چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/٢٠

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی “نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی/ بەشی بیسته‌م

چواره‌م: پێداچوونه‌وه‌ به‌ ڕۆڵی حیزبداوه‌ك یه‌که‌یه‌کی سه‌ره‌کی سیاستکردن

١- حیزب چی بێت و چۆن بێت؟

حیزب ئه‌گه‌ر کۆڵه‌که‌ی هه‌ره‌ سه‌ره‌کی ژیانی سیاسی نه‌بێت، ئه‌وا یه‌کێکه‌ له‌ کۆڵه‌که‌ هه‌ره‌سه‌ره‌کییه‌کانی. به‌ڵام حیزب کاتێك ده‌بێته‌ کۆڵه‌که‌ی سه‌رکی ژیانی سیاسی که‌ هێزیکی چالاک‌و کاریگه‌ربێت، دونیای خۆی بناسێت‌و ئه‌و ناسینه‌ی کردبێته‌ به‌رنامه‌و پلان بۆ وه‌ڵامدانه‌وه‌ی پێداویستی‌و قه‌یران‌و چاوه‌ڕوانییه‌کانی ئه‌و دونیایه‌. ل٦١

ئه‌گه‌ر سه‌رنجی ئه‌و ڕێوشوێنه‌ که‌ نووسه‌ران به‌ پارتی ده‌به‌خشن، بده‌ین، ده‌بینین، که‌ پارت ڕۆڵی که‌نیسه‌ ده‌بینێت، که‌ نوێنه‌رایه‌تی خوا له‌سه‌ر زه‌وی ده‌کات. چونکه‌ به‌بێ که‌نیسه‌ ناتوانرێت ده‌سه‌ڵاتی پاشاکان وه‌ك ده‌سه‌ڵاتی خوا، پیرۆز بکرێت. نوسه‌رانیش به‌پێی هاوکێشه‌یه‌کی له‌و جۆره‌ و به‌ هه‌مان پێوانه‌ پارت ده‌که‌نه‌ کۆڵه‌که‌ی پارستنی ده‌سه‌ڵاتی چینایه‌تی له‌ژێر پیرۆزکردنی به‌ دێوجامه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی و نوێنه‌رایه‌تی نه‌ته‌وه‌. به‌ڵێ پارت که‌نیسه‌یه‌که‌، که‌ ئه‌ندامانی ملکه‌چی ده‌سه‌ڵاتی که‌مایه‌تییه‌ك ده‌کات و هه‌تاییبوون به‌ ده‌سه‌ڵاتی بۆرجوازی ده‌به‌خشێت. له‌م سه‌ر تا ئه‌و سه‌ری دونیا پارت هه‌روه‌ك که‌نیسه‌ خۆی به‌ نوێنه‌ری ڕاسته‌قینه‌ (خوا- نه‌ته‌وه‌- چین) داده‌نێت و پیرۆزی به‌ ده‌سه‌ڵاتی که‌مایه‌تییه‌ك به‌نێوی نوێنه‌ری خوا له‌سه‌ر زه‌وی یا نه‌ته‌وه‌ و چین له‌ پارله‌مان و ده‌ره‌وه‌یدا ده‌به‌خشێت، به‌م جۆره‌ له‌ سه‌رده‌می پێش-مۆدێرن و مۆدێرن و تا پۆست-مۆدێرنیزمه‌که‌ی نووسه‌ران، ئه‌فسانه‌ ئایینییه‌کان له‌ ئاسمانه‌وه‌ بۆ زه‌وی داده‌گێردرێن و پۆشاکی ژیرانی (عه‌قلانی)یان به‌به‌ردا ده‌کرێت.

