكە گەییشتن، منیش لەو زانیارییانە بێبەش مەكەن، بۆئەوەی ھەرچی زووە بۆچوونی ھەڵەی خۆم ڕاست بكەمەوە…
ژمارەی (٨٨) كە بەپێی ژماردنی بەدواییەكداھاتنی پیتە ئاڵمانییەكان پیتی (ھ/ H)بەرابەرە بە ژمارە (٨) ، كە پیتی سەرەتای (بژی) بە ئاڵمانی (Heil) و پیتی یەكەمی ناوی ‘ھیتلەر’ بە (ھ) دەستپێدەكەن و بەم جۆرە ژمارە (٨٨) سیمبول و نیشانە و تاتوی نیئۆنازییەكانە لە ئاڵمان و دەرەوەی ئاڵمان.
كەچی ئەم ھێمایە لەلایەن فیلم -دەرھێنەرێكی كوردەوە كراوەتە ناونیشانی فیلمێك لەمەڕ كیمیابارانی ١٩٨٨ی ھەڵەبجە و كاتی خۆی وتاریكم لەو بارەوە نووسی، بەڵام نە دەرھێنەر باكی لە سەرنجەكەی من ھەبوو و نە وەڵامی پرسیارەكانی دامەوە و نە داوای لێبوردنی لە لەسوكاری قوربانیانی كیمیابارانی ھەڵەبجە كرد و نە خوێنەری ھێژا كاردانەوەی لە خۆی نیشان دا.
ئەگەر لەوانە بگوزەرێم، ئەوەی كە زۆرتر لەم نووسینەدا مەبەستمە، ئەوەیە، كە لە ڕووپەڕی بەشداربووانی كوردزماندا (ئەوانەی كە بە ئەلفابێتی عەرەبی/ئارامی دەنووسن) دیاردەیەك ڕوو لە پەرەسەندنە، ئەویش گێڕانەوەی كۆمەڵێك قسەیە بە زمانی ‘ ئەدۆلف ھیتلەر’ەوە، كە لەو وتانەدا ‘پێشڕەوی فاشێسم’ لە پاش جەنگی یەكەمی جیھانییەوە، ئامۆژگاری مرۆڤەكان دەكات و ڕێیان نیشاندەدات، كە كێ دژەخونكەر و كێ مرۆڤی پاكە !
من زۆر دڵنیانیم, كەی و لە كوێدا ‘ھیتلەر’ قسەگەلی ئاوای كردووە و ئەو خەڵكی لە نیازخراپی رامیاران و دەسەڵاتداران و بەكرێگیراوانیان ئاگاداركردووەتەوە! بەڵام ھەرچەند دەكەم، ئاوەزم پەسەندی ناكات، فاشیستێكی وەك ‘ھیتلەر، كە ھەموو توانای راگەیاندنی خۆی بۆ فریودانی خەڵك بەتایبەت چەوساوانی ئاڵمان خستبووەگەڕ، ئاوا سادەلۆحانە بێت و خۆی خەڵك ھوشیار بكاتەوە و لە خۆی ھانبدات!
من لەپشت ئەم دیاردە و ھەوڵانەوە، ھەمان تەوژمی سەردەمی جەنگی جیھانی دووەم و دواتر دەبینم، كە لەلایەن ئەندامانی پارتی دێمۆكراتی كوردستان-عیراقەوە، ھەوڵی پەرەدان بە بیری نازیزم لە كوردستاندا دەدرا. وەك دەزانین و بەرێزانێكیش لەو بارەوە پێشتر نووسیویانە، چەند ساڵێكە لە ھەرێمی كوردستاندا پەرتووكەكەی ھیتلەر چەند جارە چاپ دەكرێتەوە و وێنە و سیمبولەكانی لەسەر دەر و دیواران ڕوو لە زیادبوونە و كاركێشاویەتە نێو فەیسبووك و خەریكە لە ڕێگەی نووسینەوەی كۆمەڵێ وێنە و رازاندنەوەوە قسەی، ‘ھیتلەر’مان لێ دەكەنە، پەندی پێشینان و لەو ڕیگەوە ئامۆژگاریمان دەكەن!!!
ھەرچەندە لێرە و لەوێ بەپێی توانا، ھەوڵمداوە سەرنج و پەیامی خۆم بۆ بینەرانی وێنە و وتە بەناوكراوەكانی ‘ھیتلەر’ بنووسم، بەڵام دیسان بەداخەوە، نادەربەستی خوێنەر و كەسانی ئازادیخواز، زۆر بە ئاشكرا دیارە و ئەو ھەموو كەمپەین و كەمپەینكارییە، كەچی نابینم، كەس لە ھەوڵی وەستانەوە و نووسین بێت لەسەر ھزری ھیتلەر و ڕوو لە شۆڤێنیزمنانی ناسیونالیزمی كورد، ھەڵوێست بنوێنێت و بنووسێت.
بە بۆچوونی من كاتی ئەوە ھاتووە، دەنگ ھەڵبڕین و بڵێن، ئێمە لەتەك ئێوەدا ھاوڕا و ھاوبۆچوون نین، ئێمە پەند و وانەی شۆرشگێڕی لە ئەزموونی خەباتی چەوساوانەوە وەردەگرین، نەك لە وتەی ھاوچینان و ھاوڕێیان و ھاوبیرانی ھیتلەرەوە!!!
