نۆژەنکردنەوەی وەڵامەکان

ئۆنلاین ڤیرژن بۆ خوێندنەوە لە ئینتەرنێت و کۆمپیوتەر و مۆبایلفۆن

www.facebook.com/download/1410435905904079/nojenkrdnewey%20Wellamekan%20-%20Online%20version.pdf

 

ڤێرژنی تایبەت بۆ چاپکردن لەسەر کاخەز

www.facebook.com/download/334155003376239/nojenkrdnewey%20Wellamekan%20-%20Print%20version.pdf

نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی وەڵامه‌كان / ١٦

ئەگەر پێمانوابێت، وەڵامەكانی ئێمە تەواو و دوا دەركی مرۆڤایەتین، ئەوا خەریكین لە خۆمان بتێك سازدەكەین. ھەروەھا ئەگەر پێمانوابێت، ئەو سیستەمی ڕێكخستنەی كۆمەڵگە، كە ئێمە خەباتی بۆ دەكەین، دوایین چاوەڕوانی و گەشەیەكە، كە مرۆڤایەتی پێیدەگات، ئەوا دیسانەوە خەریكین پووچگەراییەكی دی لە تەپوتۆزی پۆوچگەراییەكانی دیكە، چێدەكەینەوە. سۆشیالیزم بەھەشتێك نییە لە ئاسمانەكانەوە دایگرین و لە پەڕاوی ئەفسانەكاندا بیدۆزینەوە و مۆدێرنیزەی بكەین، سۆشیالیزم خەونی مرۆڤی زیندووە و بە پراكتیكی شۆڕشگێڕانە كەتواریی دەبێتەوە و سەركەوتنیشی لە كولتووربوویندا دەبێت، بەبێ ئەوە، لە خەیاڵی گۆشەگیرانە و فەنتازی ئایدیالیستانە بەولاوەتر نابێت.         هەژێن

بەشی شازدەهەم

تۆ دژی راپەڕینی خەڵکی ئازادی خوازی میسر و بڕیاری شۆڕشگێرانەی سوپای ئەو وڵاتەیت ئایا ئەمە لایەنگیری لە مانەوەی ئیخوانەکان نییە؟

پێش ئەوە وەڵام بەو گومانە یا ئەو تۆمەتە بێبنەمایە یا حەزۆکە ڕامیارییەی تۆ بدەمەوە، بەپێویستی دەزانم کەمێك بگەڕێمەوە دواوە و سەراپای ڕاپەڕینەکان بخوێنمەوە. بەگوێرەی ئەوەی کە لە ساڵی ٢٠٠٧ بەدواوە یەکێك بووم لە سەرنجدەران و چاودێرانی خەباتی کرێکاریی و ناڕەزایەتییەکانی وڵاتانی مەغریب، جەزائیر، تونس و میسر و جار جاريش پەیوەندیم لەتەك چالاکانی ئەو وڵاتانەدا هەبووە، بەر لەوەی کە ڕووداوی خۆسووتاندنی بێکار یا شمەکفرۆشێکی کەنار جادە ببێتە خاڵی تەقینەوەی جەماوەریی لە تونس و ببێتە هۆی ڕوخانی فەرمانداریی دیکتاتۆرییانەی چەند دەهەی ئەو وڵاتە، ڕۆژانە لەو وڵاتانەدا خۆپیشاندانی بێکاران بۆ دابیکردنی کار، خۆپیشاندان دژی ملهوڕیی ڕامیاران لە ناوچە و گەڕەکە هەژارنشینەکانی ئەو وڵاتانەدا ڕوویدەدا و لە پەرسەندندا بوو، هەروەها لە تونس یەکێتی دەرچووانی بێکاری زانکۆکان چالاك بوو و چالاکییەکانی فشارییان بۆ سەر یەکێتی سەرتاسەریی فەرمی کرێکارانی ئەو وڵاتە، کە پاشکۆی دەسەڵات بوو، دروستکردبوو. ئۆپۆزسیۆنی ڕامیار لە ئەوروپا خەریکی وڕێنەکردن بوو، کۆمونیستەکان سفری پاش کۆما بوون. تەنیا جیاوازییەك کە لە وڵاتی میسر هەبوو، قەدەخەبوونی ئیخوانەکان و کارکردنی ناڕاستەوخۆیان بوو لە بواری خزمەتکاریی کۆمەڵایەتییدا لەوانە خەستەخانەکان، کە باشترین خەستەخانەکان لەژێرەوە هی ئەوان بوون، لە بەرانبەردا زۆربەی پڕۆژە و کارخانەکان هی سوپای میسر بوون و پارتی فەرماندار پشکی گەورەی هەبوو، هەروەها هەر دوو وڵاتی تونس و میسر لەلایەن دەوڵەتانی ئەوروپا و ئەمەریکاوە پشتیوانی لۆجیستیکی سەربازیی و دراوی و تەنانەت هاریکاریی سیخوڕییان دەکرا. تەنانەت دەوڵەتی لیبیا کە قەزافی و پارتەکەی فەرمانداری بوون، بەپێچەوانەوەی پاگەندەی میدیکانەوە، هاریکارێکی گەورەی دەوڵەتانی ئۆروپا و ڕۆڵی پۆلیستی ئەوروپای دەبینی و گەورەترین زیندانی بۆ کۆچەران و پەنابەرانی ئەفریکا لە بیابانی ئەو وڵاتەدا دروستکردبوو. دەوڵەتی سوریە و بنەماڵەی ئەسەد باشترین پاسەوانی سنووری ئیسرائیل بوون.

کاتێك کە جەماوەر سەربەخۆ لە دەرەوەی پلان و ویستی ڕامیاران ڕاپەڕی، دەوڵەتانی زلهێز و دەوڵەتانی ئەوروپا تووشی شۆك بوون و دەسبەجێ کاردانەوەیان بۆ نیشاننەدرا و نەیانتوانی پاسەوانانی بەرژەوەندییەکانیان لەو وڵاتانەدا بپارێزن یا لەنێو ئۆپۆزسیۆنی ڕامیارییدا ئەڵتەرناتیڤیان بۆ بدۆزێتەوە. لەبەرئەوە ناچار بە ملدان بە کەتواری ڕووداوەکان بوون. بەڵام ئەمە زۆری نەیاخاند و لە ڕاپەڕینی جەماوەر لە مەغریب و ئوردن و سعودیە و یەمەن و بەحرەین’دا فریای خۆیان کەوتن و توانیان بە هاریکاریی دەوڵەتانی ناوچەکە دژەپلان ئامادەبکەن، بۆ نموونە لە بەحرەین بە لەشکرکێشیی سعودیە، لە لیبیا بە چەکدارکردنی ڕاپەڕینەکە و لە سوریە بە هاریکاریی دەوڵەتی تورکیە و سعودیە توانیان چەندین میلیشیای چەکدار لە گروپە ناسیونالیست و مەزهەبییەکان دروستبکەن و ڕاپەڕینی ناچەکدارانەی سەربەخۆی جەماوەریی بەرەو جەنگی نێوخۆیی و کوشتارێكی چەند ساڵە بەرن.

کاتێك کە لە تونس و میسر فریای پیادەکردنی پلانی میلیشیایییکردنی ڕاپەڕینەکە نەکەوتن، ناچار پەنایان بردە بەر پشتیوانی هێزە ئیسلامییەکان و بەدەسەڵاتگەیاندنیان لە ڕێگەی پاگەندەی میدیاییەوە بۆ ئەوەی هەنگاوی یەکەم بە بەدەسەڵاتگەییشتنی ئەوان بەرەی جەماوەر تێکبشکێنێت و هەنگاوی دووەم، لە سەرهەڵدانەوەی ناڕەزایەتییەکاندا بە ئاسانی بتوانرێت لەژێر ناوی جۆراوجۆر و کودەتای سەربازییدا دەستوپەیوەندەکانی خۆیان بهێننەوە سەرکار و جەنگی خۆیان لەتەك ئیسلامییەکان لەسەر دەسەڵات، بگۆڕن بە جەنگی کۆمەڵایەتیی نەبڕاوە لەنێوان بەرەی جەماوەر و جەماوەری ئیسلامییەکاندا. ئەمە پشتپەردەی ئەو ڕووداوانە بوو، کە لە وڵاتی تونس و میسر ڕوویدا، ئەوەی کە چەپەکانی کوردستان بەوپەڕیی لایەنگریرییەوە نازناوی “شۆڕش”یان لە کودەتای سەربازیی نا !

بەبۆچوونی من، ئەوەی ڕاپەڕینەکان بۆ تێکشکان و چۆن ئیخوانەکان و نەهزە بە هەڵبژرادنی پارلەمانی بەدەسەڵات گەییشتن و چۆن ڕاپەڕینی جەماوەریی لیبیا و سوریە گۆڕدرا بە جەنگێکی میلیشییایی نەبڕاوە و فرەڕەهەند، هەمووی پەیوەندی بە ئاستی خودهوشیاریی جەماوەرەی ناڕازییەوە هەبوو و هەیە. کاتێك کە جەماوەر هێشتا لەو خۆشباوەڕییەدایە، کە بە لابردنی (بن عەلی) و (موبارەك) و دانانی کەسێکی دیکە، ئیدی دیکتاتۆریی نامێنێت یا بە هەڵبژادنی پارتێکی دیکە لە جێی پارتە فەرماندارەکانی سی ساڵی ڕابوردوو، ئیدی پرس و گرفتە ئابووریی و کۆمەڵایەتییاکانیان چارەسەردەبن یا ئەگەر دەستەبژێرکی تێکنۆکرات سەروەربن، ئیدی کۆتایی بە ژێردەستەیی ئەوان دێت، بەدڵنیاییەوە گاڵتەجاریی پارلەمانی و کودتای سەربازیی دەبنە دیمەنی کۆتایی ڕاپەڕینەکان و سەرەنجام زیندانەکان ئاوەدان دەبنەوە و کوشتنی خۆنیشاندەران و لەسێدارەدانی بەرهەڵستکاران دەبنەوە بە ڕووداوی ڕۆتینی کۆمەڵگە. هەڵبەتە هەر لە سەرەتاوە ناهوشیاریی و خۆشباوەڕیی بە دەوڵەت و پارلەمان و ڕامیاران دیاربوو و ڕۆژ بە ڕۆژ لە تەشەنەکردن و جێگیربوون و تەنانەت مۆدیڵبووندا بوو، لەوانە بەرزکردنەوەی ئاڵای نەتەوەیی و دەوڵەت، کە بە بۆچوونی من کۆنەپەرسترین دیاردەی ئەو ڕاپەڕینانەبوو و ئەوەندەی کە ئەو دیاردەیە توانی خزمەت بە ناسیونالیزم و دەوڵەت و سەرمایەداریی بکات، لە شکستی ڕاپەڕینی گەورەی فەرنسە و (کۆمونەی پاریس)ەوە تا هەڵای سەرکەوتنی یەکجارەکی بلۆکی ناتۆ و بازارئازاد، سەرمایەداریی جیهانی بە هەموو دەزگە و نێوندە سیخوڕییەکانییەوە بە هەموو تەرخانکردنێكی ئابووریی و کایە ڕامیارییەکانییەوە نەیتوانیبوو وەها هێزێکی دژەشۆڕش لە خودی ڕاپەڕیوان و ناڕازییان پێکبهێنێت. تاکی ناڕازی لەو ڕاپەڕینانەدا لە ئامادەنەبوونی خودهوشیاریی شۆڕشگێڕانەدا لە بەرانبەر هەژموونی پاگەندەی دەوڵەتە عەرەبییەکان و هێزە ناسیونالیست و ئیسلامییەکاندا خۆی بە ناچار دەبینێت، ئاڵایەك بەرزبکاتەوە، کە تا ئەو ساتەش هەر لە سایەیدا سەرکوتکراوە و زیندانیکراوە لە سێدارەدراوە ! ئایا سەراپای مێژوو، گاڵتەجارییەکی خەمناکتر لەمەی بەرهەمهێناوە و بەخۆیەوە دیوە ؟

ئەمە کورتەی بۆچوونی منە لەمەڕ ئەو ڕاپەڕینانەی کە لە وڵاتانی عەرەبیدا ڕوویاندا و دیاردەی کۆنەپەرستانە و دژەشۆڕشانەی وەك بەرزکردنەوەی ئاڵای نەتەوەیی و دەوڵەت و گوتنەوەی “اللە اکبر”یان کردە مۆدێلی ڕاپەڕینە کۆپیکراوەکانی دیکە لە وڵاتانی دەوروبەر [هەروەك لە (سلێمانی)شدا (بەردەرکی سەرا) کرا بە مزگەوت] و ئەو مۆدێلە کۆنەپەرست و ناسیونالیستانەیە بە کۆمەکی میدیای دەوڵەتان جیهانگیرکرا و وەك دەبینین، لە وڵاتانی ئەوروپی و ئەمەریکای باکووریش وەها کۆنەپەرستییەك [بەرزکردنەوەی ئاڵای دەوڵەت-نەتەوە] کەوتە پەلوپۆهاویشتن. پێش ڕاپەڕینی وڵاتانی عەرەبی، لە ڕاپەڕینە جەماوەرییەکاندا ئاڵاکانی دەوڵەت دەسووتێندران، بەڵام لە کۆتایی ٢٠١٠ بەدواوە بەرزکردنەوەی ئاڵای سەرکوت و سەروەریی بۆرجوازیی ئەم پەیامەی بە گوێی بزووتنەوە کۆنەپەرست و زلهێزە جیهانخۆرەکاندا دەدا، کە ئامانجی زۆرینەی ڕاپەڕیوان لەنێوبردنی سەروەریی و هەڵوەشاندنەوەی سیستەمەکە نییە، بەڵکو گۆڕینی جەنەڕاڵێك بە تەکنۆکراتێك و گۆڕینی (حوسنی) بە (مورسی) و گۆڕینەوەی (مورسی) بە (حوسنی)یە بە کودەتا ! ئەمە بەرەنجامی خۆشباوەڕیی جەماوەری ناڕازی و ڕاپەڕیو و نەبوونی خودهوشیاریی شۆڕشگێڕانەیە، لەم بارەوە دەتوانین ئەو خۆشباوەڕیی و ڕەدووکەوتنی ڕامیاریی لە خۆپیشاندانەکانی پاش ١٧ی شوباتی هەرێمی کوردستان)یشدا بە ڕۆشنی ببینین !