بەڵام نووسەران لە دڵنیانەبوون لە هەرەسەرەکیبوونی پارت وەك کۆڵەکەی ژیانی ڕامیارییەوە بە یەکێكبوون لە کۆڵەکە هەرەسەکییەکانی ژیانی ڕامیاریی دەگەن و پاشان قسە لە کاتێك دەکەن، کە ده‌سه‌ڵات دەبێتە کۆڵەکەی سەرەکی ژیانی ڕامیاریی. مەرجیشیان بۆ ئەوە چالاکبوون و ناسینی دونیای خۆی و بە پلان و بەرنامەکردنی ئەو ناسینە بۆ وەڵامدانەوە بە پێداویستی و قەیران و چاوەڕوانییەکانی ئەو دونیایەیە. کامە دونیا؟

Continue reading “چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/٢٠”

Çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 19

Serincdandinêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî/ beşî nozdehem

4 – roşnibîru syaset:

Nûseran le beşekanî pêşûda bas le nakarayî û bêtwanayî destebjêrî ramyar deken û hawkatîş qse le “ême“îybûnî destebjêrî ramyar deken, ke lêreda bo çawbestî xellk be xoyan ramyarîybunî destebjêrekeyan retdekenewe û le derewey bazney ramyarîbûn daydenên. Bellam ketwar pêçewaney ewey ke em destebjêre pagendey dekat, dexaterrû, çunke destebjêrî ramyarî desellatdar twanîwyetî layenî kem destebjêrî roşnibîrî desellatixwazî kurd bkêşête bazney ya nêw wtarî “ême“, becorêk ke nûseran hemîşe “ême” bo pawankirdnî tak bo naw bazne milkeçekanî desellat û mildan be hemîşeyîbûnî bangdeken. Eger destebjêrî ramyar bew corey ewan pagendey deken,hîç le barda nebû û nakara buwaye, ewa neydetwanî le mawey 18 sallî raburdûda zorêk le ewaney ke rojgarêk purtubolle wirdegîrîyan le desellat dekrid, wa be asanî berramyarîyekanî ram bkat û le bazney “ême“îybûnî xoy(desellat)da koyan bkatewe!

Nûseran carêk be “kurd” qse deken û carêk be “ême” qse deken, dekrêt bzanîn “ême” kên? Aya hemû mrove naherêmîyekan ya ewaney derewey bazney kurdibûn degrêtewe? Aya “ême” mebest le sercemî kurde ya le destebjêrî desellatixwazî kurd?

Continue reading “Çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 19”

چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٩

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەیی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی/ بەشی نۆزده‌هه‌م

٤ – ڕۆشنبیرو سیاسەت:

نووسه‌ران له‌ به‌شه‌کانی پێشوودا باس له‌ ناکارایی و بێتوانایی ده‌سته‌بژێری ڕامیار ده‌که‌ن و هاوکاتیش قسە لە ئێمه‌ییبوونی دەستەبژێری ڕامیار ده‌که‌ن، که‌ لێره‌دا بۆ چاوبەستی خەڵك بە خۆیان ڕامیارییبونی ده‌سته‌بژێره‌که‌یان ڕه‌تده‌که‌نه‌وه‌ و له‌ ده‌ره‌وه‌ی بازنه‌ی ڕامیاریبوون دایده‌نێن. به‌ڵام که‌توار پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه‌ی کە ئەم دەستەبژێرە پاگەندەی دەکات، دەخاتەڕوو، چونکه‌ ده‌سته‌بژێری ڕامیاری ده‌سه‌ڵاتدار توانیویه‌تی لایه‌نی که‌م ده‌سته‌بژێری ڕۆشنبیری ده‌سه‌ڵاتخوازی کورد بکێشێته‌ بازنه‌ی یا نێو وتاری ئێمه‌، به‌جۆرێك که‌ نووسه‌ران هه‌میشه‌ ئێمه‌بۆ پاوانکردنی تاك بۆ ناو بازنه‌ ملکه‌چه‌کانی ده‌سه‌ڵات و ملدان به‌ هه‌میشه‌ییبوونی بانگده‌که‌ن. ئەگەر دەستەبژێری ڕامیار بەو جۆرەی ئەوان پاگەندەی دەکەن،هیچ لە باردا نەبوو و ناکارا بووایە، ئەوا نەیدەتوانی له‌ ماوەی ١٨ ساڵی ڕابوردوودا زۆرێك له‌ ئه‌وانه‌ی که‌ ڕۆژگارێك پورتوبۆڵە وردەگیرییان لە دەسەڵات دەکرد، وا بە ئاسانی بەڕامیارییەکانی ڕام بکات و له‌ بازنه‌ی ئێمه‌ییبوونی خۆی(دەسەڵات)دا کۆیان بکاته‌وه‌!