بەكورتی من لە پشت ئەم پاگەندانەوە، ھەمان حەز و نیاز، دەبینم، كە كەسانێك قسەی دڵی خۆیان بەناوی “تەڵاقەكانی بارام بەگ [لەتەك ڕێزی بێپایانم بۆ ‘بارام بەگ’ی زەحمەتكێش]”ەوە دەكەن. ، ئەو كەسانە بە ھەمان شێوە كەسانێكی ناسیونالیست دێن و قسەی دڵی خۆیان لەپاڵ وێنەكانی ‘ھیتلەر’ەوە دەنووسنەوە. بەڵام بە جیاوازییەكی گەورە و دژییەك لەنێوان كەسانی لایەنگری “تەلاقەكانی بارام بەگ” و ‘وێنەكانی ھیتلەر’ و ئامانجیاندا ھەیە، ئەویش ئەوەیە، كە كەسانی قسەخۆش و بیرتیژ، قسەكانی خۆیان لەپاڵ وێنە و خۆشەویستی و پێگەی كۆمەڵایەتی ‘بارام بەگ’دا بە ئێمە دەگەیێنن، بەڵام لایەنگرانی ‘ھیتلەر’ بەھۆی كۆمەلێك قسەی دروست و جێكەوتەوە خەریكن پەسەندی بە “وێنەی ھیتلەر و بیری نیئۆنازیزم” لە لای خوێنەری كەرد دەدەن و دەیكەنە سیمبولی خەڵك!!! ئەمە ھەمان كارە كە نیئۆنازییەكان لە وڵاتی ئاڵماندا خەریكن لەنێو خەڵكی بێكار و تەنگەتاودا دەیكەن!!!
دەبا ئێمەش ھەموو ئەوانەی كە دژی فاشیزم و نازیزم ھاوخەباتن، دەست بدەینە دەست یەك و دەنگ ھەڵبڕین:
” شاگردانی ھیتلەر، ڕاوەستن! ھیچ جیاوازی بەعسیزم و نازیزم نییە، بۆ رزگاری ئەم ھەرێمە و وەدەرنانی فاشیستەكانی بەعس، دەیان ھەزار قوربانیمان داوە، ڕێگە نادەین جارێكی دیكە لەم ھەرێمەدا بیروباوەڕی فاشیستی چەكەرە بكاتەوە و سێبەر بەسەر ژیان و خەیاڵ و خەونەكانماندا بكات”
ھەژێن
پێش ئەوەی بچمە سەر شیكردنەوەی ئەو پرسیارە و نیشانە لەو دەستە بگرم، كە شاردوویەتییەوە، بە باشی دەزانم، كە بە پێشەكییەك بچمە پای وەڵامدانەوەی ئێوەی ھێژا، كە دەستبەجێ لە من دەپرسنەوە، كەسەكە كێیە و مەبەستت لە لایەنی پەنادەری تاوانبار (كەسی سێیەم) كێیە؟
حەزدەكەم ئەوە بڵێم، ئەگەر لە نووسینەكانی پێشوومدا ئامانجم لادانی پەردەی سیناریۆیەك بووبێت، لەسەر تۆمەتباركردنی ‘كاروان عوسمان’ ئەوا لێرەدا ئامانجم، لادانی پەردەیە لەسەر چۆنیەتی قوربانیبوونی قوربانی یەكەم و قوربانیانی دووەم ‘ئیبراھیم مەولوود’ ناسراو بە ‘ئاریز’ و قوربانی سێیەم ‘كاروان عوسمان’ و ھۆكاری پەنادانی كەسی سێیەمی نەناسراو لەلایەن لایەنێكەوە؟!.
وەك لە وەڵامەكەی ‘شوان داودی’دا نووسیم، من ھونەرمەند ‘كاروان عوسمان’م لە دەمی ھاوڕێ ‘كەركووك’ییەكانمەوە ناسی و ھەر بەو جۆرەی كە ‘شوان داودی’ بیستوویەتی و پێداگری لەسەر دەكات، ئەوانیش چیرۆكەكەیان بیستبوو، بەڵام ئەوان لەبری پێداگری كوێرانە و شارچییانە و بەرژەوەندیخوازانە، بەپێچەوانەوە بێلایەنانە چیرۆكەكەیان لێكدەدایەوە و بۆ تێگەیییشتن و دۆزینەوەی سەرەداوەكانی ڕووداوەكە لەنێو پێكھاتەی چیرۆكەكەدا، ئاوەزپەسەندی(عەقلگیری)یان بەكاردەبرد، نەك ڕەوایەتیپێدانی كوێرانەی دادگەی بەعسییەكان و نەخشەڕێژیی لایەنێك و پیادەكردنی لەلایەن كەسی سێیەمەوە!
بەداخەوە ئەو كات و تەنانەت پێش دووبەدوو دوانەكەی ‘نەبەز گۆران’ و ‘شوان داودی’ لە کەناڵی NRT ، بەرنامەی ‘تەبا و ناتەبا’دا، نەمدەزانی كە كەسی سێیەم لایەنێك پەنای داوە و تا ئەمڕۆش كەس ناوێرێت ناوی بھێنێت و ‘شوان داودی’ بەھەمان لۆجیكی پێوانەیی بەعسییەكان [مادام ‘كاروان عوسمان’ ھاوەڵی ‘ ئیسماعیل’ بووە و كەسی سیێەم ھەڵھاتووە و بەردەستی دادگە نەكەوتووە و قوربانی ‘محمد خورشید حەمەڕەش’ ھاوەڵی نزیكی ‘كاروان عوسمان’ بووە و ھاوكاتیش موزیكژەن بووە، كەواتە نەخشەداڕێژ و بكوژی ئەو، ‘كاروان عوسمان’ە] و بۆ دڵنەوایی كەسی ھەڵھاتوو، بەبێ یەك دوو دەڵێت “نەخێر ئەو بكەر نەبووە*”.