بەبۆچوونی من، تاکو تاکی ژێردەست و ستەملێکراو، بە دەوڵەت و فەرمانداریی باش، بە پارتیی باش و سەرۆکی چاوەڕوانکراو، بە هاتنەدی ئازادی و یەکسانی و دادپەروەریی کۆمەڵایەتی لە سایەی سەروەریی چینایەتییدا خۆشباوەڕبێت، بەدڵنیاییەوە هەم بواری کایەی دەستەبژێریی کەسانی دەسەڵاتخواز و پایەخواز لەئارادادەبێت، هەم بواری خۆسەپاندن و قۆرخکردنی دەسەڵات لەلایەن پارتە ڕامیارییەکانەوە هەیە و هەم بواری دەستتێوەردان و سەرکەوتنی پلانەکانی زلهێزەکان مسۆگەردەبێت، هەم لەجیاتی سووتاندنی ئاڵای ستەمکاران، ئاڵای سەروەریی بۆرجوازیی بەدەستی خۆنیشاندەرانی ناهوشیار و خۆشباوەڕەوە دەشەکێتەوە.

تۆ زۆر سووکایەتی بە سیاسیەکان دەکەیت و دەتەوێت سیاسەت ناشیرین بکەیت ئایا سەبەبی ئەوە شکست و رابوردووی خۆت نیە ؟

خاتوونی بەڕێز، هەرچەندە لێرە و لەوێ هەوڵمداوە بەدرێژدادڕییەوە زۆر لەسەر ئەم بابەتە بوەستم و بڕۆم، بەڵام لەوە دەچێت، کە لە دەربڕینمدا ناوڕۆشنییەك هەبێت، کە بەڕێزتی بەو سەرەنجامە گەیاندبێت، کە من شکستخواردووی ئەو مەیدانەم و ڕابوردووم گرفتی تێدایە، یا لەوانەیە چاویلکە پارتییەکەت ڕوانگەی من ئاوا ناڕۆشن و لنگاوقوچ نیشانبدات. سەرباری ئەوەش لێرەدا هەوڵدەدەم وەڵام بە پرسیارەکەت بدەمەوە، هەرچەندە خوێنەری وریا و سەرنجدەر بەئاسانی دەتوانێت وەڵامی ئەم پرسیارەی تۆ لە بابەتەکانمدا بەدەستبهێنێت.

ڕامکردن – ڕامیاریی – ڕامیار، ئەمە هاوواتای کوردییەکەی واژەی “سیاسەت، سیاسي”ن وەك چاوگی فرمان و چەمك و وەك بکەر، کە ڕیشەیەکی فرەکۆنیان لە ژیانی مرۆڤایەتیدا بەگشتی هەیە و تەنانەت پێش زمانیش دەکەون. چونکە مرۆڤ پێش هەبوونی زمانێکی تەواو هەم ئاژەڵی ڕامکردووە و هەم بیرۆکەی ڕامکردنی پەرەپێداوە و هەم ڕامکار بووە.

بە بۆچوونی من، ئەگەر بە وردی و لە دەرەوەی شێواندنی چاویلکەی ڕامیارییەوە دیاردەکان بخوێنینەوە، ئەوا ڕامکردنی تاکەکان لە پەیوەندییە پارتییەکاندا درێژەی هەمان پرۆسێسی ڕامکردنە، کە مرۆڤ مانگا و مەڕ و بزن و گوێدێژ و مریشك و ..تد تێدا ڕامکردووە. بەواتایەکی دیکە ڕامیاریی-ڕامکردن بریتییە لە دەرهاویشتنی بوونەوەرێك لە شێوەی پەیوەندییە سروشتی و کۆمەڵایەتییەکانی و بارهێنانەوەی لەسەر شێوازێکی دیکە. مانگا پێش ڕامکردن بوونێکی ئازادی هەبووە و ژیانێکی سروشتییانەی هەبووە، شیرەکەی تەنیا بۆ بەچکەکانی بووە، لەتەك هاوجۆرەکانیدا لە پەیوەندییەکی ئازاد و هارمۆنیدا ژیاوە، هەروەك مرۆڤی دەرەوەی شارستانی لە پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانیدا ئازادبووە و چاوەڕوانیی و کار و فەرمانی لە چوارچێوەی ڕێکەوتنی کۆمەڵایەتییدا لەتەك هاوجۆرەکانی ڕێکخراوە. بەڵام کاتێك کە مرۆڤ ئاژەڵەکان ڕامدەکات، ئیدی کاتی خواردن و چوونەدەر و گەڕانەوە و شوێنی خەوتنی مانگا، خاوەنەکەی دیاریدەکات، هەروەك چۆن ئەندامی پارتێك، پارتەکەی و لێپرسراوە زنجیرەییە پلە بە پلەکانی بۆی دیاریدەکەن، چی بڵێت و چی بکات و چی نەکات و سنوورەکانی چالاکی و ئازادییەکانی چەندە فراوانن، هەروەك چۆن دەوڵەت و ڕامیاران ماوەی کار و بڕی خواردن و جۆری خواردن و سنووری چالاکی و هاتووچۆ و پانتایی ژیانی کەسیی و خێزانی ژێردەستانی کۆمەڵگە [پڕۆلیتێرەکان] دیاردەکەن. ئایا هیچ جیاوازی لەنێوان ڕامکراوی ئەندامی پارتێك و هاووڵاتییەکی دەوڵەتی هاوچەرخ لە سنوورەکانی ڕامیارییدا و ئاژەڵێکی ڕامکراو هەیە ؟

ئایا لە کەتواری ژیانماندا ڕامیاریی واتایەك و بوونێکی دیکەی هەیە ؟ هەڵبەتە مەبەستم لە ڕامیاریی سەراپای کردارەکە و چەمکەکەیە، نەك تەنیا پارتێك و ئاراستەیەك و شێوازێکی دیاریکراو لە ڕامیاریی/ڕامکردن. من دەزانم هەم لە شێواز و هەم لە ڕەفتار و هەم لە ڕادەی بەهرەبردن لە ڕامکردنی ئاژەلاندا لە ڕامکارێکەوە بۆ ڕامکارێکی دیکە جیاوازی هەیە، بەڵام ئایا ئەو جیاوازییە ڕواڵەتییانە هیچ لە کڕۆکی ئاراستە و ئامانجی ڕامیاریی دەگۆڕن؛ بەواتایەکی دیکە هیچ لە دەستەمۆکردن و سنووردارکردنی ژیان و حەزی ئاژەڵان دەگۆڕێت ؟

گرفتی من لێرەوەیە، کە ڕامیاریی تەنیا بە لەنێوبردنی پەیوەندییە سروشتیی و کۆمەڵایەتییەکان دەتوانێت لە کایەی کولتووریدا جگەی خۆی بکاتەوە. بەواتایەکی دیکە تەنیا بە گۆڕینی مرۆڤ لە بوونەوەرێکی خودهوشیاری کۆمەڵایەتیی هاودەرد و هەرەوەزەوە، بۆ بوونەوەرێکی ناهوشیاری، چاوچنۆکی و ناکۆك و دەستەمۆ و ملکەچی سەروەران [پارت، دەوڵەت و پێکهاتە قووچکەییەکانی دیکە]، ڕامکردنەکە مەیسەردەبێت. ئایا بێجگە لەمە، ڕامیاریی هیچ شتێکی دیکەی ئەنجامداوە ؟

باشە با ئاوای دابنێێن، کە من شکستخواردووی مەیدانی ڕامیارییم و لە ڕابوردوومدا گرفتم هەیە. ئایا شکشت بۆ خۆی مامانی هەموو داهێنان و هانابردن بۆ شێوازانێکی نوێ نەبووە؟ ئایا هیچ سەرکەوتنێکی مرۆڤ بەبێ کۆمەڵێك شکست سەریهەڵداوە یا هیچ تیئۆریییەك بەبێ خوێندنەوە و تێگەییشتن لە هۆکاری شکستەکان و هەڵسەنگاندنی ئەزموونگیرییەکان سەریهەڵداوە؟ لەسەر ئەم بنەمایە کەواتە ئەگەر ئەو گومانەی تۆش دروستبێت، ئەوا ناتوانێت سەلمێنەری دروستیی و ئاوەزگیریی و ڕەوایەتی ڕامکردنی ئاژەڵان و مرۆڤەکانی دیکەبێت ! بەڵام وێڕای نادروستی گومانەکەی تۆ لە هاندەرەوەکانی من بۆ دژایەتی ڕامیارییکردن و ڕامیاریی، بە پێویستی دەزانم ئەوە بدرکێنم، کە من لە کۆمەڵگەی هاوچەرخدا دوو گرفتم هەن [گرفت لە ڕوانگەی کەسانی وەك تۆوە]، کە بۆم هەرگیز چارەسەرناکردرێن؛ یەکەم نە دەتوانم کەس ڕامبکەم و نە دەشتوانم مل بە ڕامیاریی کەسانی دیکە بدەم. دووەم نە بەئاسانی دەتوانم مل بە کرێگرتەیی بۆ کەسانی دیکە بدەم، نە دەشتوانم بۆ مسۆگەرکردنی مشەخۆریی خۆم، کەسانی دیکە بەکرێبگرم، بە واتایەکی دیکە نە دەتوانم بەئاسانی کرێکاری کەسانی دیکە بم، نەدەشتوانم خاوەنکاری کەسی دیکە بم [بەو جۆرەی کە ئەندامانی نێوەندی پارتە کۆمونیستەکان لە پیتزەری و ڕیستورانتەکانیاندا کرێکاران و لەنێو ئەوانیشدا هاوپارتییە پاشڕەوەکانی خۆیان بەکرێدەگرن]. هەڵبەتە نەتوانینەکانم لەوەوە نین، کە دەسەپاچەبم، بەڵکو لەو بارەوە تواناییەکی لە ڕادەبەدەری لێهاتوویی و شارەزایی و هۆشیم هەیە، بەڵام تەنیا شتێك کە ڕێگرییم لێدەکات دەرك و ویژدانمە، ئازادبوونمە لە کایە ڕامیارییەکان، دیتنی ژیان و کۆمەڵگەیە لە دەرەوەی چاویلکە ڕامیارییەکان، کە هەردەم ژیان و پەیوەندییەکان ئاوا نیشاندەدەن، کە ئاراستەکەرانیان دەخوازن. ڕێك تەواو بەپێچەوانەی گرفتی هەرە سەرەکی تاکی دەستەمۆی پارتیی و دەوڵەتەوە، تاکی گیرۆدەی دەمارگیریی مەزهەبیی و نەتەوەیی و ئایدیۆلۆجی و خودسێنتەرەوە [خودسێنتەریی بەواتای تاکایەتی (سەربەخۆیی ئیندیڤیدوالیستی) نا، بەڵکو بەواتای خێزان-سێنتریست، ئێتنۆ-سێنتریست، پارت-سێنتریست، دەوڵەت-سێنتریست .. تد]، کە هاوجۆری خۆی دەکوژێت، دەچەوسێنێتەوە، برسیدەکات، زیندانیدەکات، فریودەدات، دەکڕێت، دەفرۆشێت، دەخوات، ..تد

لە تێڕوانینی ناڕامیارانەی مندا، ڕامیاریی واتە هونەری لەخشتەبردن، هونەری دەسەڵاتداریی، هونەری پاوانگەریی و هونەری مشەخۆریی، وەها هونەرێك تەنیا لە بوونێکی ناکۆمەڵایەتییدا توانای تەشەکردن و سەرتاپاگیربوونی هەیە، تەنیا بە هەڵوەشاندنەوەی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان، تەنیا بە هەڵوەشاندنەوەی ڕێکەوتنە کۆمەڵایەتییەکان، ڕامیاریی تەنیا بە دروستکردنی جەنگی فرەڕەهەندی کۆمەڵایەتیی نەبڕاوەی دەروونی لە تاکی دەستەمۆدا، توانای جێکەوتەبوون و بەکولتووربیوونی هەیە؛ کە ڕامیاران بەناوی خواستی هێزی ئاسمانییەوە، بەناوی نەتەوە و پێکهاتەی ناسروشتی دیکەوە بەگژی یەکدیماندا دەدەن، تاوەکو سەروەریی خۆیان مسۆگەر بکەن. ئەمە ڕامیارییە، ئەمە ئەو شانازییەیە کە دەسەڵاتخوازە بەناو سۆشیالیستەکان هەردەم لەسەر بەدەستهێنانی پاشقول لە هاوسەنگەرانیان دەگرن و ملیاندەشکێنن !

لەم بارەوە دەتوانین لەخۆمان بپرسین؛ ئایا پێش سەرهەڵدانی پارتایەتی و ئایدیۆلۆجیای ڕامیاریی، ئاسوودەیی و ئاڕامی و تەبایی و هاریکاریی و هاوسۆزی و هاودەردی و هاوخەمی و هاوپشتیی نێوان مرۆڤەکان و کۆمەڵگەکان و یەکگرتوویی خەباتی ژێردەستان [ثرۆلیتێرەکان] هەبووە و بەهێز بووە یا پاش سەرهەڵدانی پارتایەتی و یاسا و سیستەمە ڕامیارییەکان؟

هەڵبەتە نەگوتراو نەمێنێتەوە، منیش وەك هەر کەسێکی دیکە، ڕۆژگارێك لە خۆشباوەڕیی و ناهوشیارییمدا [نەبوون و ئامادەنەبوونی خودهوشیاریی] لە داوی ڕامیارییدا دەستەمۆبووم و خۆشترین و بەنرخترین و کاراترین ساتەکانی ژیانم لەو پێناوە پووچەدا بەفێڕۆداون و کەسانی دەسەڵاتخواز و مشەخۆڕ و هەلپەرستم لە سەرووی خۆمەوە سەروەرکردوون. وەها ڕەوتێك، وەها سەردەمێك لەبەردەم زۆرێکماندا ئەگەری هەبووە و هەیە، بەڵام بە ئەزموونگیریی لە ڕووداوەکان و بەرەنجامەکان، بەئاسانی دەتوانین لە داو و تەلیسمی خۆشباوەڕیی بە ڕامیاریی و دەبەنگیی شانازیکردن بە ڕامیارییبوونەوە، خۆمان ڕابپسێنین و ببینەوە بە خودە ئازادەکەی ناخی خۆمان. وەها ڕوودانێك لێبڕاویی و بڕوابەخۆبوون و سەربەخۆیی بیرکردنەوەی گەرەکە و کاتێك کە بەو ئاستە یا بەو پلەیە لە خودهوشیاریی بگەین، ئیدی ئەستەمە بچینە ژێر باری سەروەریی کەسانی دیکە و هەروەها لەوەش ئەستەمتر ئەوەیە، کە ببینە سەروەری کەسانی دیکە !