نووسه‌ران جارێك به‌ کوردقسه‌ ده‌که‌ن و جارێك به‌ ئێمه‌قسه‌ ده‌که‌ن، ده‌کرێت بزانین ئێمه‌کێن؟ ئایا هه‌موو مرۆڤه‌ ناهه‌رێمییەکان یا ئه‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌ی بازنه‌ی کوردبوون ده‌گرێته‌وه‌؟ ئایا ئێمه‌مه‌به‌ست له‌ سه‌رجه‌می کورده‌ یا له‌ ده‌سته‌بژێری ده‌سه‌ڵاتخوازی کورد؟

Continue reading “چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٩”

çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 18

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî/ beşî hejdehem

3- akarekanî destebjêrî ramyarîy kurd

yekêk le metirsîye gewrekan lewedaye desellatêk hebêt nezanêt manay desellat çîye, em nezanîneş le kurdistanda mêjûyekî taybetî heye. L51

emeyan tenya dekrêt bnûsîn “bê twanc”, egîna le kwêy cîhan û mêjûda desellatdar heye, watay desellat nezanêt? eme wek ewe waye, ke bllêyt diz nazanêt dzî çîye, çeqokêş nazanêt, brîn û xwên û le azarda tlanewe, çîye!

pêş hemû ştêk desellat, çemke nek hellgrî çemk. çemk, bker nîye, bellku hellgranî çemk bkern, wate desellatdar. bellam eger nûseran herçende lêreda be helle “desellat” bekar deben û mebestyan le desellatdar ya desellatdarane, dîsanewe her drustî bedestewe nadat. çunke awezêkî tendrust û bîrkirdnewey piştbestû be locîk natwanêt le dunyay ketwarîda le dunyay bûne madîyekanda wênay desellatdaran be komelêk bedmest bkat, ke agayan le kirdewey xoyan nebêt. tenanet eger komellgeş be meyxane wêna bkeyn, hêşta bew derencamey nûseran nageyn. leberewey le meyxaneda meyifroşanêkî namest hen û le bedmestî meynoşan sûd deben! herçende em wênaye lêkçûnî letek rollî kompanîye cîhanluşekan û desellatdaranî kurdistanda heye, bellam letek wênekey nûseranda yekangîr nabêt, çunke le wênay meyxaneda jêrdestan û gîrodanî destî bedmesttan dyaryan nîn û leser şano hîç rollêkyan nedrawetê. bellam wênay meyifroşan û bedmestan bo rollî xudî nûseran û karayyan leser xellkî jêrdest zor baş destdedat. çunke dwacar le pişt meyxanekanewe xawenî karxanekanî mey drustkirdin sûdêkî zor le meynoşî û bedmestî zorîne deben, ke lem wênayeda nûseran debne meyifroş û sofîye xwêneranyan debne meynoşanî bedmest û karxanegelêk ke lew meyifroşîda sûd deben, debne desellatdaran û kompanîye cîhanluşekan û hemû kesêkî sûdperist û desellatixwaz lew kayeda roll debînêt û rollekanîş tewawgerî yektir debin! Continue reading “çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 18”

چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٨

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی/ بەشی هه‌ژده‌هه‌م

٣ئاکاره‌کانی ده‌سته‌بژێری ڕامیاریی کورد

یه‌کێک له‌ مه‌ترسییه‌ گه‌وره‌کان له‌وه‌دایه‌ ده‌سه‌ڵاتێک هه‌بێت نه‌زانێت مانای ده‌سه‌ڵات چییه‌، ئه‌م نه‌زانینه‌ش له‌ کوردستاندا مێژوویه‌کی تایبه‌تی هه‌یه‌. ل٥١

ئه‌مه‌یان ته‌نیا ده‌کرێت بنووسین بێ توانج، ئه‌گینا له‌ کوێی جیهان و مێژوودا ده‌سه‌ڵاتدار هه‌یه‌، واتای ده‌سه‌ڵات نه‌زانێت؟ ئەمە وەك ئەوە وایە، کە بڵێیت دز نازانێت دزی چییە، چەقۆکێش نازانێت، برین و خوێن و لە ئازاردا تلانەوە، چییە!