لە ساڵی ١٩٩١دا، كاتێك كە ئەو چیرۆكە بڕوانەكەردەنییەم بیست، ھەرچەندە نەمدەزانی كەسی سیێەم لە ئارادایە و ھەڵھاتووە و لایەنێك پەنای داوە و لە ئەمڕۆدا ئەوەندە پشتئەستوو و دەسەڵاتدارە، كە كەس ناوێڕیت ناوی بھێنێت! ھەروەھا ھەرچەند نەمدەزانی، كە قوربانەییەكە، لەتەك ‘كاروان عوسمان’دا موزیكژەن بووە، بەڵام سەرەڕای لەبەردەستدانەبوونی ئەو دراوانە، ئەو كات یەكسەر ئەو بڕوایەم لەلا دروستبوو، كە وێڕای بەبیانووبوونی بەعس بۆ لەناوبردنی ‘كاروان عوسمان’ [كە لەو كاتەدا تەنیا دەنگێك بوو لە سەرتاسەری عیراقدا لە جەرگەی دەسەڵاتی قەرەقووشی بەعسدا دژی تاوانەكانی بەعس بەبێ پەردە گۆرانی دەگوت]، ئەوا لایەنی دیكە ھەبووە، كە ھونەر و سروودەكانی كاروانی بەدڵ نەبووبێت و بەو دەنگە ھەراسان بووە و بووبێت. ھەرچەندە بەپێی لێكدانەوەی كار و چالاكی و تیرۆرەكانی ئەو كاتی لایەنەكان، بەجۆرێك گومانم لەسەر لایەنێك ھەبوو، بەڵام وەك وتم لەبەرئەوەی دراوەكانی نێو ڕووداوەكە، بۆ من نەزانراو بوون و نەمدەتوانی بە ئاسانی قسە لەوەھا شتێك بكەم.
وەك پێشتر لە نووسین و گفتوگۆدا نووسیومە و وتوومە، من لە ساڵی ١٩٩٨ بەم لاوە، بەردەوام ھەوڵمداوە، زانیاری تەواو لەمەڕ ئەو پەروەندەیە بەدەستبھێنم و ھەر لە سلێمانییەوە تا كەركووك، بەدوای كۆكردنەوەی بەڵگە دژ و لایەنگرەكان بووم، بەڵام بەداخەوە، ئەوەی ھەنووكە، ئاشكرا دەبێت، لەبەردەستدا نەبوو، ئەگینا ھەر ئەو كات، ئەو مەتەڵەم شیدەكردەوە، كە ئەوساش ھەر لەو بڕوایەدابووم، كە دەستێكی شاراوە لە پشت ئەم ڕووداوەوە ھەیە و ئەو لایەنە پەنادەرە نەخشەكێشییەتی و لەوانەیە كەسی دووەم پەیوەندی بەو لایەنەوە ھەبووبێت یا لەوانەوەیە تەنیا دۆستی كەسی سێیەم بووبێت و كەسی سێیەم ئەو لایەنە بۆ ئەنجامدانی ئەو كارە ڕایسپاردبێت، ھەر بۆیە، پاش ئەنجامدانی كارەكە، كەسی سێیەم دەستبەجێ بەرەو لایەكەی ھەڵدێت و پەنای شۆڕشگێرانە دەدرێت!
وەك زانراوە، كە ‘كاروان عوسمان’ لە سەربازگە دەستبەسەركراوە و ھێنراوەتەوە زیندانی كەركووك، پاش پشكنینی ماڵەكەیان ئەو كاسێتەی دەكەوێتە دەستی پیاوانی ڕژێم، كە كۆمەلێك سروودی دژی ڕژێمی بەعس و ھاوكاتیش ڕەخنەئامێز لە ڕامیاری و كارەكانی بزووتنەوەی چەكداری، تێدا بوو. كەسی دووەم لە كاتی لێپێچینەوە و دادگەشدا دەڵێت، ‘كاروان’ ئاگای لەم كارە نەبووە، بەڵام بەخۆی ناتوانێت، لەوە زیاتر ڕوونكردنەوە بدات. ئەمەش نیشانەی ئەوەیە، كە كەسی دووەم، بە ناچاری چووەتە ژێر باری تاوانباربوون لە سینارۆیەكدا، تاوەكو یەكەم نزیكایەتی و دۆستایەتی لەتەك لایەنی نەخشەدارێژ و پەنادەری كەسی سێیەم دەرنەكەوێت، كە گومانی تێدەچێت، پێیوابووبێت، ئەگەر تۆمەتەتەكەی نەبێتە تۆمەتی ڕامیاریی، ئەوا لە مردن و سێدارە ڕزگاری دەبێت. چونكە وەك دەزانین لەو سەردەمەدا كەم كەس، مەگەر ھاندەری دیكە ھەبووبێت، ئەگینا بكوژی ناڕامیاریی سزای سێدارە نەبوو. كەسی سێیەم ڕادەكاتە پاڵ لایەنێك و لە ئێستاشدا كەس ناوێرێت ناوی بھێنێت، بۆچی و ئەو كەسە كێیە؟ ئەگەر كەسێكی دژە بەعس و لایەنگری لایەنێك بووە، چۆن بەو كارە ھەستاوە؟ چۆن دڵنیابوو ئەو لایەنە دەیگرێتە خۆی؟ ئەی ئەگەر ‘كاروان عوسمان و كەسی دووەم، لەو كوشتنەدا دەستیان ھەبووە، بۆچی وەك كەسی سیێەم ھەڵنەھاتن و نەچوونە پاڵ ئەو لایەنە داڵدەرەی كەسی سێیەم، یا بەرەو ھەندەران ڕایاننەكرد؟
من پێش ئەوەی بچمە سەر لێكدانەوەی خۆم لەسەر ئەو پەروەندەیە و پێگەیشتنی خۆم لەسەر دراوەكانی نێو قسەكانی ‘شوان داودی’ بخەمەڕوو، كە ھەمان بۆچوونی ٢١ ساڵ لەمەوبەرمە. بەپێویستی دەزانم، كە یەكەم سەرنجی خۆم لەسەر لایەنگرانی ھونەرەكەی ‘كاروان عوسمان’ بدەم و دووەم، نموونەیەكی لەوجۆرە لە سەرەتای سەدەی ڕابوردوودا كە لە توركیە ڕوویداوە، ھەڵبەتە بێجگە لە نموونەی تاوانباركردنی ‘جۆ ھیل’ بە تاوانێكی لەو جۆرە، كە لەو كاتەدا وەك ئێستای ‘شوان داودی’ كەم نەبوون، ئەوانەی كە ھەمان زوڕنای دەسەڵاتیان دەژەنییەوە و ‘جۆ ھیل’یان بە مرۆڤكوژ دەزانی و ناودەبرد. ھەڵبەتە ئەوەش بڵێم، پێش بیستنی ئەو دوو بە دوو دوانەی ‘نەبەز گۆران’ و ‘شوان داودی’ یش، ئەوە لەلام ڕوون بوو، كە ھاندەرێكی شاراوە ھەیە، كە دنەی ‘شوان داودی’ بۆ ئەو كارە داوە، ھەروەھا نەشمدەزانی، كە ‘شوان داودی’ لە كاتێكدا كە دەستخۆشانە لە سزای سێدارە و مرۆڤكوژەكانی بەعس دەكات، نەقیبی سەندیكای نووسەرانی كوردستانە!!