تۆ سەر بە کام باڵی ئەنارشیسمی و بۆچی ئەوەیانت هەڵبژاردووە ؟

وابزانم کەم تا زۆر لێرە و لەوێ ڕۆشناییم خستووەتە سەر ئەم بابەتە، سەرباری ئەوەش وەك ڕێزگرتنێك لە داخوازیی و چاوەڕوانیی بەڕێزت، هەوڵدەدەم بەکورتی جارێکی دیکە، وەڵام بەم پرسە ئاڵۆزە بدەمەوە. هەڵبەتە ئاڵۆز لەبەرئەوە نا، کە وەڵامدانەوەی سەختبێت، نەخێر بەڵکو لەبەرئەوەی کە یەکەم ئەنارکیزم لە هەرێمەکەی ئێمەدا [خۆرهەڵات بەگشتی و خۆرهەڵاتی ناوین و کوردستان بەتایبەتی] وەك هزر ناسراو نییە [هەڵبەتە تەنیا وەك هزر، نەك وەك شێوەی ژیان، چونکە لە ژیانی هەر کۆمەڵگەیەکی خۆرهەڵاتییدا بەجۆرێك لە جۆرەکان پێکەوەژیان و هەرەوەزیی کۆمەڵایەتیی / ئەنارکیزم بوونی هەبووە و هێشتاکەش ئامادەیە، لەو بارەوە خوێندنەوەی پەرتووکی ( لە جاکارتا تا یۆهانسبورگ: ئەنارکیزم لە سەرتاسەری جێهاندا / نووسینی Sebastian Kalicha, Gabriel Kuhn )دەتوانێت ڕۆشنگەربێت]. دووەم، لەبەرئەوەی کە لە ناوچەکەی ئێمەدا هزری سۆشیالیستی تەنیا لە چوارجێوەی ئایدیۆلۆجیای مارکسیستیدا ناسێنراوە، بواری ناسینی ئەنارکیزم وەك (سەنتێز) نەبووە و بەداخەوە هەر ڕەخنەگرێك کە لەبارەیەوە دوابێت، بەبێ پێشداوەریییە ئایدیۆلۆجییەکان نەیتوانیووە دەستبەکاربێت. هەروەها یەکانگیریی دژایەتی دەسەڵات و ئایین و ئایدیۆلۆجیا بەرانبەر بە بیرۆکەکانی ئازادیخوازیی / ئەنارکیزم و لەو نێوەشدا شێواندن و ئاوەژووکارییەکانی چەپ بە هەموو باڵەکانییەوە، توانیویانە بەربەستێك، ئەگەرچی کاتییش بێت، لەنێوان بڵاوبوونەوەی ئەنارکیزم وەك هزر و سەنتێزێك و ناڕازییانی ئازادیخوازدا دروستبکەن. هەڵبەتە بەپێچەوانەی ئەوەی کاتێك ئەو سۆشیالیستخوازانەی، کە ئەنارکیزم وەك ئاژاوەچییەتی و بێسەرەوبەرەیی و دوژمنی کرێکاران دەناسێنن، لە کاتی پێناسەکردن و لێدوان لەبارەی سۆشیالیزم و بیرۆکەکانیان لەبارەی کۆمەڵگەی سۆشیالیستییەوە، هەمان وێنای ئەنارکیستی بۆ کۆمەڵگەی خوازراو دەکەن و ئەگەر دەربڕینەکانیان لە پیرۆزکردنە ئایدیۆلۆجییەکان ڕووتبکەینەوە، ئەوا هەمان خەونی ئەنارکسیتییان هەیە. ئەمە ئەو دژوارییەیە، کە بۆ وەڵامدانەوەی پرسیارەکەی تۆ، لەبەردەم مندا قوتدەبێتەوە.

بەبۆچوونی من، ئەنارکیزم وەك بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتیی ئازادیخواز، کە ئامانج و ئاراستەی لە کۆمەڵگەی هەرەوەزییە و تێیدا سەروەریی بە هەموو جۆرەکانییەوە [سەروەریی پیاو بەسەر ژن، سەروەریی دایك و باوك بەسەر منداڵ، سەروەریی فێرکار بەسەر فێریاردا، سەروەریی چین و پارت و سەرۆك و فەرمانداریی و دەوڵەت بەسەر کۆمەڵگە و تاکەکانیدا ]، دەبنە ئەفسانە یا ڕابوردوویەکی تاڵ و نەخوازراو. هەر کات ئەم بزووتنەوە هەوڵی بەڕامیارییکردن و گونجاندنی لەتەك سیستەمی ڕامیارییدا درا، ئەوا دەچێتە خانەی دژەشۆڕشەوە. چونکە ڕامیاریی و سیستەمی ڕامیاریی [پێکهاتەی قووچکەیی و ئایدیۆلۆجیی سەروەری ڕەگەزیی، ئایینی، ئێتنیی، نەژادیی و چینایەتی] تەنیا لە بەلەنێوبردنی هەرەوەزیی و هاوپشتی کۆمەڵایەتی و هاودەردیی و خەمخۆریی و ئاشتی کۆمەڵایەتییدا دەتوانن جێگیرببن و ببنە ڕاگر و مسۆگەرکەری سەروەریی هەندێك بەسەر هەندێکی دیکەدا. هەر لەبەرئەوەیە، کە تەنیا بە سڕینەوە و وازهێنان لە پەیوەندییە ڕامیارییەکان و چۆڵکردنی ڕیزی ڕێکخراو و پێکهاتە ڕامیارییەکان و هەڵوەشاندنەوەی پەیوەندی ڕامیاریی و پارتایەتی و سیستەمی ڕامیاریی، توانانی گەییشتنەوە بە بنەما کۆمەڵایەتییەکانی ڕێکخستنی کۆمەڵگە دەگەینەوە. ئەوەش تەنیا بە هەڵوەشاندنەوەی بنەما ڕامیاریی و ئابوورییەکانی کاریکرێگرتە و دارایی تایبەتیی – دەوڵەتیی و سەرلەنوێ ڕێکخستنەوەی کۆمەڵگە و پێکهاتەکانی لەسەر بنەمای پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان و هەرەوەزیی و هاوپشتی و پێکەوەژیان و تەبایی و ئاشتی کۆمەڵایەتی یا بەواتایەکی دیکە کۆمەڵایەتییکردنەوەی بەرهەمهێنان و دابەشکردن و بەرێوەبردن و بڕیاردان و بەهرەمەندیی تاك لە بەرهەم و داهات و سامانی هاوبەشانەی کۆمەڵگە و کۆمەڵگە لە وزەی داهێنەرانەی تاك.

لەبەرئەوە ئەنارکیزم/ سۆشیالیزمی ئازادیخواز، تەنیا دەتوانێت بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتیی بێ و ڕێکخستن و شێوە و شێوازەکانی خەباتی لەسەر بنەمای پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانی شوێنی ژیان بەرهەمهێنان و خوێندن و چالاکییە کۆمەڵایەتییەکانی دیکە هەبن و شۆڕشەکەشی هەر کۆمەڵایەتییە و لێرەوە ئامانجیشی هەڵوەشاندنەوەی سیستەمی ڕامیاریی و ڕەتکردنەوەی پارتایەتی و هەموو دەسەڵات و پەیوەندییەکی ڕامیارییەکان دەبێت؛ ئیدی ئەو پەیوەندییە پەیوەندی نێوان سالاریی پیاوان و ژێرچەپۆکیی ژنان، زاڵیی دایکان و باوکان و ملکەچیی منداڵان، ڕەنجدەریی کرێکاران-جوتیاران و مشەخۆریی سەرمایەدار، پەیوەندی خوابوونی مامۆستا و کۆیلەتی فێریار/ خوێندکار، پەیوەندی بڕیاردەریی و فەرماندەریی سەرۆکی پارتیی و فەرمانبەریی ئەندامان بێت، یا پەیوەندی سەرکوتگەریی ڕامیاران و دەوڵەتمەند/دەوڵەتدار و سەرکوتکراویی تاکی ژێردەستەبێت !

کاتێك کە بزووتنەوەیەك پێکهاتەیەکی کۆمەڵایەتیی هەبێت و ئامانجیشی هەڵوەشاندنەوەی هەموو پەیوەندییە ڕامیارکردەکان و لەنێوبردنی سەروەریی و مشەخۆریی هەندێك بەسەر هەندێكی دیکەوە بێت و لە ڕێزەکانی خۆی و لە شێوازی ڕێکخستن و خەبات و چالاکیی خۆیدا سەر و خوار ڕەتبکاتەوە، ئیدی قسەکردن لەسەر باڵ و ئاراستەی جیاواز و ناکۆك، کەتوارییبوونی خۆی لەدەستدەدات و هەر هەوڵێك بە ئاراستەی دەستەگەریی و بەشبەشبوون و قوتکردنەوەی ئایدیۆلۆجیا، تەنیا یەك سەرەنجامی دەبێت، ئەویش ئەوەیە کە سەری لە بەرەی دژەکەیەوە دەردەچێت و لە باشترین باردا لە ئەنتی تێزێکی ڕواڵەتیی سیستەمەکە بەولاوەتر نابێت.

لەبەرئەوە بەبۆچوون و تێگەییشتنی من، ئەنارکیزم هزرێکی کۆمەڵایەتییە، کە لە ئەنجامی ڕەتکردنەوەی هەر هەوڵ و پێکهاتەیەکی سەروەرییخوازانە و ئاراستەکەرانەی ئایدیۆلۆجی و ڕامیارییدا، تەنیا دەتوانێت وەك سەنتێزێك یا میتۆدێکی تێڕوانین و بیرکردنەوە دەربکەوێت. ئەوانەی کە بە ئاراسته‌ و باڵی جیاواز له‌نێو (ئه‌نارکیزم)دا ناسراون‌، بریتین لە تێڕوانینی چالاکان و بیریارانی ئەنارکیستی لەبارەی پرسە کۆمەڵایەتییەکانەوە، لەوانە: ستەمی ڕەگەزیی [ئەنارکۆفێمینیزم]، ڕێکخستنی ئازادیخوازانەی بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکان [ئەنارکۆسەندیکالیزم]، پاراستنی ژینگە و ڕزگاریی ئاژەڵان [ئیکۆ-ئەنارکیستەکان/Green anarchist]، ئاشتی کۆمەڵایەتی و دژەمیلیتاریزم [ ئەنارکۆ-ئاشتیخوازەکان Anarcho-pacifist / Non-violent anarchist ]، ئازادی تاك/ تاکگەرایی [ئەنارکۆ تاکگەراکان Individual anarchist] و چەند تێڕوانینی دیکە و هەروەها چەندین هەوڵی دیکە بۆ گونجاندنی ئەم هزرە لەتەك چەپ و ناسیونالیزم و ئایین و تەنانەت سەرمایەداریی، هۆکاری ئەو هەوڵانەش بۆ ناکۆکی یا پارادۆکسبوونی بنەماکانی خودی هزرەکە ناگەڕێتەوە، بەڵکو بۆ کارایی هزرەکە بۆ سەر چەپ و ئاراستەکانی دیکە دەگەرێتەوە، کە زۆر جار لە بەرانبەردا بۆ بەرگرتن بە هەژموون و کارایی هزر و بزووتنەوەی ئەنارکیستی کەوتوونە دژەهەوڵ بۆ بەرگرتن لێی. هەروەها بێجگە لەمەش، لە سەردەمەکانی سەرکوتکردن و پاشەکشێی ڕێکخراوەیی بزووتنەوەکە بەتایبەت پێش و پاشی جەنگی دووەمی جیهانی کارایی کەسانی ئەکادیمیستی نائومێد و ڕوونانی تاك و گروپە مارکسیستییەکان پاش ڕووخانی دیواری بەرلین لە هزری ئەنارکیستی، بێکارایی نەبووە و زبڵ و زاڵی ڕامیاریی خۆیان هاوردەکردەووە و هەوڵی گونجاندن و جێکردنەوەیان داوە. هەڵبەتە کارێکی ئاوا، زۆر ئەستەم نییە، چونکە ئەنارکیزم ئایدیۆلۆجیا نییە، تاوەکو دیوار و سنوورەکانی ڕێگەنەدەن، بەتایبەت لەو وڵاتانەی کە ئەنارکیزم چ وەك هزر و چ وەك بزووتنەوەی کۆمەڵایەتیی پێشینەی ئامادەیی مەیدانی و ڕێکخراوەیی نییە.

لەم بارەوە ئەگەر سەرنجی ئەو تاکانەی کە لە وڵاتانی عەرەبی پاش ڕاپەڕینەکانی ساڵی ٢٠١٠- ٢٠١١ و ئیرانی پاش ساڵی ٢٠٠٩ و کوردستانی [بەتایبەت بەشی تورکیە] پاش وەرچەرخانی بۆچوونەکانی ئۆچەلان لە مارکیسیزمەوە بەرەو بیرۆکەکانی پڕۆدۆن [فێدرالیزم و کۆنفیدرالیزم] و موری بوکچین [هەرەوەزییە ئابوورییەکان] بدەین، ئەوا بە ئاشکرا لە چالاکی و لە تێڕوانینی کەسەکاندا پاشماوەیی دەسەڵاتخوازیی و دەستەبژێریی و پاوانگەریی و تاکڕەویی پێشینەی ئایدیالیستی و ناسیونالیستی و مارکسیستی دەبینین. ئەمە شتێکی ئاساییە، لەبەرئەوەی کەسێك کە پاش چەندین ساڵ پەروەردەبوون و ڕاهاتن لەسەر سەر و خواری پێکهاتەی ڕێکخستنی ڕامیاریی، کتوپڕ یا لە ماوەیەکی کورتدا ناتوانێت دەستبەرداری ڕاهاتن و گۆشبوون بە ڕێسا ناکۆمەڵایەتییەکان وەڵابنێت، بەڵام ئاسایی نییە، ئەگەر ئەوانەی دەرکی ڕۆشنتر و ئەزموونی فرەتریان هەیە، لە ئاست ئەو هەوڵە نائەنارکییانەدا بێدەنگە و بێهەڵویستی هەڵبێرن، چونکە کارنەدانەوە بەرانبەر هەر هەوڵێکی ئاوا، ڕێگە بۆ لەباربردنی هەلی سەرهەڵدانی بزووتنەوەی کۆمەڵایەتیی ناقووچکەیی ئازادیخواز لە وڵاتانی خۆرهەڵات و باشووردا لەباردەکات.