پێش هەموو شتێك ده‌سه‌ڵات، چه‌مکه‌ نه‌ك هه‌ڵگری چه‌مك. چه‌مك، بکه‌ر نییه‌، به‌ڵکو هه‌ڵگرانی چه‌مك بکه‌رن، واته‌ ده‌سه‌ڵاتدار. به‌ڵام ئه‌گه‌ر نووسه‌ران هه‌رچه‌نده‌ لێره‌دا به‌ هه‌ڵه‌ ده‌سه‌ڵاتبه‌کار ده‌به‌ن و مه‌به‌ستیان له‌ ده‌سه‌ڵاتدار یا ده‌سه‌ڵاتدارانه‌، دیسانه‌وه‌ هه‌ر دروستی به‌ده‌سته‌وه‌ نادات. چونکە ئاوه‌زێکی ته‌ندروست و بیرکردنه‌وه‌ی پشتبه‌ستوو به‌ لۆجیك ناتوانێت له‌ دونیای که‌تواریدا له‌ دونیای بوونه‌ مادییه‌کاندا وێنای ده‌سه‌ڵاتداران به‌ کۆمه‌لێك به‌دمه‌ست بکات، که‌ ئاگایان له‌ کرده‌وه‌ی خۆیان نه‌بێت. ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر کۆمه‌ڵگه‌ش به‌ مه‌یخانه‌ وێنا بکه‌ین، هێشتا به‌و ده‌ره‌نجامه‌ی نووسه‌ران ناگه‌ین. له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌ مه‌یخانه‌دا مه‌یفرۆشانێکی نامه‌ست هه‌ن و له‌ به‌دمه‌ستی مه‌ینۆشان سوود ده‌به‌ن! هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م وێنایه‌ لێکچوونی له‌ته‌ك ڕۆڵی کۆمپانییه‌ جیهانلوشه‌کان و ده‌سه‌ڵاتدارانی کوردستاندا هه‌یه‌، به‌ڵام له‌ته‌ك وێنه‌که‌ی نووسه‌راندا یه‌کانگیر نابێت، چونکه‌ له‌ وێنای مه‌یخانه‌دا ژێرده‌ستان و گیرۆدانی ده‌ستی به‌دمه‌ستتان دیاریان نین و له‌سه‌ر شانۆ هیچ ڕۆڵێكیان نه‌دراوه‌تێ. به‌ڵام وێنای مه‌یفرۆشان و به‌دمه‌ستان بۆ ڕۆڵی خودی نووسه‌ران و کاراییان له‌سه‌ر خه‌ڵکی ژێرده‌ست زۆر باش ده‌ستده‌دات. چونکه‌ دواجار له‌ پشت مه‌یخانه‌کانه‌وه‌ خاوه‌نی کارخانه‌کانی مه‌ی دروستکردن سوودێکی زۆر له‌ مه‌ینۆشی و به‌دمه‌ستی زۆرینه‌ ده‌به‌ن، که‌ له‌م وێنایه‌دا نووسه‌ران ده‌بنه‌ مه‌یفرۆش و سۆفییه‌ خوێنه‌رانیان ده‌بنه‌ مه‌ینۆشانی به‌دمه‌ست و کارخانه‌گه‌لێك که‌ له‌و مه‌یفرۆشیدا سوود ده‌به‌ن، ده‌بنه‌ ده‌سه‌ڵاتداران و کۆمپانییه‌ جیهانلوشه‌کان و هه‌موو که‌سێكی سوودپه‌رست و ده‌سه‌ڵاتخواز له‌و کایه‌دا ڕۆڵ ده‌بینێت و ڕۆڵه‌کانیش ته‌واوگه‌ری یه‌کتر ده‌بن!