سەرنجی یەكەم، زۆرێك لەوانە كە لایەنگری و پێداگری لەسەر ھونەری ‘كاروان عوسمان’ دەكەن، ھەرچەندە لە قسە و نووسینەكانیاندا لە پشت دەربڕین و دەستەواژەكانیاوە دیارە، ھیچ باوەڕێكیان بەو تۆمەتە نییە و بە سیناریۆی دەزانن، بەداخەوە لەژێر ھەژموونی ڕای گشتی و میدیاكان و خۆشباوەڕیی بە سیستەمی دادگەری دەوڵەت، بەجۆرێك ڕوودەرباییسانە، وەڵام بەو لایەنەی ھێڕشەكان بۆ سەر ‘كاروان عوسمان’ نادەنەوە. چونكە بەخۆیان ھێشتاكە بە سیستەمی دادگەری دەوڵەتی خۆشباوەڕن، ناوێرن بەئاشكرا پێداگری لەسەر گومانەكانیان لەمەڕ ناڕەوایەتی ئەو دادگەیە بكەن و ھەست و ئاوەزپەسەندی خۆیان لەو بارەوە دەرببڕن. ئەمە زۆر جێگەی داخە و تەنانەت ھەر نەبوێری ئەمانە، كە بوێری ئەوەیان بە ‘شوان داودی’ و ڕۆژنامەكەی بەخشی، تا ئەو سووكایەتییە بە ‘كاروان عوسمان’ و ھونەرەكەی بكات و لەپاڵ ئەوەشدا دنەی دەمارگیریی شارچییەتی و ناوچەگەری بدات و ڕیزی ناڕازییانی ھەرێمی كوردستان بەسەر كەركووك و سلێمانیدا دابەشێنێت و خزمەتێكی دیكە بە دەسەڵات بگەیێنێت.
سەرنجی دووەم، ھەرچەندە پێشتر، ئەم نموونەیەم ھێناوەتەوە، بەڵام لەبەرئەوەی كە لێرەدا دراوی دیكەم دەستكەوتوون، ھەوڵدەدەم، بەراوردێكی ھەردوو سیناریۆكە بكەم، كە ئەوسا لەبەر نەبوونی دراوی ئاوا مەڵمووس، نەمتوانیوە بەو بەراوردكارییە ھەستم.
‘سه‌باحه‌دين عه‌لی’ نووسه‌ری به‌ناوبانگی تورك، كه دواجار به فێڵ و ته‌ڵه‌كه له‌سه‌ر سنووری بولگاريا له‌كاتی هه‌ڵهاتندا بەرەو ھەندەران كوشتيان! ده‌سه‌ڵاتدارانی ئه‌وکات ‘سه‌باحه‌دين عه‌لی’يان ئه‌وه‌نده خسته ژێر فشاره‌وه، كه ناچار بوو ڕابكات و ئه‌و كات له‌سه‌ر سنووری توركيه- بولگاريا به‌ده‌ستی يه‌كێ له بەكرێگیراوانيان كوشتيان و ئاوايان نيشاندا، ئه‌و كه‌سه‌ی كه له‌تەكیدا بووه، له‌به‌ر چاوبڕينه پاره‌وپولەكەی، ‘سه‌باحه‌دين عه‌لی’ كوشتووه.” **
ئەگەر سەرنجی ئەم نموونەیە بدەین، دەبینین، ئەو سیناریۆیەی كە بۆ لەنێوبردنی ‘سه‌باحه‌دين عه‌لی’يان داڕشت، ھەمان سێناریۆیە كە چەند دەھەیەك دواتر بۆ لەنێوبردنی ‘كاروان عوسمان’ داڕێژراوەتەوە، بەڵام تەنیا شوێنگۆڕكێ بە قوربانی و تۆمەتباركراو و نەخشەداڕێز كراوە، كە لە سەرەتای سەدەی ڕابوردوودا لەبری ئەوەی قوربانی ‘سه‌باحه‌دين عه‌لی’ بكێشنەوە دادگە، ھەستان بە كوشتنی ئەو و تاوانباركردنی ھاوڕا (ھامڕا)كەی و دیاریكردنی پارەكەی قوربانی وەك ھاندەری كوشتن. بەڵام شاگردەكانی ڕژێمی ئەوسای توركییە، پاش چەن دەھە، بەسوودوەرگرتن لە ئەزموونە چینایەتییەكانیان، ھەستان بەداڕشتنەوەی سیناریۆكە بەو جۆرەی كە بە ئاسانی بتوانن لە ئاوەزی خەڵكدا ‘كاروان عوسمان’ وەك تاوانبار بەرجەستە بكەن و بەر بەپەرەسەندنی ھونەرە شۆرشگێڕ و داھێنەرانەكەی بگرن و كەسایەتی كۆمەڵایەتی لەنێوبەرن، كردیانە بكوژی ھاوەڵەكەی، كە پارەی فرۆشتنی ئۆتۆمەبێلەكەی پێبووە و نیازی دەرچوونی بەرەو ھەندەران ھەبووە. ئەگەرچی لە سیناریۆ كۆنەكەدا، ئەو كەسەی كە ئامانجی سیناریۆكەیە، بەخۆی