من دەزانم و کاردانەوەیەکی ئاساییشە، کە ئەگەر هاوڕێیانێکی ئەنارکیست یا چەپەکان لە دژی ئەم پێناسە یا ئەم وێناکردنەی من لەبارەی ئەنارکیزمەوە وەك هزر و بزووتنەوەی کۆمەڵایەتیی، بوەستنەوە. بەڵام مەرج نییە هەموو کاردانەوەیەكی کەسانی دیکە، نیشانەی هەڵەبوونی ئێمە بێت. دەکرێت من لەم بارەوە هەڵەبم و خەریکی وڕێنەکردن و خەونبینین بە دونیایەکی خەیاڵییەوە بم، بەڵام من وەك کەسێك کە وەك بەرەنجامی ئەزموونەکانی چەپایەتی خۆم بە بیرۆکە و بنەما هزرییەکانی ئەنارکیزم گەییشتووم، ناتوانم شتێکی دیکە وێنابکەم و هەم ئاستی بیرکردنەوە و خودهوشیارییم و هەم سەلماندنە ئەزموونییەکانم لە بواری خەباتی جەماوەرییدا بەم سەرەنجامەم دەگەیێنن؛ ئەگەر ئەنارکیستەکان وەك هزر و فیلۆسۆفی و چالاکی خەباتی کۆمەڵایەتیی و لە هەموو ڕوویەکەوە خۆیان لە کارایی بزووتنەوە و پێکهاتە ڕامیارییەکان دانەبرن، ئەوا سەرەنجام لە دوو ئەگەر زیاتر نابێت : یەکەم، لە هەمان خوڵگەی ڕامیاریی هزر و بزووتنەوە بەناو سۆشیالیستییەکانی دیکەدا دەسووڕێنەوە؛ دووەم، وەك تا ئێستا هەرچی هەوڵ و کۆششی بزووتنەوەکەیە دەبێتە سەرمایەی ڕامیاریی کەسان و گروپ و ڕەوتە دەسەڵاتخوازە بەناو سۆشیالیستەکان و سەرەنجام سەریان لە چاکسازیی سەروەریی چینایەتییەوە دەردەچێت، هەروەك چۆن لە ڕاپەڕینی ١٩١٧ی ڕوسیەدا ڕوویدا هەوڵی ئەنارکیستییانەی کۆمیتە و سۆڤیەتەکانی کرێکاران و سەربازانی یاخی، بوو بە سەرمایەگوزاریی ڕامیاریی بۆ بۆلشەڤیکەکان، یا ئەوەی کە (کۆمونەی پاریس) وەك یەکەمین ئەزموونی خەباتی ئەنارکی ئاوەژووکرایەوە و کرا بە شانازی ئەوانەی کە تا دوای تێكشکانی کۆمونەش لێی تێنەگەییشتن !

*********************************************

کۆتایی زنجیرەی یەکەم : ئەگەر توانیم ئەو بەشانەی کە بە سڕانەوەی ئەرشیڤی بابەتەکانم لە فەوتانی وێب بلاگەکانم [هەژێن (کوردپلانێت) ، خەمی نان و خەونی ئازادی (کورد بلۆگەر)] دا، بەدەستبهێنمەوە، ئەوا لە ئایەندەدا وەك زنجیرەی دووەم یا تەواوکاری ئەم زنجیرەیە دەیانخەمە بەرچاوی خوێنەرانی ئازیز.

**********************************************

بۆ خوێندنەوەی بەشی یەكەم، كرتە لەسەر ئەم بەستەرەی خوارەوە بكە :

بەشی یەكەم : http://wp.me/ppHbY-HN

بەشی دووەم : http://wp.me/ppHbY-HY

بەشی سێیەم : http://wp.me/ppHbY-If

بەشی چوارەم: http://wp.me/ppHbY-IH

بەشی پێنجەم: http://wp.me/ppHbY-IN

بەشی شەشەم:http://wp.me/ppHbY-Jg

بەشی حەوتەم:http://wp.me/ppHbY-Jo

بەشی هەشتەم: http://wp.me/ppHbY-Jv

بەشی نۆهەم : http://wp.me/ppHbY-JO

بەشی دەهەم :http://wp.me/ppHbY-JZ

بەشی یازدەهەم : http://wp.me/ppHbY-K5

بەشی دوازدەهەم : http://wp.me/ppHbY-K9

بەشی سیازدەهەم: http://wp.me/ppHbY-Kf

بەشی چواردەهەم :http://wp.me/ppHbY-Kj

بەشی پازدەهەم : http://wp.me/ppHbY-Kn

nojenkirdnewey Wellamekan – 16

Eger pêmanwabêt, wellamekanî ême tewaw û dwa derkî mrovayetîn, ewa xerîkîn le xoman btêk sazdekeyn. Herweha eger pêmanwabêt, ew sîstemî rêkxistney komellge, ke ême xebatî bo dekeyn, dwayîn çawerrwanî û geşeyeke, ke mrovayetî pêydegat, ewa dîsanewe xerîkîn pûçgerayyekî dî le teputozî powçgerayyekanî dîke, çêdekeynewe. Soşyalîzm beheştêk nîye le asmanekanewe daygrîn û le perrawî efsanekanda bîdozînewe û modêrnîzey bkeyn, soşyalîzm xewnî mrovî zînduwe û be praktîkî şorrşigêrrane ketwarîy debêtewe û serkewtinîşî le kultûrbûyinda debêt, bebê ewe, le xeyallî goşegîrane û fentazî aydyalîstane bewlawetir nabêt.     Hejên

Beşî şazdehem

To djî raperrînî xellkî azadî xwazî mîsr û birryarî şorrşigêraney supay ew wllateyt aya eme layengîrî le manewey îxwanekan nîye?

Pêş ewe wellam bew gumane ya ew tomete bêbnemaye ya hezoke ramyarîyey to bdemewe, bepêwîstî dezanim kemêk bgerrêmewe dwawe û serapay raperrînekan bixwênmewe. Begwêrey ewey ke le sallî 2007 bedwawe yekêk bûm le serincderan û çawdêranî xebatî krêkarîy û narrezayetîyekanî wllatanî mexrîb, cezaîr, tunis û mîsr û car carîş peywendîm letek çalakanî ew wllataneda hebuwe, ber lewey ke rûdawî xosûtandinî bêkar ya şmekifroşêkî kenar cade bbête xallî teqînewey cemawerîy le tunis û bbête hoy ruxanî fermandarîy dîktatorîyaney çend dehey ew wllate, rojane lew wllataneda xopîşandanî bêkaran bo dabîkirdnî kar, xopîşandan djî milhurrîy ramyaran le nawçe û gerreke hejarinşînekanî ew wllataneda rûydeda û le persendinda bû, herweha le tunis yekêtî derçuwanî bêkarî zankokan çalak bû û çalakîyekanî fşarîyan bo ser yekêtî sertaserîy fermî krêkaranî ew wllate, ke paşkoy desellat bû, drustkirdbû. Opozsyonî ramyar le ewrupa xerîkî wrrênekirdin bû, komunîstekan sifrî paş koma bûn. Tenya cyawazîyek ke le wllatî mîsr hebû, qedexebûnî îxwanekan û karkirdnî narrastewxoyan bû le bwarî xizmetkarîy komellayetîyda lewane xestexanekan, ke baştirîn xestexanekan lejêrewe hî ewan bûn, le beranberda zorbey prroje û karxanekan hî supay mîsr bûn û partî fermandar pişkî gewrey hebû, herweha her dû wllatî tunis û mîsr lelayen dewlletanî ewrupa û emerîkawe piştîwanî locîstîkî serbazîy û drawî û tenanet harîkarîy sîxurrîyan dekra. Tenanet dewlletî lîbya ke qezafî û partekey fermandarî bûn, bepêçewanewey pagendey mîdîkanewe, harîkarêkî gewrey dewlletanî orupa û rollî polîstî ewrupay debînî û gewretrîn zîndanî bo koçeran û penaberanî efrîka le byabanî ew wllateda drustkirdbû. Dewlletî surye û bnemalley esed baştirîn pasewanî snûrî îsraîl bûn.

Katêk ke cemawer serbexo le derewey plan û wîstî ramyaran raperrî, dewlletanî zilhêz û dewlletanî ewrupa tûşî şok bûn û desbecê kardaneweyan bo nîşannedra û neyantwanî pasewananî berjewendîyekanyan lew wllataneda bparêzn ya lenêw opozsyonî ramyarîyda ellternatîvyan bo bdozêtewe. Leberewe naçar be mildan be ketwarî rûdawekan bûn. Bellam eme zorî neyaxand û le raperrînî cemawer le mexrîb û urdin û s’udye û yemen û behreyn’da firyay xoyan kewtin û twanyan be harîkarîy dewlletanî nawçeke djeplan amadebken, bo nmûne le behreyn be leşkirkêşîy s’udye, le lîbya be çekdarkirdnî raperrîneke û le surye be harîkarîy dewlletî turkye û s’udye twanyan çendîn mîlîşyay çekdar le grupe nasîwnalîst û mezhebîyekan drustibken û raperrînî naçekdaraney serbexoy cemawerîy berew cengî nêwxoyî û kuştarêkî çend salle bern.

Katêk ke le tunis û mîsr firyay pyadekirdnî planî mîlîşyayîykirdnî raperrîneke nekewtin, naçar penayan birde ber piştîwanî hêze îslamîyekan û bedesellatgeyandinyan le rêgey pagendey mîdyayyewe bo ewey hengawî yekem be bedesellatgeyîştinî ewan berey cemawer têkbişkênêt û hengawî duwem, le serhelldanewey narrezayetîyekanda be asanî bitwanrêt lejêr nawî corawcor û kudetay serbazîyda destupeywendekanî xoyan bhênnewe serkar û cengî xoyan letek îslamîyekan leser desellat, bgorrn be cengî komellayetîy nebrrawe lenêwan berey cemawer û cemawerî îslamîyekanda. Eme piştperdey ew rûdawane bû, ke le wllatî tunis û mîsr rûyda, ewey ke çepekanî kurdistan bewperrîy layengirîrîyewe naznawî “şorrş”yan le kudetay serbazîy na !

Beboçûnî min, ewey raperrînekan bo têkişkan û çon îxwanekan û nehze be hellbijradnî parlemanî bedesellat geyîştin û çon raperrînî cemawerîy lîbya û surye gorrdra be cengêkî mîlîşîyayî nebrrawe û frerrehend, hemûy peywendî be astî xudhuşyarîy cemawerey narrazîyewe hebû û heye. Katêk ke cemawer hêşta lew xoşbawerrîyedaye, ke be labirdnî (bin ‘elî) û (mubarek) û dananî kesêkî dîke, îdî dîktatorîy namênêt ya be hellbjadnî partêkî dîke le cêy parte fermandarekanî sî sallî raburdû, îdî pris û grifte abûrîy û komellayetîyakanyan çareserdebin ya eger destebjêrkî têknokrat serwerbin, îdî kotayî be jêrdesteyî ewan dêt, bedillnyayyewe galltecarîy parlemanî û kudtay serbazîy debne dîmenî kotayî raperrînekan û serencam zîndanekan awedan debnewe û kuştinî xonîşanderan û lesêdaredanî berhellistkaran debnewe be rûdawî rotînî komellge. Hellbete her le seretawe nahuşyarîy û xoşbawerrîy be dewllet û parleman û ramyaran dyarbû û roj be roj le teşenekirdin û cêgîrbûn û tenanet modîllbûnda bû, lewane berizkirdnewey allay neteweyî û dewllet, ke be boçûnî min koneperistrîn dyardey ew raperrînanebû û ewendey ke ew dyardeye twanî xizmet be nasîwnalîzm û dewllet û sermayedarîy bkat, le şkistî raperrînî gewrey ferinse û (komuney parîs)ewe ta hellay serkewtinî yekcarekî blokî nato û bazarazad, sermayedarîy cîhanî be hemû dezge û nêwinde sîxurrîyekanîyewe be hemû terxankirdnêkî abûrîy û kaye ramyarîyekanîyewe neytwanîbû weha hêzêkî djeşorrş le xudî raperrîwan û narrazîyan pêkbihênêt. Takî narrazî lew raperrînaneda le amadenebûnî xudhuşyarîy şorrşigêrraneda le beranber hejmûnî pagendey dewllete ‘erebîyekan û hêze nasîwnalîst û îslamîyekanda xoy be naçar debînêt, allayek berizbkatewe, ke ta ew sateş her le sayeyda serkutkrawe û zîndanîkrawe le sêdaredrawe ! Aya serapay mêjû, galltecarîyekî xemnaktir lemey berhemhênawe û bexoyewe dîwe ?

Eme kurtey boçûnî mne lemerr ew raperrînaney ke le wllatanî ‘erebîda rûyanda û dyardey koneperistane û djeşorrşaney wek berizkirdnewey allay neteweyî û dewllet û gutnewey “alle akbir”yan kirde modêlî raperrîne kopîkrawekanî dîke le wllatanî dewruber [herwek le (slêmanî)şda (berderkî sera) kra be mizgewt] û ew modêle konepersit û nasîwnalîstaneye be komekî mîdyay dewlletan cîhangîrkra û wek debînîn, le wllatanî ewrupî û emerîkay bakûrîş weha konepersitîyek [berizkirdnewey allay dewllet-netewe] kewte pelupohawîştin. Pêş raperrînî wllatanî ‘erebî, le raperrîne cemawerîyekanda allakanî dewllet desûtêndran, bellam le kotayî 2010 bedwawe berizkirdnewey allay serkut û serwerîy borcwazîy em peyamey be gwêy bzûtnewe konepersit û zilhêze cîhanxorekanda deda, ke amancî zorîney raperrîwan lenêwbirdnî serwerîy û hellweşandnewey sîstemeke nîye, bellku gorrînî cenerrallêk be teknokratêk û gorrînî (husnî) be (mursî) û gorrînewey (mursî) be (husnî)ye be kudeta ! Eme berencamî xoşbawerrîy cemawerî narrazî û raperrîw û nebûnî xudhuşyarîy şorrşigêrraneye, lem barewe detwanîn ew xoşbawerrîy û redûkewtinî ramyarîy le xopîşandanekanî paş 17î şubatî herêmî kurdistan)îşda be roşnî bbînîn !