Continue reading “چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٨”

çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 17

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî/ beşî hevdehem

sîstmêkî tewaw modêrnû dîmukrat wek ellternatîv hellnebjêrêt, cêgay gumane. L46

min nazanim nûseran çon le watay “modêrn” degen? meger modêrn be watay hawçerxekey lay xoman nayêt? aya her ştêk hawçerx bêt, detwanêt drust û rewa bêt? bem pêwere bêt, meger wek sermayedarî, koylayetî le katî xoyda modêrn û derebegayetî le katî xoda modêrn nebûn, aya dekrêt leber modêrinbûnyan lew kataneda, rewa bûbin û rewayan dabnên? her bew pêwere aya ayînekan, kuştubrrî xêllekan, cengekan û komellkujî û cînosaydkirdnî xellke bumîyekanî ustralya û emerîka leser destî spîpêste modêrnekan, dêmokrasî û rewa bûn?!

nûseran xoyan lewe gîll deken, modêrbûnî komellge paşkokan le sayey dêmokrasîyekey emerîka û ewrupada be watay guncandnî dwa dahênanî teknolojya le nêw xêllekanda ta ewênderê ke zyanî bo pezekanî sermaye û desellat nagerêtewe, degeyênêt û dîsanewe dahênanekan wek ewey ke le pênawîda seryanhelldawe, dekewnewe xizmet koneperistî! Continue reading “çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 17”

چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٧

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی “نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی/ بەشی حه‌ڤده‌هه‌م

سیستمێکی ته‌واو مۆدێرن‌و دیموکرات وه‌ک ئه‌ڵته‌رناتیڤ هه‌ڵنه‌بژێرێت، جێگای گومانه‌. ل٤٦

من نازانم نووسه‌ران چۆن له‌ واتای “مۆدێرن” ده‌گه‌ن؟ مه‌گه‌ر مۆدێرن به‌ واتای هاوچه‌رخه‌که‌ی لای خۆمان نایێت؟ ئایا هه‌ر شتێك هاوچه‌رخ بێت، ده‌توانێت دروست و ڕەوا بێت؟ به‌م پێوه‌ره‌ بێت، مه‌گه‌ر وه‌ك سه‌رمایه‌داری، کۆیلایه‌تی له‌ کاتی خۆیدا مۆدێرن و ده‌ره‌به‌گایه‌تی له‌ کاتی خۆدا مۆدێرن نه‌بوون، ئایا ده‌کرێت له‌به‌ر مۆدێرنبوونیان له‌و کاتانه‌دا، ڕه‌وا بووبن و ڕەوایان دابنێن؟ هه‌ر به‌و پێوه‌ره‌ ئایا ئایینه‌کان، کوشتوبڕی خێڵه‌کان، جه‌نگه‌کان و کۆمه‌ڵکوژی و جینۆسایدکردنی خەڵکە بومییەکانی ئوسترالیا و ئه‌مه‌ریکا له‌سه‌ر ده‌ستی سپیپێسته‌ مۆدێرنه‌کان، دێمۆکراسی و ڕه‌وا بوون؟! Continue reading “چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٧”

çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 16

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî/ beşî şazdehem

eger syaset brîtîbêt le begerrxistnî îradey komellayetî bo drustkirdnî komellgaw mrovêkî azadtru zanatru krawetir, L43

min nazanim ke nûseran be kame pêwer ramyarîyek, ke xoyan pagendey bo deken û deykene xewnî newekan bo sbey, birtîye le begerrxistnî wîstî komellayetî bo arastekirdnî (nek drustkirdnî) komellge (nek komellga) û mrovî azadtir û zanatir û krawetir? kame mîkanîzm le berrêweberayetîda, kame asankarî bo geyiştin be helî yeksan û bwarî frawantir le birryardanî tak û pêgeyînî û çûneserî şarezayî û zanayî?