نیازی دەرچوون بەرەو ھەندەرانی ھەیە و پارەی پێبووە، بۆیە ئەو دەكوژرێت و ھاوڕێكەی بە كوشتنی تاوانبار دەكرێت و دەسەلاتیش ناكەوێتە ژێر فشاری لایەنگرانی نووسەر، بەڵام لە سیناریۆ تازەكەدا قوربانییەكە، كە لە سەربازییەوە لەتەك ھاوەڵێكیدا ‘كاروان عوسمان’ بە مۆڵەت ھاتووەتەوە و لەتەك ئەودا بەرەو سلێمانی بەنیازی دەرچوون، چووە، ھاوەڵەكەی ‘كاروان عوسمان’ دەكرێتە بكوژی. ھەروەھا لە سیناریۆی یەكەمدا نەخشەداڕێز دەسەلاتە و ئەنجامدەرەری سیناریۆكە بەكرێگیراوی دەسەلاتە، كەچی لە سیناریۆ تازەكەدا نەخشەدارێژ لایەنێكی دژی ڕژێمی بەعسە و جێبەجێكەری تاوان، كەسێكە، لەبەر دەسەلات و پشتیوانی لایەنەكەی نەك لەو كاتەدا شانازی پێدەبەخشرێت، بەڵكو لەم ڕۆژەشدا كەس ناوێرێت ناوی بەرێت و ‘شوان داودی’ كە پاگەندەی لەبەردەستدا ھەبوونی كاسێتی گێڕانەوەی چۆنیەتی ئەنجامدانی تاوانەكە لەلایەن تۆمەتباركراوان ‘كاروان عوسمان’ و ‘ئیسماعیل مەولوود***’ەوە، دەكات، كەچی بەھیچ شێوەیەك نە لە نووسینە پڕ ھێڕش و سووكایەتییەكەیدا و نە لە قسەكانیدا لە كاناڵی ‘NRT’دا خۆی لە ناوھێنانی كەسی سێیەم نادات و تەنانەت كاتێك كە بەڕێز ‘نەبەز گۆران’ بەوە ناچاری دەكات، كە ناوی كەسی دووەم و سێیەم بھێنێت، خێرا پێشكەشكەری بەرنامە فریای ‘شوان داودی’ دەكەوێت و قسەكەی پێدەبرێت، بە ئاشكرا ڕێكەوتنێك لەسەر ناونەھێنانی كەسی سێیەم دیارە****.
ھەروەھا شتێك كە ناتوانین بازی بەسەردا بدەین، ھەبوونی پەیوەندییە لەنێوان لەتوانادانەبوونی گواستنەوەی كەسێكی دەستبەسەر (قوربانی) لە بەكرەجۆوە بۆ تەكیە و پەنادانی لایەنێكە بە كەسی سێیەم. وەك لە وتارەكەی پێشووی ‘شوان داودی’دا ھاتووە، بكوژان ناچار دەبن چەند جێگۆركێ بكەن، تا بتوانن قوربانی ‘محمد خورشید حەمەڕەش’ بكوژن، وەك لە سەرنجەكانی پێشوودا پرسیم، لە سەردەمی بەعسدا ئەو ھەموو جێگۆركێیە بە كەسێك كە دەستبەسەربێت بۆ كوشتن، كارێكی ئاسان نەبوو، بۆیە دەتوانین بوێرین، ئەوە بڵێین، كە بەڵێ ڕێی تێدەچێت لەلایەن كەسی دووەمەوە درابێتە دەستی كەسی سێیەم، كە بەرەو ھەندەران بەڕێی بكات و دواتر بەپێی نەخشەی لایەنی پەنادەری كەسی سێیەم، كەسی سێیەمیش بە ھاوكاری دەستەی چەكدار ئەو كارەی ئەنجام دابێت و كەسی دووەم لەبەرئەوەی وەك دژەخون (خائین) ھەژمارنەكرێت و ڕەوایەتی بە تیرۆركردنی لەلایەن لایەنی پەنادەری كەسی سێیەمەوە نەدرێت، بێدەنگەی كردووە و ھەر ئەوەشە كە لە دادگەدا ناتوانێت بیدركێنێت و ناچارە خۆی شان بداتە ژێر ئەو تاوانە، تاوەكو بە بەكرێگیراوی ڕژێم تاوانبار نەكرێت. چونكە لەو سەردەمەدا بۆ ھەر كوردێكی دژەڕژێم بەتایبەت ھونەرمەندانی ھوشیار، ئاسانتر بوو شان بداتە ژێر تاوانی كوشتنی كەسێك وەك تاوانێكی كۆمەلایەتی، تاوەكو ئەوەی شان بداتە ژێر تاوانی بەكرێگیراوبوونی بۆ ڕژێمی بەعس، كە مۆرێكی ئاوا بێجگە لە سیخوران و چەكدارەكانی ڕژێم و ئەندامانی ‘اتحاد طلبە’، كەس ئامادەیی و توانای ئەوەی نەدبوو ئەو لەكەیە بۆخۆی پەسەند بكات!