Beboçûnî min, taku takî jêrdest û stemlêkraw, be dewllet û fermandarîy baş, be partîy baş û serokî çawerrwankraw, be hatnedî azadî û yeksanî û dadperwerîy komellayetî le sayey serwerîy çînayetîyda xoşbawerrbêt, bedillnyayyewe hem bwarî kayey destebjêrîy kesanî desellatixwaz û payexwaz learadadebêt, hem bwarî xosepandin û qorixkirdnî desellat lelayen parte ramyarîyekanewe heye û hem bwarî destitêwerdan û serkewtinî planekanî zilhêzekan msogerdebêt, hem lecyatî sûtandinî allay stemkaran, allay serwerîy borcwazîy bedestî xonîşanderanî nahuşyar û xoşbawerrewe deşekêtewe.

To zor sûkayetî be syasyekan dekeyt û detewêt syaset naşîrîn bkeyt aya sebebî ewe şkist û raburdûy xot nye ?

Xatûnî berrêz, herçende lêre û lewê hewllimdawe bedrêjdadrrîyewe zor leser em babete bwestim û brrom, bellam lewe deçêt, ke le derbrrînimda nawrroşnîyek hebêt, ke berrêztî bew serencame geyandibêt, ke min şkistixwardûy ew meydanem û raburdûm griftî têdaye, ya lewaneye çawîlke partîyeket rwangey min awa narroşn û lingawquç nîşanbdat. Serbarî eweş lêreda hewilldedem wellam be pirsyareket bdemewe, herçende xwênerî wirya û serincder beasanî detwanêt wellamî em pirsyarey to le babetekanimda bedestibhênêt.

Ramkirdin – ramyarîy – ramyar, eme hawwatay kurdîyekey wajey “syaset, syasî”ni wek çawgî firman û çemk û wek bker, ke rîşeyekî frekonyan le jyanî mrovayetîda begşitî heye û tenanet pêş zmanîş dekewn. Çunke mrov pêş hebûnî zmanêkî tewaw hem ajellî ramkirduwe û hem bîrokey ramkirdnî perepêdawe û hem ramkar buwe.

Be boçûnî min, eger be wirdî û le derewey şêwandinî çawîlkey ramyarîyewe dyardekan bixwênînewe, ewa ramkirdnî takekan le peywendîye partîyekanda drêjey heman prosêsî ramkirdne, ke mrov manga û merr û bzin û gwêdêj û mrîşk û ..tid têda ramkirduwe. Bewatayekî dîke ramyarîy-ramkirdin brîtîye le derhawîştinî bûnewerêk le şêwey peywendîye sruştî û komellayetîyekanî û barhênanewey leser şêwazêkî dîke. Manga pêş ramkirdin bûnêkî azadî hebuwe û jyanêkî sruştîyaney hebuwe, şîrekey tenya bo beçkekanî buwe, letek hawcorekanîda le peywendîyekî azad û harmonîda jyawe, herwek mrovî derewey şaristanî le peywendîye komellayetîyekanîda azadbuwe û çawerrwanîy û kar û fermanî le çwarçêwey rêkewtinî komellayetîyda letek hawcorekanî rêkixrawe. Bellam katêk ke mrov ajellekan ramdekat, îdî katî xwardin û çûneder û gerranewe û şwênî xewtinî manga, xawenekey dyarîdekat, herwek çon endamî partêk, partekey û lêprisrawe zincîreyye ple be plekanî boy dyarîdeken, çî bllêt û çî bkat û çî nekat û snûrekanî çalakî û azadîyekanî çende frawanin, herwek çon dewllet û ramyaran mawey kar û brrî xwardin û corî xwardin û snûrî çalakî û hatûço û pantayî jyanî kesîy û xêzanî jêrdestanî komellge [prrolîtêrekan] dyardeken. Aya hîç cyawazî lenêwan ramkrawî endamî partêk û hawullatîyekî dewlletî hawçerx le snûrekanî ramyarîyda û ajellêkî ramkraw heye ?

Aya le ketwarî jyanmanda ramyarîy watayek û bûnêkî dîkey heye ? Hellbete mebestim le ramyarîy serapay kirdareke û çemkekeye, nek tenya partêk û arasteyek û şêwazêkî dyarîkraw le ramyarîy/ramkirdin. Min dezanim hem le şêwaz û hem le reftar û hem le radey behrebirdin le ramkirdnî ajelanda le ramkarêkewe bo ramkarêkî dîke cyawazî heye, bellam aya ew cyawazîye rwalletîyane hîç le krrokî araste û amancî ramyarîy degorrn; bewatayekî dîke hîç le destemokirdin û snûrdarkirdnî jyan û hezî ajellan degorrêt ?

Griftî min lêreweye, ke ramyarîy tenya be lenêwbirdnî peywendîye sruştîy û komellayetîyekan detwanêt le kayey kultûrîda cgey xoy bkatewe. Bewatayekî dîke tenya be gorrînî mrov le bûnewerêkî xudhuşyarî komellayetîy hawderd û herewezewe, bo bûnewerêkî nahuşyarî, çawçnokî û nakok û destemo û milkeçî serweran [part, dewllet û pêkhate qûçkeyyekanî dîke], ramkirdneke meyserdebêt. Aya bêcge leme, ramyarîy hîç ştêkî dîkey encamdawe ?

Başe ba away dabnêên, ke min şkistixwardûy meydanî ramyarîym û le raburdûmda griftim heye. Aya şkişt bo xoy mamanî hemû dahênan û hanabirdin bo şêwazanêkî nwê nebuwe? Aya hîç serkewtinêkî mrov bebê komellêk şkist serîhelldawe ya hîç tîorîyyek bebê xwêndnewe û têgeyîştin le hokarî şkistekan û hellsengandinî ezmûngîrîyekan serîhelldawe? Leser em bnemaye kewate eger ew gumaney toş drustibêt, ewa natwanêt selmênerî drustîy û awezgîrîy û rewayetî ramkirdnî ajellan û mrovekanî dîkebêt ! Bellam wêrray nadrustî gumanekey to le handerewekanî min bo djayetî ramyarîykirdin û ramyarîy, be pêwîstî dezanim ewe bdirkênim, ke min le komellgey hawçerixda dû griftim hen [grift le rwangey kesanî wek towe], ke bom hergîz çaresernakirdrên; yekem ne detwanim kes rambkem û ne deştwanim mil be ramyarîy kesanî dîke bdem. Duwem ne beasanî detwanim mil be krêgirteyî bo kesanî dîke bdem, ne deştwanim bo msogerkirdnî mşexorîy xom, kesanî dîke bekrêbgrim, be watayekî dîke ne detwanim beasanî krêkarî kesanî dîke bim, nedeştwanim xawenkarî kesî dîke bim [bew corey ke endamanî nêwendî parte komunîstekan le pîtzerî û rîsturantekanyanda krêkaran û lenêw ewanîşda hawpartîye paşrrewekanî xoyan bekrêdegrin]. Hellbete netwanînekanim lewewe nîn, ke desepaçebim, bellku lew barewe twanayyekî le radebederî lêhatûîy û şarezayî û hoşîm heye, bellam tenya ştêk ke rêgrîym lêdekat derk û wîjdanme, azadbûnme le kaye ramyarîyekan, dîtnî jyan û komellgeye le derewey çawîlke ramyarîyekan, ke herdem jyan û peywendîyekan awa nîşandeden, ke arastekeranyan dexwazn. Rêk tewaw bepêçewaney griftî here serekî takî destemoy partîy û dewlletewe, takî gîrodey demargîrîy mezhebîy û neteweyî û aydyolocî û xudsênterewe [xudsênterîy bewatay takayetî (serbexoyî îndîvîdwalîstî) na, bellku bewatay xêzan-sêntirîst, êtno-sêntirîst, part-sêntirîst, dewllet-sêntirîst .. Tid], ke hawcorî xoy dekujêt, deçewsênêtewe, birsîdekat, zîndanîdekat, frîwdedat, dekrrêt, defroşêt, dexwat, ..tid

Le têrrwanînî narramyaraney minda, ramyarîy wate hunerî lexiştebirdin, hunerî desellatdarîy, hunerî pawangerîy û hunerî mşexorîy, weha hunerêk tenya le bûnêkî nakomellayetîyda twanay teşekirdin û sertapagîrbûnî heye, tenya be hellweşandnewey peywendîye komellayetîyekan, tenya be hellweşandnewey rêkewtne komellayetîyekan, ramyarîy tenya be drustkirdnî cengî frerrehendî komellayetîy nebrrawey derûnî le takî destemoda, twanay cêkewtebûn û bekultûrbîwunî heye; ke ramyaran benawî xwastî hêzî asmanîyewe, benawî netewe û pêkhatey nasruştî dîkewe begjî yekdîmanda deden, taweku serwerîy xoyan msoger bken. Eme ramyarîye, eme ew şanazîyeye ke desellatixwaze benaw soşyalîstekan herdem leser bedestihênanî paşqul le hawsengeranyan degrin û milyandeşkênin !

Lem barewe detwanîn lexoman bpirsîn; aya pêş serhelldanî partayetî û aydyolocyay ramyarîy, asûdeyî û arramî û tebayî û harîkarîy û hawsozî û hawderdî û hawxemî û hawpiştîy nêwan mrovekan û komellgekan û yekgirtûîy xebatî jêrdestan [prolîtêrekan] hebuwe û behêz buwe ya paş serhelldanî partayetî û yasa û sîsteme ramyarîyekan?

Hellbete negutraw nemênêtewe, mnîş wek her kesêkî dîke, rojgarêk le xoşbawerrîy û nahuşyarîyimda [nebûn û amadenebûnî xudhuşyarîy] le dawî ramyarîyda destemobûm û xoştirîn û benrixtirîn û karatrîn satekanî jyanim lew pênawe pûçeda befêrrodawn û kesanî desellatixwaz û mşexorr û helperistim le serûy xomewe serwerkirdûn. Weha rewtêk, weha serdemêk leberdem zorêkmanda egerî hebuwe û heye, bellam be ezmûngîrîy le rûdawekan û berencamekan, beasanî detwanîn le daw û telîsmî xoşbawerrîy be ramyarîy û debengîy şanazîkirdin be ramyarîybûnewe, xoman rabpisênîn û bbînewe be xude azadekey naxî xoman. Weha rûdanêk lêbrrawîy û birrwabexobûn û serbexoyî bîrkirdnewey gereke û katêk ke bew aste ya bew pleye le xudhuşyarîy bgeyn, îdî esteme bçîne jêr barî serwerîy kesanî dîke û herweha leweş estemtir eweye, ke bbîne serwerî kesanî dîke !

To ser be kam ballî enarşîsmî û boçî eweyant hellbjarduwe ?

Wabzanim kem ta zor lêre û lewê roşnayîm xistuwete ser em babete, serbarî eweş wek rêzgirtnêk le daxwazîy û çawerrwanîy berrêzt, hewilldedem bekurtî carêkî dîke, wellam bem pirse alloze bdemewe. Hellbete alloz leberewe na, ke wellamdanewey sextibêt, nexêr bellku leberewey ke yekem enarkîzm le herêmekey êmeda [xorhellat begşitî û xorhellatî nawîn û kurdistan betaybetî] wek hzir nasraw nîye [hellbete tenya wek hzir, nek wek şêwey jyan, çunke le jyanî her komellgeyekî xorhellatîyda becorêk le corekan pêkewejyan û herewezîy komellayetîy / enarkîzm bûnî hebuwe û hêştakeş amadeye, lew barewe xwêndnewey pertûkî ( le cakarta ta yohanisburg: enarkîzm le sertaserî cêhanda / nûsînî Sebastian Kalicha, Gabriel Kuhin ) detwanêt roşingerbêt]. Duwem, leberewey ke le nawçekey êmeda hizrî soşyalîstî tenya le çwarcêwey aydyolocyay markisîstîda nasênrawe, bwarî nasînî enarkîzm wek (sentêz) nebuwe û bedaxewe her rexnegrêk ke lebareyewe dwabêt, bebê pêşdawerîyye aydyolocîyekan neytwanîwwe destbekarbêt. Herweha yekangîrîy djayetî desellat û ayîn û aydyolocya beranber be bîrokekanî azadîxwazîy / enarkîzm û lew nêweşda şêwandin û awejûkarîyekanî çep be hemû ballekanîyewe, twanîwyane berbestêk, egerçî katîyş bêt, lenêwan bllawbûnewey enarkîzm wek hzir û sentêzêk û narrazîyanî azadîxwazda drustibken. Hellbete bepêçewaney ewey katêk ew soşyalîstixwazaney, ke enarkîzm wek ajaweçîyetî û bêserewbereyî û dujminî krêkaran denasênin, le katî pênasekirdin û lêdwan lebarey soşyalîzm û bîrokekanyan lebarey komellgey soşyalîstîyewe, heman wênay enarkîstî bo komellgey xwazraw deken û eger derbrrînekanyan le pîrozkirdne aydyolocîyekan rûtibkeynewe, ewa heman xewnî enarkisîtîyan heye. Eme ew dijwarîyeye, ke bo wellamdanewey pirsyarekey to, leberdem minda qutdebêtewe.

Beboçûnî min, enarkîzm wek bzûtneweyekî komellayetîy azadîxwaz, ke amanc û arastey le komellgey herewezîye û têyda serwerîy be hemû corekanîyewe [serwerîy pyaw beser jin, serwerîy dayk û bawk beser mindall, serwerîy fêrkar beser fêryarda, serwerîy çîn û part û serok û fermandarîy û dewllet beser komellge û takekanîda ], debne efsane ya raburdûyekî tall û nexwazraw. Her kat em bzûtnewe hewllî berramyarîykirdin û guncandinî letek sîstemî ramyarîyda dra, ewa deçête xaney djeşorrşewe. Çunke ramyarîy û sîstemî ramyarîy [pêkhatey qûçkeyî û aydyolocîy serwerî regezîy, ayînî, êtnîy, nejadîy û çînayetî] tenya le belenêwbirdnî herewezîy û hawpiştî komellayetî û hawderdîy û xemxorîy û aştî komellayetîyda detwanin cêgîrbbin û bibne ragir û msogerkerî serwerîy hendêk beser hendêkî dîkeda. Her lebereweye, ke tenya be srrînewe û wazhênan le peywendîye ramyarîyekan û çollkirdnî rîzî rêkixraw û pêkhate ramyarîyekan û hellweşandnewey peywendî ramyarîy û partayetî û sîstemî ramyarîy, twananî geyîştnewe be bnema komellayetîyekanî rêkxistinî komellge degeynewe. Eweş tenya be hellweşandnewey bnema ramyarîy û abûrîyekanî karîkrêgirte û darayî taybetîy – dewlletîy û serlenwê rêkxistnewey komellge û pêkhatekanî leser bnemay peywendîye komellayetîyekan û herewezîy û hawpiştî û pêkewejyan û tebayî û aştî komellayetî ya bewatayekî dîke komellayetîykirdnewey berhemhênan û dabeşkirdin û berêwebirdin û birryardan û behremendîy tak le berhem û dahat û samanî hawbeşaney komellge û komellge le wzey dahêneraney tak.