eger be bîrewerî xoman û pîrekanmanda bçînewe, ewa jyan le komellgekanman (nşîngekanman)da ber le dahatnî parte ramyarîyekan û ber le qutkirdnewey destebjêre bereterekan, asantir û asûdetir û peywendey û xemxorî û destgîroyye komellayetîyekan behêztir û bîrkirdnewe û têrrwanîn û xwast û reftarekan mroyanetir bûn. mrov kemtir be komellge û takekanî û jînge û ajell û xwaste mroyyekan namo bû. ew katey ke ramyarîy û destebjêrekan û partekan sayeyan beser komellge û xewn û xeyallî takekanda nekirdbû û hêştake beha mroyyekan û morrallî komellayetî le bazarî sermayeguzarî ramyarîyda nebûbûne kalla û desellatixwazî û berterîxwazî û çawçnokî borcwazîy şwênî armane komellayetîyekan û tebayî û parastnî peywendîye sruştîye mroyyekanyan negirtbuwewe. ew katey ke serok û kelle nûser û monîka û koşk û monopillkirdin, pêwerî nawdarî nebûn û bepêçewanewe xemxorî û destgîroyî û harîkarî komellayetî bnema û pêwerî aydyalî payey komellayetî bûn. ew kat ke nûserî û honerî û roşinbîrbûn, sermayey morrallî û komellayetî bûn, nek amrazî daxwazî û bedesthênanî sermaye û desellat! Continue reading “çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 16”

چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٦

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی “نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی/ بەشی شازده‌هه‌م

ئه‌گه‌ر سیاسه‌ت بریتیبێت له‌ به‌گه‌ڕخستنی ئیراده‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی بۆ دروستکردنی کۆمه‌ڵگاو مرۆڤێکی ئازادترو زاناترو کراوه‌تر، ل٤٣

من نازانم که‌ نووسه‌ران به‌ کامه‌ پێوه‌ر ڕامیارییه‌ك، که‌ خۆیان پاگه‌نده‌ی بۆ ده‌که‌ن و ده‌یکه‌نه‌ خه‌ونی نه‌وه‌کان بۆ سبه‌ی، برتییه‌ له‌ به‌گه‌ڕخستنی ویستی کۆمه‌ڵایه‌تی بۆ ئاراسته‌کردنی (نه‌ك دروستکردنی) کۆمه‌ڵگه‌ (نه‌ك کۆمه‌ڵگا) و مرۆڤی ئازادتر و زاناتر و کراوه‌تر؟ کامه‌ میکانیزم له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیدا، کامه‌ ئاسانکاری بۆ گه‌یشتن به‌ هه‌لی یه‌کسان و بواری فراوانتر له‌ بڕیاردانی تاك و پێگه‌یینی و چوونه‌سه‌ری شاره‌زایی و زانایی؟