ھەنگاوی یەكەم بڕواناكەم كەس ھەبێت، گومانی لە قوربانیبوونی ھێژا ‘محمد خورشید حەمەڕەش’ ھەبێت، بەڵام لەبەرئەوەی كە وەك لایەنگری ھزریی زۆر ‘ئیسماعیل مەولوود’ ناناسم*** گومانێكم لەوە ھەیە، كە پەیوەندی لەتەك ئەو لایەنەدا ھەبووبێت، كە پەنای كەسی سێیەمی داوە یا ئەوەتا ئەویش وەك ‘كاروان عوسمان’ قوربانییە و تەنیا ھاوەڵی كەسی سێیەم بووە و داوای لێكردووە، كە قوربانی ‘محمد خورشید حەمەڕەش’ بگەیێنێتە ناوچەی ئازاد و لەوێوە بۆ ئێران و ھەندەران بەڕێی بكات، بەلام كەسی سێیەم دژەخونی لە ھاوەڵێتی ‘ئیسماعیل مەولوود’ كردبێت و نەخشەی لایەنەكی پیادەكردبێت و ھەم پارەی قوربانییەكەی بۆ پشتیوانی دارایی لایەنەكی بردبێت و ھەم نەخشەی تۆمەتباركردنی ‘كاروان عوسمان’ی جێبەجێكردبێت.
چونكە ئەگەر ‘ئیسماعیل مەولوود’ بكوژ بووایە، بێگومان لەتەك كەسی سێیەمدا پەنای دەبردە لایەنە پەنادەرەكە یا بە بەشێكی پارەكە بەرەو ئێران ھەڵدەھات! تا ئەوەندەی دەگەرێتەوە سەر ‘كاروان عوسمان’ وەك دەزانین لە سەربازگەدا دەستبەسەردەكرێت و ئەگەر لایەنی كەم بەشداری لە نەخشەكەدا ھەبووایە، ئەوا ئەگەر بەرەو ھەندەران ڕاینەكردایە، بەدڵنیاییەوە خۆی دەشاردەوە و نەدەچووەوە سەربازی. چونكە ئێمە ھەموومان چالاك و كوڕی ئەو سەردەمەین و دەزانین، خەڵك لە باری ئاوادا چی دەكرد و ناسینی ڕژێمی بەعس و دەركردنی مەترسییەكان و چۆنیەتی خۆشاردنەوە لەو ڕۆژگارەدا بووبووە، بەشێك لە ھوشیاری خەڵك و چۆنیەتی خۆپاراستن!
من نازانم، ئەو كات ‘شوان داودی’ چی بووە، بەڵام لەوە دڵنیام، ئەگەر بەرھەڵستكاری ڕژێمی بەعس بووایە، بەدڵنیاییەوە، لەوە تێدەگەییشت، كە ئێمە لەكوێوە قسە دەكەین و ئەگەر تیگەییشتنێكی ڕووكەشانەشی لە گۆرانی و ھونەرەكەی ‘كاروان عوسمان’ ھەبووایە، دەگەیشتە ئەو بڕوایەی كە نە ڕژێمی بەعس و نە بزاڤی چەكداری خۆشیان لە ھونەرەكەی ‘كاروان عوسمان’ نەھاتووە و ئێستاش ھەندێك لە گۆرانییەكانی ھەراسانگەری دەسەڵاتدارانن.
بەكورتی، بەبۆچوونی من و ئاوەزپەسەندی من، قوربانی وەك ئەوەی ‘شوان داودی’ ناڕاستەوخۆ دانیپێدادەنێت، لەتەك كاروان عوسمان’دا بەنیازی دەرچوون بەرەو ھەندەران دەچێتە سێمانی، بۆیە بنەماڵەكەی پاش دوو مانگیش ھەر ئاوا دەزانن، كە بەرەو ھەندەران چووە. ‘كاروان عوسمان’ لەبەرئەوەی سەرباز بووە و كاتی ئەوەی نەبووە، بە ‘ئیسماعیل مەولوود’ی ھاوەڵی سپاردووە یا ئەوەتا قوربانی خۆی ئەو داوایەی لە كەسی دووەم یا سێیەم كردووە، تاوەكو كەسێك بۆ بەڕێكردنی بدۆزێتەوە، چونكە ھاوكاتیش ھاوەڵی موزیكژەنی ‘ئیسماعیل مەولوود’ خۆیشی بووە، ئەویش بە كەسی سیێەمی سپاردووە، ھەرچەندە ئێمە نازانین كەسی سێیەم كێیە، بەڵام بەپێی ئەوەی كە دەستبەجێ لەلایەن لایەنێكەوە پەنای پێدەدرێت، دەمێك بووە لە بۆسەدا بووە بۆ تووشكردنی ‘ كاروان عوسمان’ و لەوەش دەچێت، كە لە نزیكەوە ئەوانی ناسیبێت. وەك وتم ئەگەر كەسی سێیەم پێشتر لەلایەن لایەنێكەوە بەو كارە نەسپێردراوە، چۆن بەبێ سێ و دوو، ڕادەكات و دەچێتە باوەشی ئەو لایەنە، چۆنە ئەو لایەنە وەك بكوژی كەسێكی بێتاوان، دادگەیی نەكردووە؟ لێرەدا خۆمان لەبەردەم دووڕیانی دوو ئەگەردا دەبینینەوە؛ یا لایەنی پەنادەر دژی بنەماڵەی قوربانی بوون یا ئەوەتا لایەنی پەنادەر لە ھەوڵی لەنێوبردنی ‘كاروان عوسمان’دا بوون؟! ئایا ئەو كەسانەی كە پێداگری لەسەر تۆمەتەكە دەكەن، دەتوانن بە ئێمە بڵین، ئایا لەو كاتەدا لایەنە بەرھەڵستكارەكان، ھەموو كەسێكیان گرتووەتە خۆیان و چاوپۆشییان لە تاوانی كۆمەڵایەتی وەك كوشتنی قوربانی ‘محمد خورشید حەمەڕەش’ كردووە؟ ئەگەر ئاوابێت، ئایا جیاوازی لەنێوان ڕژێمی بەعس و لایەنە بەرھەڵستكارەكانیدا دەمێنێتەوە یا ھەبووە؟