Leberewe enarkîzm/ soşyalîzmî azadîxwaz, tenya detwanêt bzûtneweyekî komellayetîy bê û rêkxistin û şêwe û şêwazekanî xebatî leser bnemay peywendîye komellayetîyekanî şwênî jyan berhemhênan û xwêndin û çalakîye komellayetîyekanî dîke hebin û şorrşekeşî her komellayetîye û lêrewe amancîşî hellweşandnewey sîstemî ramyarîy û retkirdnewey partayetî û hemû desellat û peywendîyekî ramyarîyekan debêt; îdî ew peywendîye peywendî nêwan salarîy pyawan û jêrçepokîy jnan, zallîy daykan û bawkan û milkeçîy mindallan, rencderîy krêkaran-cutyaran û mşexorîy sermayedar, peywendî xwabûnî mamosta û koyletî fêryar/ xwêndkar, peywendî birryarderîy û fermanderîy serokî partîy û fermanberîy endaman bêt, ya peywendî serkutgerîy ramyaran û dewlletmend/dewlletdar û serkutkrawîy takî jêrdestebêt !

Katêk ke bzûtneweyek pêkhateyekî komellayetîy hebêt û amancîşî hellweşandnewey hemû peywendîye ramyarkirdekan û lenêwbirdnî serwerîy û mşexorîy hendêk beser hendêkî dîkewe bêt û le rêzekanî xoy û le şêwazî rêkxistin û xebat û çalakîy xoyda ser û xwar retbkatewe, îdî qsekirdin leser ball û arastey cyawaz û nakok, ketwarîybûnî xoy ledestdedat û her hewllêk be arastey destegerîy û beşbeşbûn û qutkirdnewey aydyolocya, tenya yek serencamî debêt, ewîş eweye ke serî le berey djekeyewe derdeçêt û le baştirîn barda le entî têzêkî rwalletîy sîstemeke bewlawetir nabêt.

Leberewe beboçûn û têgeyîştinî min, enarkîzm hizrêkî komellayetîye, ke le encamî retkirdnewey her hewll û pêkhateyekî serwerîyixwazane û arastekeraney aydyolocî û ramyarîyda, tenya detwanêt wek sentêzêk ya mîtodêkî têrrwanîn û bîrkirdnewe derbkewêt. Ewaney ke be araste û ballî cyawaz lenêw (enarkîzm)da nasrawn, brîtîn le têrrwanînî çalakan û bîryaranî enarkîstî lebarey pirse komellayetîyekanewe, lewane: stemî regezîy [enarkofêmînîzm], rêkxistinî azadîxwazaney bzûtnewe komellayetîyekan [enarkosendîkalîzm], parastinî jînge û rizgarîy ajellan [îko-enarkîstekan/Green anarchist], aştî komellayetî û djemîlîtarîzm [ enarko-aştîxwazekan Anarcho-pacifist / Non-violent anarchist ], azadî tak/ takgerayî [enarko takgerakan Individual anarchist] û çend têrrwanînî dîke û herweha çendîn hewllî dîke bo guncandinî em hizre letek çep û nasîwnalîzm û ayîn û tenanet sermayedarîy, hokarî ew hewllaneş bo nakokî ya paradoksibûnî bnemakanî xudî hizreke nagerrêtewe, bellku bo karayî hizreke bo ser çep û arastekanî dîke degerêtewe, ke zor car le beranberda bo bergirtin be hejmûn û karayî hzir û bzûtnewey enarkîstî kewtûne djehewll bo bergirtin lêy. Herweha bêcge lemeş, le serdemekanî serkutkirdin û paşekşêy rêkixraweyî bzûtneweke betaybet pêş û paşî cengî duwemî cîhanî karayî kesanî ekadîmîstî naumêd û rûnanî tak û grupe markisîstîyekan paş rûxanî dîwarî berlîn le hizrî enarkîstî, bêkarayî nebuwe û zbill û zallî ramyarîy xoyan hawirdekirdewwe û hewllî guncandin û cêkirdneweyan dawe. Hellbete karêkî awa, zor estem nîye, çunke enarkîzm aydyolocya nîye, taweku dîwar û snûrekanî rêgeneden, betaybet lew wllataney ke enarkîzm çi wek hzir û çi wek bzûtnewey komellayetîy pêşîney amadeyî meydanî û rêkixraweyî nîye.

Lem barewe eger sernicî ew takaney ke le wllatanî ‘erebî paş raperrînekanî sallî 2010- 2011 û îranî paş sallî 2009 û kurdistanî [betaybet beşî turkye] paş werçerxanî boçûnekanî oçelan le markîsîzmewe berew bîrokekanî prrodon [fêdralîzm û konfîdralîzm] û murî bukçîn [herewezîye abûrîyekan] bdeyn, ewa be aşkra le çalakî û le têrrwanînî kesekanda paşmaweyî desellatixwazîy û destebjêrîy û pawangerîy û takrrewîy pêşîney aydyalîstî û nasîwnalîstî û markisîstî debînîn. Eme ştêkî asayye, leberewey kesêk ke paş çendîn sall perwerdebûn û rahatin leser ser û xwarî pêkhatey rêkxistinî ramyarîy, ktupirr ya le maweyekî kurtda natwanêt destberdarî rahatin û goşbûn be rêsa nakomellayetîyekan wellabnêt, bellam asayî nîye, eger ewaney derkî roşintir û ezmûnî fretiryan heye, le ast ew hewlle naenarkîyaneda bêdenge û bêhelluyistî hellbêrn, çunke karnedanewe beranber her hewllêkî awa, rêge bo lebarbirdnî helî serhelldanî bzûtnewey komellayetîy naqûçkeyî azadîxwaz le wllatanî xorhellat û başûrda lebardekat.

Min dezanim û kardaneweyekî asayîşe, ke eger hawrrêyanêkî enarkîst ya çepekan le djî em pênase ya em wênakirdney min lebarey enarkîzmewe wek hzir û bzûtnewey komellayetîy, bwestnewe. Bellam merc nîye hemû kardaneweyekî kesanî dîke, nîşaney hellebûnî ême bêt. Dekrêt min lem barewe hellebim û xerîkî wrrênekirdin û xewnibînîn be dunyayekî xeyallîyewe bim, bellam min wek kesêk ke wek berencamî ezmûnekanî çepayetî xom be bîroke û bnema hizrîyekanî enarkîzm geyîştûm, natwanim ştêkî dîke wênabkem û hem astî bîrkirdnewe û xudhuşyarîym û hem selmandne ezmûnîyekanim le bwarî xebatî cemawerîyda bem serencamem degeyênin; eger enarkîstekan wek hzir û fîlosofî û çalakî xebatî komellayetîy û le hemû rûyekewe xoyan le karayî bzûtnewe û pêkhate ramyarîyekan danebrin, ewa serencam le dû eger zyatir nabêt : yekem, le heman xullgey ramyarîy hzir û bzûtnewe benaw soşyalîstîyekanî dîkeda desûrrênewe; duwem, wek ta êsta herçî hewll û koşşî bzûtnewekeye debête sermayey ramyarîy kesan û grup û rewte desellatixwaze benaw soşyalîstekan û serencam seryan le çaksazîy serwerîy çînayetîyewe derdeçêt, herwek çon le raperrînî 1917î rusyeda rûyda hewllî enarkîstîyaney komîte û sovyetekanî krêkaran û serbazanî yaxî, bû be sermayeguzarîy ramyarîy bo bolşevîkekan, ya ewey ke (komuney parîs) wek yekemîn ezmûnî xebatî enarkî awejûkrayewe û kra be şanazî ewaney ke ta dway têkişkanî komuneş lêy tênegeyîştin !

*********************************************

Kotayî zincîrey yekem : eger twanîm ew beşaney ke be srranewey erşîvî babetekanim le fewtanî wêb blagekanim [hejên (kurdiplanêt) , xemî nan û xewnî azadî (kurd bloger)] da, bedestibhênmewe, ewa le ayendeda wek zincîrey duwem ya tewawkarî em zincîreye deyanxeme berçawî xwêneranî azîz.

***********************************

Bo xwêndnewey beşî yekem, kirte leser em besterey xwarewe bke

Beşî yekem : http://wp.me/ppHbY-HN

Beşî duwem : http://wp.me/ppHbY-HY

Beşî sêyem : http://wp.me/ppHbY-If

Beşî çwarem: http://wp.me/ppHbY-IH

Beşî pêncem:http://wp.me/ppHbY-IK

Beşî şeşem: http://wp.me/ppHbY-Jb

Beşî hewtem : http://wp.me/ppHbY-Jm

Beşî heştem : http://wp.me/ppHbY-Jt

Beşî nohem: http://wp.me/ppHbY-JM

Beşî dehem : http://wp.me/ppHbY-JR

Beşî yazdehem : http://wp.me/ppHbY-K3

Beşî dwazdehem : http://wp.me/ppHbY-K7

Beşî syazdehem : http://wp.me/ppHbY-Kc

Beşî çwardehem: http://wp.me/ppHbY-Kh

Beşî pazdehem : http://wp.me/ppHbY-Kl

نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی وەڵامه‌كان / ١٥

ئەگەر پێمانوابێت، وەڵامەكانی ئێمە تەواو و دوا دەركی مرۆڤایەتین، ئەوا خەریكین لە خۆمان بتێك سازدەكەین. ھەروەھا ئەگەر پێمانوابێت، ئەو سیستەمی ڕێكخستنەی كۆمەڵگە، كە ئێمە خەباتی بۆ دەكەین، دوایین چاوەڕوانی و گەشەیەكە، كە مرۆڤایەتی پێیدەگات، ئەوا دیسانەوە خەریكین پووچگەراییەكی دی لە تەپوتۆزی پۆوچگەراییەكانی دیكە، چێدەكەینەوە. سۆشیالیزم بەھەشتێك نییە لە ئاسمانەكانەوە دایگرین و لە پەڕاوی ئەفسانەكاندا بیدۆزینەوە و مۆدێرنیزەی بكەین، سۆشیالیزم خەونی مرۆڤی زیندووە و بە پراكتیكی شۆڕشگێڕانە كەتواریی دەبێتەوە و سەركەوتنیشی لە كولتووربوویندا دەبێت، بەبێ ئەوە، لە خەیاڵی گۆشەگیرانە و فەنتازی ئایدیالیستانە بەولاوەتر نابێت.         هەژێن

بەشی پازدەهەم

ئایا بەبێ ئایدیۆلۆجیا چۆن دەتوانین بزووتنەوەمان هەبێ و خۆمان ڕزگار بکەین ؟

ئایدیۆلۆجیای چینایەتی یەکساننییە بە خودهوشیاری شۆڕشگێڕانە، چونکە خودهوشیاریی شۆڕشگێڕانە سەرەتای ڕەتکردنەوەی کۆمەڵگەی چینایەتییە، بەڵام ئایدیۆلۆجیای چینایەتی پێداگرتنەوەیە لەسەر مانەوەی کۆمەڵگەی چینایەتی، ئیدی ئەوەی لە کام جەمسەری ئەو کۆمەڵگەوە وەستابێت [چەپ یا ڕاست]، هیچ لەوە ناگۆڕێت، کە تۆ خەریکی ڕەوایەتیدانی بە دابەشکردنی مرۆڤەکانی بەسەر چەند دەستەی دژ بە یەکدا، ئەمە لە کاتێکدا کە هیچ تاکێك نە لە ڕووی جەستەیی و نە لە ڕووی خودهوشیاریی و نە لە ڕووی جوانیناسی و نە لە ڕووی حەزەوە لەوی دیکە ناچێت و یەکدەستی و یەکڕەنگیی چینایەتی تەنیا پووچگەراییەکی ئایدیالیستییە و لە هیچ سەردەمێکدا مرۆڤەکان چ لەڕووی بیرکردنەوە و چ لە ڕووی حەزەوە، وەك یەك نەبوون، تەنانەت لەو سەردەمە ئەفسانەییەشدا کە ئایدیۆلۆجیکارەکان بە کۆمونەی سەرەتایی [بەهەشتی ئایدیال]ی نێودەبەن. هەڵبەتە ئەم جیاوازییانە هیچ کات بەواتای ڕەوابوون و پێویستبوونی جیاوازیی و هەڵاواردن ڕەگەزیی و نەژادی و ئایینی و چینایەتی نین، بەڵکو تەنیا مەبەستم ئەوەیە، دابەشکردنی مرۆڤەکان بەسەر کۆمەڵێك ئایدیۆلۆجیای دژبەیەك یا هاوئاراستەدا بێجگە لە جیاوازی و ناتەبایی و جەنگێکی ئایدیۆلۆجی بەردەوام هیچی دیکە بەرهەمناهێنێت. لەوەتەی ئاینەکان هەن، هەڵگرانی باوەڕەکانیان لە جەنگێکی ناکۆتادا دەژین و چنگیان لە جەستەی یەکدیدا خوێناوییە، هەروەها لەو کاتەوەی پارتایەتی سەریهەڵداوە، ئەندامان و لایەنگرانیان لە جەنگێکی ناکۆتادان و خوێن و خۆراکی زیندوومانەوەی ئەو وەرەمە ڕامیارییە، تەنیا جەنگە بە بەپشتبەستن بە ئایۆلۆجیای نەتەوەپەرستی، بەرتەریی ڕەگەزیی و نەژادیی و پاوانگەریی دەستەبژێریی و سەروەریی ..تد.