ئه‌گه‌ر به‌ بیره‌وه‌ری خۆمان و پیره‌کانماندا بچینه‌وه‌، ئه‌وا ژیان له‌ کۆمه‌ڵگه‌کانمان (نشینگه‌کانمان)دا به‌ر له‌ داهاتنی پارته‌ ڕامیارییه‌کان و به‌ر له‌ قوتکردنه‌وه‌ی ده‌سته‌بژێره‌ به‌ره‌ته‌ره‌کان، ئاسانتر و ئاسووده‌تر و په‌یوه‌نده‌ی و خه‌مخۆری و ده‌ستگیرۆییه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان به‌هێزتر و بیرکردنه‌وه‌ و تێڕوانین و خواست و ڕه‌فتاره‌کان مرۆیانه‌تر بوون. مرۆڤ که‌متر به‌ کۆمه‌ڵگه‌ و تاکه‌کانی و ژینگه‌ و ئاژه‌ڵ و خواسته‌ مرۆییه‌کان نامۆ بوو. ئه‌و کاته‌ی که‌ ڕامیاریی و ده‌سته‌بژێره‌کان و پارته‌کان سایه‌یان به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگه‌ و خه‌ون و خه‌یاڵی تاکه‌کاندا نه‌کردبوو و هێشتاکه‌ به‌ها مرۆییه‌کان و مۆڕاڵی کۆمه‌ڵایه‌تی له‌ بازاری سه‌رمایه‌گوزاری ڕامیارییدا نه‌بووبوونه‌ کاڵا و ده‌سه‌ڵاتخوازی و به‌رته‌ریخوازی و چاوچنۆکی بۆرجوازیی شوێنی ئارمانه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان و ته‌بایی و پاراستنی په‌یوه‌ندییه‌ سروشتییه‌ مرۆییه‌کانیان نه‌گرتبووه‌وه‌. ئه‌و کاته‌ی که‌ سه‌رۆك و که‌ڵه‌ نووسه‌ر و مۆنیکا و کۆشك و مۆنۆپڵکردن، پێوه‌ری ناوداری نه‌بوون و به‌پێچه‌وانه‌وه‌ خه‌مخۆری و ده‌ستگیرۆیی و هاریکاری کۆمه‌ڵایه‌تی بنه‌ما و پێوه‌ری ئایدیالی پایه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی بوون. ئه‌و کات که‌ نووسه‌ری و هۆنه‌ری و ڕۆشنبیربوون، سه‌رمایه‌ی مۆڕاڵی و کۆمه‌ڵایه‌تی بوون، نه‌ك ئامرازی داخوازی و به‌ده‌ستهێنانی سه‌رمایه‌ و ده‌سه‌ڵات! Continue reading “چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٦”

çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 15

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî/ beşî pazdehem

sêhem: gringî ledaykbûnî dîdêkî dîke bo syasetû pêdawîstî ledaykbûnî nuxbeyekî syasî nwê L38

katêk em serdêrre ya serbabete dexwênîtewe, bê sê û dû degerrêytewe ser nawende cihyanîyekanî binke le emerîka, ke sallane çendîn milyard dolar xercî rakêşanî lawan le wllatanî cîhanda bo beşdarî le ramyarîy baw û beşdarî le dengdanekan û hellbjardnekanda deken. le beramberîşda eger serincî beşdarîkirdnî xellkî le dengdanekan lem ser ta ew serî dunyada bdeyn, ewa boman derdekewêt, ke le çend sallî raburdûda berrêjeyekî berçaw beşdarî û hogrî xellk bo dengdanekan gorrînî em lîst bew lîst, rûy le kemî û hatnexwarewe kirduwe û her emeye, ke nûseranî destebjêrixwaz û berterîxwazî herasan kirduwe û bo em mebeste kewtûnete xo û dexwazn be gorrînî demuçawekan, mijdey dahatûyekî geş bden.

nûseran zor be wiryayyewe, xerîkî mamexemeyî û hewllî rizgakirdnî desellat le çûne-jêrpirsyarn, nek desellatdaran, boye deyanewêt be tawanbarkirdnî fllan lêprisraw û desellatdar be nexwêndewarî û nezanî û neşarezayî, desellat û serwerî wek serçawey gendellî û stem û bêrêzî be mrov le jêrpirsyar rizgar bken û destebjêrêkî dîke, bkene hetwanî zamekan.

ledaykbûnî rwangeyekî nwêy ramyarîy ya rwangeyekî xoşbawerrane be ramyarîy baw û balladest? eger leme bugzerêyn, ewa debêt le xoman bpirsîn, aya grift le konbûnî destebjêrî ramyarîydaye ya le xudî hebûnî destebjêrekanda? meger destebjêrkirdin û plebendî mrovekan û pêbexşînî plewpayey naberaber, serçawey hemû nadadwerîyekî komelayetî nîn, îtir karkirdin bo qutkirdnewey destebjêrêkî dîke le pay çîye û bêcge le zyadkirdnî nehametî û nadadwerî û gendellî û pşêwî komellayetî çî dîke berhem dehênît? Continue reading “çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 15”