ئەگەر واز لە پرسیاركردن لەمەڕ ئەگەری ھەبوونی دەستێكی شاراوە بھێنین، ئەوا پێداگری ‘شوان داودی’ و زیندووكردنەوەی پەروەندەكە جارێكی دیكە، دژی ‘كاروان عوسمان’ لەسەر داوای بنەماڵەكەی، لە كاتێكدا كە كەسی سێیەم وەك بكوژ و تاوانسەلمێندراوێك سزای لەسەر بووە و تا ڕاپەڕین لەلایەن لایەنێكەوە پەنادەدرێت و ٢١ ساڵێشە لە “كوردستانی ئازاد”دا دەسوورێتەوە و نە بنەماڵەی قوربانی و نە ‘شوان داودی’ییەكانیش، كەسیان ناوێرن ناوی بھێنن و لە دادگەی “میرایەتی ھەرێمی كوردستانی ئازاد”دا یەخەی بگرن! ئایا ئەمە بۆ ھەر تاكێكی ئاوەز تەندروست و بەسەرنج، جێگەی تێڕامان و پرسیار نییە؟
من بۆ وەلامی ئەم پرسیارە، تەنیا دوو ئەگەر دەبینم؛ یا ئەوەتا بنەماڵەی قوربانی بە پارە و ڕێكەوتن وازییان لەو پەروەندەیە ھێناوە، یا ئەوەتا لەبەر دەسەلاتداری كەسی سێیەم، ناوێرن سكاڵای لەسەر تۆمار بكەن؟ ھەربۆیە ھەم بنەماڵەی قوربانی [بەپێی پاگەندەكانی شوان داودی*] و ھەم كەسی سێیەم لە نۆژەندكردنەوەی تۆمەتباركردنەكەی ‘كاروان عوسمان’دا ھاوبەرژەوەندن. ئەگەرنا بنەماڵەی قوربانی كراونەتە داردەست بۆ پاراستنی كەسی سێیەم و ‘شوان داودی’یش بە وروژاندنی ئەو كارە سپردراوە؟!
بۆ من وەك خوێنەر و گوێگرێكی بە سەرنج، دەتوانم لەوە تێبگەم، بۆ چی لە بەرامبەر ھەوڵەكانی ئێمە [ ھاوڕێ سەردار عەبدوڵا و من و سایتی دەنگەكان و كۆمەلێك نووسەری دیكە] لە ساڵانی پێشوودا و ئێوارە كۆڕی پارساڵدا، نە ‘شوان داودی’ و نە كەسی دیكە نەھاتە وەڵام، بەڵام ئەم ساڵ ئەوەندە تەنگەتاو بووە و نازانێت، چۆن ئەو ئەركەی كە پێی سپڕدراوە، ئەنجامی بدات و گیری خواردووە و قسەكانی تێكەڵ و پێكەڵ دەكات. چونكە كەسی سێیەم بە گەورەتربوونی یادەكە و دەنگدادنەوەی سەرتاسەری لە ئاستی كوردستاندا، ترسی دەركەتنی ڕاستی ڕووداوەكەی لێنیشتووە و دەترسێت ئاشكرابێت و پارتەكەی ئەوەندەی دیكە باری لار ببێت.
وەك وتم، لە مێژووی زۆر دووردا نا، بەڵكو لە مێژووی تۆماركراو و نزیكدا سەدان پەروەندەی سیناریۆیی بۆ بەرھەڵستكاران لەسەر بنەمای تۆمەتی مۆراڵیی چێكراون، بەتایبەت بۆ ھونەرمەندان و نووسەران، لەبەرئەوەی كە جەماوەری ھونەرمەندان لە ھەموو سەردەمەكاندا لە جەماوەری پارتە ڕامیارییەكان و دەسەاتداران زیاتر بووە و ھەیە [بە دڵنیاییەوە دەڵێم، ئێستاش جەماوەری ھونەرەكەی و خودی ‘كاروان عوسمان’ لە ژمارەی ئەندامانی پارتە گەورەكان زیاترە]، ھەر ئەو ھۆكارەشە وا لە دەسەڵات و پارتە ڕامیارەكان دەكات، بۆ شكانی كەسایەتی كۆمەڵایەتی ھونەرمەندان و تاوانباركردن و لەنێوبردنیان پەنا بەرنە تۆمەتی مۆڕاڵی. بۆ دەركەوتنی سەرەنجامی نۆژەنكردنەوە و پێداچوونەوەی ئەو جۆرە تۆمەت و سزایانە، تكا لە خوێنەر دەكەم با كەمێك لە بارەی پەروەندەی ‘جۆ ھیل’ ی ھۆنەر و سروودبێژ و ‘سه‌باحه‌دين عه‌لی’ نووسەری باوداری توركیە، بخوێننەوە و بۆ ئەم مەبەستە نزیكترین و خێراترین ڕێگە، كە پێگەی زانیاریی (ویكیپێدیا)یە و لەبەردەستی زۆربەدایە، سەردانی بكەن.
ئێستا ئیتر كاتی ئەوە ھاتووە، كە ئێمە شەیدایانی ھونەر و دەنگی ‘كاروان عوسمان’ واز لەم پرسە نەھێنن و ئەم پەروەندە وەھا زیندوو بكەینەوە، كە سەری كەسی سییەم و ‘شوان داودی’ بە پەتا، نا، بەڵام لە ‘ژورناڵی ئازاد’دا ھەڵواسرێت و بۆ ھەمیشە دەستی دەسەڵاتداران لەوە كۆتا بكەین، كە چیدیكە نەتوانن بۆ لەنێوبردنی نەیارەكانیان بەتایبەت ھونەرمەندان، پەنا ببەنە بەر ھەڵبەستنی تۆمەتی مۆراڵی.