بەپێچەوانەوەی ئایدیۆلۆجیاوە، خەباتی چینایەتی یەکساننییە بە کینەی چینایەتی، خەباتی چینایەتی تێکۆشانە بۆ لەنێوبردنی هۆکارەکانی دروستبوونی کۆمەڵگەی چینایەتی واتە پایە ئابووریی و کولتووری و ڕۆشنبیرییەکانی، بەڵام کینەی چینایەتی وەك هەر توندوتیژییەك، توندوتیژی بەرهەمدەهێنیت، واتە پاساو و بیانوو دەداتە دەست پارێزەرانی کۆمەڵگەی چینایەتی بۆ ڕەوایەتیدان بە ستەمی چینایەتی. هەروەها ئەوەی بە درێژایی تەمەنی من و لە ئەزموونی کەسیی مندا کەڵەکەبووە، چەكبوون و ئامرازبوونی ئایدیۆلۆجیایە بۆ دابەشکردنی مرۆڤە چەوساوەکان بەسەر گروپ و پارت و پێکهاتەی دژەبەیەك و ڕاگرتنیان لە ناتەباییەکی بەردەوامدا و بەو هۆیەوە لە بەرانبەردا دابینکردنی ئارامی و ئاسوودەیی بۆ سەروەران، بەوەی کە چەوساوان خەریکی جەنگی یەکدین و نایانپەرژێتە سەر جەنگی چەوسێنەرانیان. لە ژیان و بیرەوەیی و بوونی مندا ئایدیۆلۆجیا و ڕامیاریی و پارتایەتی تەنیا ئەمەی بەرههەمهێناوە. ئەگەر تۆ یا هەر کەسێکی دیکە ئەزموونگیرییەکی دیکەی لە ڕامیاریی و ئایدیۆلۆجیا هەیە، سوپاسگوزاری دەبم، ئەگەر لە ڕۆشنکارییەکانی خۆی بەهرەمەندم بکات و ئەوە بسەلمێنێت، کە ڕامیاریی هونەری سەروەریی و فریودانی خەڵك و مسۆگەرکەری مشەخۆریی نییە و ئایدیۆلۆجیا ئامرازی دابەشکردن و پڕشوبڵاوەپێکردنی هێزی کۆمەڵایەتی چەوساوان و دەبەنگکردنی تاکەکان و ڕاگرتنیان نییە لە جەنگکێکی نەبڕاوەی خۆکوژییدا ! ئایا لە سەراپای مێژووی ململانێی چینایەتییدا، بەڵگەیەکی ئاوا لە بارەی ئایدیۆلۆجیا و ڕامیارییەوە هەیە، کە پێچەوانەی ئەزموون و پێگەییشتن و بۆچوونە بنەمایییەکانی هەر یەك لەوانە بێت، کە دژایەتی ئایدیۆلۆجیا دەکەن و لەسەر کۆمەڵایەتییبوونی خەبات و شۆڕش و ڕێکخستنی سۆشیالیستیی [کۆمەڵایەتیی] دەکەن؛ کامە، کەی و لەو کوێ؟

چۆن دەتوانیت قسە لە گۆڕانی کۆمەڵگە بکەیت لە کاتێکدا دەەوڵەت و سیستەمی سەرمایەداری زاڵن، بێجگە لە بەرنامەی لایەنی کەم و لایەنی دوور چ ڕێگەیەکی تر هەیە؟

قۆناخبەندیی مێژوو و هەروا قۆناخبەندیی ڕەوتی گەییشتن بە کۆمەڵگەی ناچینایەتی، هەوڵێکی نەزانانە یا فریودەرانەی دەسەڵاتخوازییە. دابەشکردنی داخوازیی و پێداویستییە کۆمەڵایەتییەکانی کۆمەڵگە بەسەر داخوازیی هەنووکەیی و ئاییندەیی، لەسەر بنەمای پووچگەرایی وێناکردنی شۆڕش بە ڕاگەیاندنی پارتێك و پێداویستی سەرکوتی دەوڵەتییە “دیکتاتۆریی پڕۆلیتاریا”یە بۆ ڕاگرتنی کۆمەڵگە لە سنووربەندییەکانی ئایدیۆلۆجیا و بەرنامە پێشتر ئامادەکراوەکان، سەریهەڵداوە.

ئەگەر شۆڕش پرۆسێسی مێژوویی گەشەکردن و پێگەییشتنی خودهوشیاریی تاکە ژێردەستەکان و هەرەوەزیبوونەوە و پێکهێنانی کەرتی کۆمەڵایەتیی کشتوکاڵیی و پیشەسازیی و بە کولتووریبوونی بێت، کە لە بەرانبەر دارایی تایبەت و دارایی دەوڵەت و سەروەریی مرۆڤ بەسەر مرۆڤەوە دایدەنێت و دواجار شکانەوەی هاوسەنگیی هێز، سەرکەوتنی هەر لایەکیان بەسەر ئەوی دیکەدا دیاردەکات، ئەوا هەموو داخوازییەك و هەموو ئامانجێك و هەموو گۆڕانێك لە خودی ئەم کۆمەڵگە چینایەتییەدا ڕوودەدات و نێوان کۆمەڵگەی چینایەتی و ناچینایەتی خاڵێکی سنووریی وەك ئەوەی نێوان وڵاتان یا سات و ساڵێکی دیاریکراو بوونی نییە، کە بیکەینە بنەمای کار، پێش ئەوە ئەم کارانە دەکەین و پاش ئەوە ئەو کارانەی دیکە.

بەبۆچوونی من وەها تێڕوانینێك بۆ ڕەوتی مێژوو و ڕوودانی ڕاپەڕین و شۆڕش تێیدا، کاریکاتێرێکە لە تێگەییشتنی شۆڕشگێڕانە بۆ مێژوو و ڕەوتی ڕووداوەکان. لەبەرئەوەی کە بەدیهاتنی هەموو خەون و خەیاڵێکی مرۆڤ لەم کۆمەڵگەدا تەنیا بە تێکۆشان بەدیدێت و پێویستە کاری بۆ بکرێت. چونکە کۆمەڵگەی چینایەتی ڕووبەرێکی دیکە، وڵات و کیشوەرێکی دیکە نییە، یا ماوەیەکی سەردەمیی دابراو نییە، کە لە دوای کات و شوێنی کۆمەڵگەی چێنایەتی ئێستاوە دەستپێبکات، هەروەها مرۆڤەکانیشی هەر مرۆڤەکانی سەر گۆی ئەم زەمینە دەبن و لە ئەستێرەیەکی دیکەوە نایێن، بەڵکو گۆڕینی ئەم کۆمەڵگەیەیە، کە هەیە و تێیدا دەژین. ئەو گۆڕینەش نە بڕیاردانی ڕامیارییە لەلایەن پارت و چەند پارلەمانتار فەرمانداریی و دەوڵەتەوە، نە سەپاندنی بەرنامەیەکی ئایدیۆلۆجییە بەسەر کۆمەڵگەدا، بەڵکو گۆڕینی فرە ڕەهەند یا هەمەڕەهەندی کۆمەڵ و پێکهاتەکانی و ژیان و کارکردنەکانە. بۆ نموونە کاتێك کە تاکەکان لە جیاتی خۆبڕیاردان، بە دیهاتنی داخوازییەکان و بەرەوپێشبردن و یەکلاییکردنەوەی پرسەکان بە پارت و پارلەمانتاران و دەوڵەت دەسپێرن، هیچ گۆڕانێك پێچەوانەی ئەوەی ئێستا هەیە، ڕوونادات، بەڵکو زیاتر و زیاتر سیستەمەکە دەپارێزن و پرسەکان ئەستەمتر دەکەن. بەڵام کاتێك کە تاکەکان لەجیاتی دەنگدان و هەڵبژرادنی پارت و لیست و پارلەمانتاران، کۆڕ و کۆمەڵە جەماوەریی و کۆمەڵایەتییەکانی خۆیان پێکبهێنن و هەوڵی بەخۆبڕیاردان و بەخۆجێبەجێکردن بدەن، ئەوا هەم بەو جۆرە کارەکان ئەنجامدەدەن، کە بەخۆیان بە دروستییان دەبینن و هەم بەو جۆرەی کە گونجاوە، ئەمە دەکاتە گێڕانەوەی دەسەڵات و بڕیاردان بۆ خود [بۆ خودی تاکەکان و گروپە کۆمەڵایەتییە خۆجێیەکان، ڕێکخراوە جەماوەرییە سەربەخۆکان]. لە بارێکی ئاوادا هەم دەوڵەت و فەرمانداریی و پارلەمانتاران و پارتەکان دەکەونە بەرانبەر خەڵك و هەم ناپێویستبوون و ناکارابوونیان لە ژیانی ڕۆژانەماندا دەسلمێنێت، کاتێك کە تاك بەخۆی بەکردەووە بینی و بۆی دەرکەوت، کە بەخۆی باشتر لە پارلەمانتاران بڕیاردەدات و لە دەسەڵاتداران باشتر جێبەجێدەکات، ئیدی نابێتە ئەکتەری گاڵتەجاریی هەڵبژاردنی خراپ لە خراپتر… لەبەرئەوە هیچ پرسێك نییە، کە لە خەباتی ڕۆژانەی جەماوەریی و لە یەکگرتنی کۆمەڵایەتیدا چارەسەرنەکرێت، تاوەکو چارەسەر و بنەبڕکردنی بە وەرزی سەرخەرمانی “پارتی پێشڕەو” و دەستەبژێرە ڕامیارەکان بسپێرین؛ هەم خۆڕێکخستنی جەماوەریی و کۆمەڵایەتی و هەم ڕێکخستنی ئاسۆیی کۆمەڵگە و هەم بنەبڕکردنی هەڵاواردنی ڕەگەزیی و ئایینی و نەژادی و کولتووریی، هەم پێکهێنانی هەرەوەزییەکان و کەرتی کۆمەڵایەتیی و سەندنەوەی کارخانە و نێوەندەکانی خزمەتگوزاری و شوێنە گشتییەکان لە سەرمایەداران و پارت و دەوڵەت و هەم بێدەسەڵاتکردنی ڕامیاران و مشەخۆران و فەرمانداران و دەوڵەتمەتمەندان، کار و ئەرکی نێو ئەم کۆمەڵگە چینایەتییەن و هەر وێناکردنێك بۆ کۆمەڵگەی ناچینایەتی لە دەرەوەی کۆمەڵگە، پشتبەستنە بە پووچگەرایی بیرۆکەی گەڕانەوەی مرۆڤ بۆ بەهەشتی ئایینەکان ! هەروا کە تا ئێرە و تا ئێستا هەموو گۆڕانێکی سەردەمەکان لە هەناوی سەردەم و کۆمەڵگەکاندا ڕوویداوە، نەك لە دەرەوەی و دابڕاو لە ڕەوتی پووکانەوەی ئەو و نەمانی پێویستی ئەودا.

بە کورتی هەر ئاوا کە ڕێکخستنی کۆیلایەتی و فیئۆداڵی لە هەناوی خۆیانەوە تێداچوون و سات و ڕۆژ و هەفتە و مانگ و ساڵێك نییە، کە وەك هێڵی جیاکەرەوەی ئەو ڕێکخستنانە دیاریبکەین و بڵێین لەم ساتەوە دەستییانپێکردووە و لەو ساتەدا کۆتاییانهاتووە، هەڵبەتە ئەمە تەنیا لە ئاستی وڵاتێکدا نا، بەڵکو تەنانەت لە ئاستی ناوچە و هەرێمێکیش هەر ئاوایە و ناتوانین بڵێین فیئۆدالیزم لەم ساتەوە لە فڵانە هەرێمی فەرەنسەدا کۆتاییهات. ڕێکخستن و بەڕێوەبەرایەتییەکانی کۆمەڵگە بەنێو یەکدیدا شۆڕدەبنەوە و تێکهەڵکێشن. ئەمەش بەڵگە و واتای لەنێوچوونی ڕێکخستن و بەڕێوەبەرایەتی و جۆرە پەیوەندییەکە لەنێو خۆیدا و سەرهەڵدان و جێگرتنەوەی بە ڕێکخستن و بەڕێوەبەرایەتی و جۆرە پەیوەندییەکی دیکە ، نەك لە خاڵی ڕاگەیاندنی هەڕای ڕامیاریی پارتێکەوە، یا دەستەیەکی سەربازیی و ڕاگەیاندنێکی پارلەمانییەوە.

لەبەرئەوە هەم دابەشکاریی خەبات و دانانی بەرنامە بۆ شۆڕش دەچێتە خانەی پووچگەرایی ڕامیارییەوە و هەم وەك تا ئێستا بە ئەزموون دەرکەوتووە، سەری لە دژەشۆڕشەوە دەردەچێت. بەدرێژایی تەمەنی نەگریسی پارتایەتیی، هەمیشە پووچگەرایی “بەرنامەی لایەنیکەم” تەنیا دێوجامەیەك بووە بۆ شاردنەوەی پلانی بەدەسەڵاتگەییشتنی سەرانی پارت، هەروەك چۆن لە سەدەی ڕابوردوودا پارت و گروپە ناسیونالیستەکانی کوردستان بە دێمۆکرات و مارکسیستیانەوە دەیانگوت “ئەم قۆناخە، قۆناخی خەباتی ڕزگاری نیشتمانییە و لەم قۆناخەدا ڕەنجدەران لەتەك بۆرجوازی نیشتمانیدا هاوخەباتن و پاش سەرکەوتن، ئینجا خەبات لەپێناو دامەزراندنی سۆشیالیزم دەستپێدەکات”، کەچی ئەم ڕۆژگارە بەڵێنی سەرخەرمانی ئەوان گۆڕدرا بە ئاوەدانکردنەوەی زیندانەکان؛ بە تایبەتکردنەوەی کەرتە دەوڵەتییەکان؛ بە ئازادکردنی بازار بۆ تەڕاتێنی کۆمپانییە جیهانخۆرەکان و کوردستانە ڕزگارکراوەکەشیان کرد بە پایەگای سەربازانی دەوڵەتی تورکیە و ئیتلاعاتی دەوڵەتی ئێرانی و سەربازانی ئەمەریکی و بریتانی. هەر ئاواش کە لە سەرەتای سەدەی ڕابوردوودا بەڵێنەکانی پارتی سۆشیال دێمۆکراتی ڕوسیە، لە ڕۆژگاری سەرخەرمانی پاش سەرکەوتنی ڕاپەڕینی ١٩١٧دا گۆڕدران بە زیندانەکانی چێكا؛ ئوردووگەکانی کاری زۆرەملێ؛ هێرش و کوشتوبڕی بە کۆمەڵی هەرەوەزییەکانی ئۆکرانیا و شوراخوازانی کڕۆنشتات و تەقەکردن لە کرێکارانی مانگرتووی پترۆگراد و … تد.