لە كۆتاییدا چەند دەستەواژەیەكی ‘شوان داودی’ وەك بەشێك لە قسەكانی لە بەرنامەی ‘تەبا و ناتەبا’ دەنووسمەوە، تاوەكو خوێنەران بەخۆیان بڕیار بدەن:
ئەو لەسەرەتای بەرنامەكەوە بەناوی ھەموو كەركووكەوە قسە دەكات و دەڵێت “… من گۆشەیەكم ھەیە ‘لەناوجەرگەی كوردستانەوە’ تەعبیر لە بیر و بۆچوون و ڕا و بۆچوونەكانی شاری كەركووك دەكا…” ھەروەھا خۆی لە قسەكردن لەسەر كەیسەكە دەدزێتەوە ” تاوانێك ھەیە، …. دژە ئینسانییە …. ئەگەر وردی بكەیتەوە، قسەی لەسەر بكەی، كە من نامەوێت قسەی لەسەر بكەم زۆر، ئەتباتە ئەبعادی تر ..” لە وەڵامی پرسیاری بینەراندا دەڵێت “ئەوەی ڕەحمان وەڵام ھەڵناگرێت، چونكە ڕەحمان ھین نییە، بۆخۆی ھەرچۆن بێت قسەی خۆی دەكات، ئیشكالم نییە لەسەر ڕەحمان” لە وەڵامی پرسیاری ‘نەبەز گۆران’دا كە لە ناوی دوو كەسەكەی دیكە دەپرسێت، كە بۆچی ناوی ڕاستینەی ‘ئیسماعیل سەكران’ ناھێنێت، دەلێت ” من لەبەر كۆمەڵێك ئیعتیبارات …” ھەروەھا ” بۆ ناڵێن كەركووكچیەتی دەكات بۆ دەڵێن شارچییەتی دەكات، … نا فەرقی زۆرە” لە بەرامبەر ڕەخنەی ‘نەبەز گۆران’دا دەڵیت “من نەموتووە، من وتم گۆشەكەی من لە كەركووك دەردەچێت بیروراكانی خەڵكی كەركووك نەقل ئەكەم” …. “بەناوی كەركووكییەوە قسە ئەكەم، نا.. ھەقم ھەیە، یەك كەس ئیعترازی ھەبووە، ئەویش كەركووكییە” دواتر دەڵیت “كەسی سێیەم دیارە، كەسی سێیەم مەحكەمە نەیگرت، كەسی سێیەم نەكەوتە دەسی مەحكەمە، بۆ نەكەوتە دەس مەحكەمە، لەبەرئەوەی لەپاڵ ھێزێكدا بوو” ھەروھا لە وەڵامی پرسیاری ‘نەبەز گۆران’دا ” ئەو بكەرەكە نەبوو؟” دەڵێت ” نە، لەو پارەیە، بكەری كارەكە، لە عەسڵا ….” ئا لەم كاتەدا كە خەریكە ‘شوان داودی’ ڕەوتی قسەكردنی لەدەستبدات و بچێتە سەر كەسی سێیەم، بەداخەوە پێشكەشكاری بەرنامەی ‘تەبا و ناتەبا’ قسەكەی پێدەبڕێت و لە دركاندنی ناوی كەسی سێیەم ڕزگاری دەكات و كەسی سێیەم بۆ ھەمیشە بوو بە مەتەڵ، مەگەر پاش ڕوخانی دەسەلاتی لایەنە پەنادەرەكە، ئەو كەسە ئاشكراببێت!
پەراوێز:
* گوێ لە دووبەدوودوان (دووێل)ەكەی ‘نەبەز گۆران’ و ‘شوان داودی’ لە کەناڵی NRT ، بەرنامەی ‘تەبا و ناتەبا’ بگرن، كە بەدڵنیایی و پێداگرییەوە دەڵێت، كەسی سێیەم نەیكوشتووە …
بەرنامەی “تەبا و ناتەبا” کەناڵی NRT بەشی یەكەم
بەرنامەی “تەبا و ناتەبا” کەناڵی NRT بەشی دووەم
** بڕواننە دواژمارەكانی گۆڤاری ھونەریی ‘ژیلەمۆ’، ژیان و بەسەرھات و چەند ھۆنراوەیەكی ‘نازم حیكمەت’ ” لە سی ساڵیدا وەخت بوو لە سێدارەم بدەن”
*** داوای لێبوردن لە ھاوەڵان و ھاورێیان و خزمانی ‘ئیسماعیل مەولوود’ دەكەم، لەبەرئەوەی زانیاریی زۆرم لەبارەیەوە نییە، ناتوانم زۆر پێداگری لەسەر ئەوە بكەم ئایا دەستی لە جێبەجێكردنی نەخشەدا ھەبووە یا نا، بۆیە خۆم لەوە لادەدەم، كە پارێزەریی تەواوی لێبكەم.
**** ‘شوان داودی’ لە سەرەتای بەرنامەكەدا دەڵێت ” كاك …. وەك پێشتر لەسەری ڕێككەوتین، من لێرەدا ناچمە سەر وردەكاری كەیسەكە.
http://anarkistan.files.wordpress.com/2011/05/chawposhineek-le-esta-u-trajidyayek-bo-sibey.pdf
http://anarkistan.files.wordpress.com/2011/05/xebati20rastewxo.pdf
http://anarkistan.files.wordpress.com/2011/05/imaginary20dialog.pdf
http://anarkistan.files.wordpress.com/2011/05/berew20anarkizm.pdf
http://anarkistan.files.wordpress.com/2011/05/marksizm20u20anarkizm.pdf