***********************************

بۆ خوێندنەوەی بەشی یەكەم، كرتە لەسەر ئەم بەستەرەی خوارەوە بكە :

بەشی یەكەم : http://wp.me/ppHbY-HN

بەشی دووەم : http://wp.me/ppHbY-HY

بەشی سێیەم : http://wp.me/ppHbY-If

بەشی چوارەم: http://wp.me/ppHbY-IH

بەشی پێنجەم: http://wp.me/ppHbY-IN

بەشی شەشەم:http://wp.me/ppHbY-Jg

بەشی حەوتەم:http://wp.me/ppHbY-Jo

بەشی هەشتەم: http://wp.me/ppHbY-Jv

بەشی نۆهەم : http://wp.me/ppHbY-JO

بەشی دەهەم :http://wp.me/ppHbY-JZ

بەشی یازدەهەم : http://wp.me/ppHbY-K5

بەشی دوازدەهەم : http://wp.me/ppHbY-K9

بەشی سیازدەهەم: http://wp.me/ppHbY-Kf

بەشی چواردەهەم :http://wp.me/ppHbY-Kj

nojenkirdnewey Wellamekan – 15

Eger pêmanwabêt, wellamekanî ême tewaw û dwa derkî mrovayetîn, ewa xerîkîn le xoman btêk sazdekeyn. Herweha eger pêmanwabêt, ew sîstemî rêkxistney komellge, ke ême xebatî bo dekeyn, dwayîn çawerrwanî û geşeyeke, ke mrovayetî pêydegat, ewa dîsanewe xerîkîn pûçgerayyekî dî le teputozî powçgerayyekanî dîke, çêdekeynewe. Soşyalîzm beheştêk nîye le asmanekanewe daygrîn û le perrawî efsanekanda bîdozînewe û modêrnîzey bkeyn, soşyalîzm xewnî mrovî zînduwe û be praktîkî şorrşigêrrane ketwarîy debêtewe û serkewtinîşî le kultûrbûyinda debêt, bebê ewe, le xeyallî goşegîrane û fentazî aydyalîstane bewlawetir nabêt.          Hejên

Beşî pazdehem

Aya bebê aydyolocya çon detwanîn bzûtneweman hebê û xoman rizgar bkeyn ?

Aydyolocyay çînayetî yeksannîye be xudhuşyarî şorrşigêrrane, çunke xudhuşyarîy şorrşigêrrane seretay retkirdnewey komellgey çînayetîye, bellam aydyolocyay çînayetî pêdagirtneweye leser manewey komellgey çînayetî, îdî ewey le kam cemserî ew komellgewe westabêt [çep ya rast], hîç lewe nagorrêt, ke to xerîkî rewayetîdanî be dabeşkirdnî mrovekanî beser çend destey dij be yekda, eme le katêkda ke hîç takêk ne le rûy cesteyî û ne le rûy xudhuşyarîy û ne le rûy cwanînasî û ne le rûy hezewe lewî dîke naçêt û yekdestî û yekrrengîy çînayetî tenya pûçgerayyekî aydyalîstîye û le hîç serdemêkda mrovekan çi lerrûy bîrkirdnewe û çi le rûy hezewe, wek yek nebûn, tenanet lew serdeme efsaneyyeşda ke aydyolocîkarekan be komuney seretayî [beheştî aydyal]î nêwdeben. Hellbete em cyawazîyane hîç kat be watay rewabûn û pêwîstibûnî cyawazîy û hellawardin regezîy û nejadî û ayînî û çînayetî nîn, bellku tenya mebestim eweye, dabeşkirdnî mrovekan beser komellêk aydyolocyay dijbeyek ya hawarasteda bêcge le cyawazî û natebayî û cengêkî aydyolocî berdewam hîçî dîke berhemnahênêt. Lewetey aynekan hen, hellgranî bawerrekanyan le cengêkî nakotada dejîn û çingyan le cestey yekdîda xwênawîye, herweha lew katewey partayetî serîhelldawe, endaman û layengranyan le cengêkî nakotadan û xwên û xorakî zîndûmanewey ew wereme ramyarîye, tenya cenge be bepiştbestin be ayolocyay netewepersitî, berterîy regezîy û nejadîy û pawangerîy destebjêrîy û serwerîy ..tid.

Bepêçewanewey aydyolocyawe, xebatî çînayetî yeksannîye be kîney çînayetî, xebatî çînayetî têkoşane bo lenêwbirdnî hokarekanî drustibûnî komellgey çînayetî wate paye abûrîy û kultûrî û roşnibîrîyekanî, bellam kîney çînayetî wek her tundutîjîyek, tundutîjî berhemdehênît, wate pasaw û byanû dedate dest parêzeranî komellgey çînayetî bo rewayetîdan be stemî çînayetî. Herweha ewey be drêjayî temenî min û le ezmûnî kesîy minda kellekebuwe, çekbûn û amrazbûnî aydyolocyaye bo dabeşkirdnî mrove çewsawekan beser grup û part û pêkhatey djebeyek û ragirtinyan le natebayyekî berdewamda û bew hoyewe le beranberda dabînkirdnî aramî û asûdeyî bo serweran, bewey ke çewsawan xerîkî cengî yekdîn û nayanperjête ser cengî çewsêneranyan. Le jyan û bîreweyî û bûnî minda aydyolocya û ramyarîy û partayetî tenya emey berhhemhênawe. Eger to ya her kesêkî dîke ezmûngîrîyekî dîkey le ramyarîy û aydyolocya heye, supasguzarî debim, eger le roşinkarîyekanî xoy behremendim bkat û ewe bselmênêt, ke ramyarîy hunerî serwerîy û frîwdanî xellk û msogerkerî mşexorîy nîye û aydyolocya amrazî dabeşkirdin û pirrşubllawepêkirdnî hêzî komellayetî çewsawan û debengkirdnî takekan û ragirtinyan nîye le cengikêkî nebrrawey xokujîyda ! Aya le serapay mêjûy mlimlanêy çînayetîyda, bellgeyekî awa le barey aydyolocya û ramyarîyewe heye, ke pêçewaney ezmûn û pêgeyîştin û boçûne bnemayîyekanî her yek lewane bêt, ke djayetî aydyolocya deken û leser komellayetîybûnî xebat û şorrş û rêkxistinî soşyalîstîy [komellayetîy] deken; kame, key û lew kwê ?

Çon detwanît qse le gorranî komellge bkeyt le katêkda deewllet û sîstemî sermayedarî zalln, bêcge le bernamey layenî kem û layenî dûr çi rêgeyekî tir heye?

Qonaxbendîy mêjû û herwa qonaxbendîy rewtî geyîştin be komellgey naçînayetî, hewllêkî nezanane ya frîwderaney desellatixwazîye. Dabeşkirdnî daxwazîy û pêdawîstîye komellayetîyekanî komellge beser daxwazîy henûkeyî û ayîndeyî, leser bnemay pûçgerayî wênakirdnî şorrş be rageyandinî partêk û pêdawîstî serkutî dewlletîye “dîktatorîy prrolîtarya”ye bo ragirtnî komellge le snûrbendîyekanî aydyolocya û bername pêştir amadekrawekan, serîhelldawe.

Eger şorrş prosêsî mêjûîy geşekirdin û pêgeyîştinî xudhuşyarîy take jêrdestekan û herewezîbûnewe û pêkhênanî kertî komellayetîy kiştukallîy û pîşesazîy û be kultûrîbûnî bêt, ke le beranber darayî taybet û darayî dewllet û serwerîy mrov beser mrovewe daydenêt û dwacar şkanewey hawsengîy hêz, serkewtinî her layekyan beser ewî dîkeda dyardekat, ewa hemû daxwazîyek û hemû amancêk û hemû gorranêk le xudî em komellge çînayetîyeda rûdedat û nêwan komellgey çînayetî û naçînayetî xallêkî snûrîy wek ewey nêwan wllatan ya sat û sallêkî dyarîkraw bûnî nîye, ke bîkeyne bnemay kar, pêş ewe em karane dekeyn û paş ewe ew karaney dîke.

Beboçûnî min weha têrrwanînêk bo rewtî mêjû û rûdanî raperrîn û şorrş têyda, karîkatêrêke le têgeyîştinî şorrşigêrrane bo mêjû û rewtî rûdawekan. Leberewey ke bedîhatnî hemû xewn û xeyallêkî mrov lem komellgeda tenya be têkoşan bedîdêt û pêwîste karî bo bikrêt. Çunke komellgey çînayetî rûberêkî dîke, wllat û kîşwerêkî dîke nîye, ya maweyekî serdemîy dabraw nîye, ke le dway kat û şwênî komellgey çênayetî êstawe destipêbkat, herweha mrovekanîşî her mrovekanî ser goy em zemîne debin û le estêreyekî dîkewe nayên, bellku gorrînî em komellgeyeye, ke heye û têyda dejîn. Ew gorrîneş ne birryardanî ramyarîye lelayen part û çend parlemantar fermandarîy û dewlletewe, ne sepandinî bernameyekî aydyolocîye beser komellgeda, bellku gorrînî fre rehend ya hemerrehendî komell û pêkhatekanî û jyan û karkirdnekane. Bo nmûne katêk ke takekan le cyatî xobirryardan, be dîhatnî daxwazîyekan û berewpêşbirdin û yeklayîkirdnewey pirsekan be part û parlemantaran û dewllet despêrn, hîç gorranêk pêçewaney ewey êsta heye, rûnadat, bellku zyatir û zyatir sîstemeke deparêzn û pirsekan estemtir deken. Bellam katêk ke takekan lecyatî dengdan û hellbijradnî part û lîst û parlemantaran, korr û komelle cemawerîy û komellayetîyekanî xoyan pêkbihênin û hewllî bexobirryardan û bexocêbecêkirdin bden, ewa hem bew core karekan encamdeden, ke bexoyan be drustîyan debînin û hem bew corey ke guncawe, eme dekate gêrranewey desellat û birryardan bo xud [bo xudî takekan û grupe komellayetîye xocêyekan, rêkixrawe cemawerîye serbexokan]. Le barêkî awada hem dewllet û fermandarîy û parlemantaran û partekan dekewne beranber xellk û hem napêwîstibûn û nakarabûnyan le jyanî rojanemanda deslimênêt, katêk ke tak bexoy bekirdewwe bînî û boy derkewt, ke bexoy baştir le parlemantaran birryardedat û le desellatdaran baştir cêbecêdekat, îdî nabête ekterî galltecarîy hellbjardinî xrap le xraptir… Leberewe hîç pirsêk nîye, ke le xebatî rojaney cemawerîy û le yekgirtnî komellayetîda çaresernekrêt, taweku çareser û bnebirrkirdnî be werzî serxermanî “partî pêşrrew” û destebjêre ramyarekan bispêrîn; hem xorrêkxistinî cemawerîy û komellayetî û hem rêkxistinî asoyî komellge û hem bnebirrkirdnî hellawardinî regezîy û ayînî û nejadî û kultûrîy, hem pêkhênanî herewezîyekan û kertî komellayetîy û sendnewey karxane û nêwendekanî xizmetguzarî û şwêne giştîyekan le sermayedaran û part û dewllet û hem bêdesellatkirdnî ramyaran û mşexoran û fermandaran û dewlletmetmendan, kar û erkî nêw em komellge çînayetîyen û her wênakirdnêk bo komellgey naçînayetî le derewey komellge, piştbestne be pûçgerayî bîrokey gerranewey mrov bo beheştî ayînekan ! Herwa ke ta êre û ta êsta hemû gorranêkî serdemekan le henawî serdem û komellgekanda rûydawe, nek le derewey û dabrraw le rewtî pûkanewey ew û nemanî pêwîstî ewda.

Be kurtî her awa ke rêkxistinî koylayetî û fîodallî le henawî xoyanewe têdaçûn û sat û roj û hefte û mang û sallêk nîye, ke wek hêllî cyakerewey ew rêkxistnane dyarîbkeyn û bllêyn lem satewe destîyanpêkirduwe û lew sateda kotayyanhatuwe, hellbete eme tenya le astî wllatêkda na, bellku tenanet le astî nawçe û herêmêkîş her awaye û natwanîn bllêyn fîodalîzm lem satewe le fllane herêmî ferenseda kotayîhat. Rêkxistin û berrêweberayetîyekanî komellge benêw yekdîda şorrdebnewe û têkhellkêşn. Emeş bellge û watay lenêwçûnî rêkxistin û berrêweberayetî û core peywendîyeke lenêw xoyda û serhelldan û cêgirtnewey be rêkxistin û berrêweberayetî û core peywendîyekî dîke , nek le xallî rageyandinî herray ramyarîy partêkewe, ya desteyekî serbazîy û rageyandinêkî parlemanîyewe.

Leberewe hem dabeşkarîy xebat û dananî bername bo şorrş deçête xaney pûçgerayî ramyarîyewe û hem wek ta êsta be ezmûn derkewtuwe, serî le djeşorrşewe derdeçêt. Bedrêjayî temenî negrîsî partayetîy, hemîşe pûçgerayî “bernamey layenîkem” tenya dêwcameyek buwe bo şardnewey planî bedesellatgeyîştinî seranî part, herwek çon le sedey raburdûda part û grupe nasîwnalîstekanî kurdistan be dêmokrat û markisîstyanewe deyangut “em qonaxe, qonaxî xebatî rizgarî nîştmanîye û lem qonaxeda rencderan letek borcwazî nîştmanîda hawxebatin û paş serkewtin, înca xebat lepênaw damezrandinî soşyalîzm destipêdekat”, keçî em rojgare bellênî serxermanî ewan gorrdra be awedankirdnewey zîndanekan; be taybetkirdnewey kerte dewlletîyekan; be azadkirdnî bazar bo terratênî kompanîye cîhanxorekan û kurdistane rizgarkrawekeşyan kird be payegay serbazanî dewlletî turkye û îtla’atî dewlletî êranî û serbazanî emerîkî û brîtanî. Her awaş ke le seretay sedey raburdûda bellênekanî partî soşyal dêmokratî rusye, le rojgarî serxermanî paş serkewtinî raperrînî 1917da gorrdran be zîndanekanî çêka; urdûgekanî karî zoremlê; hêrş û kuştubrrî be komellî herewezîyekanî okranya û şuraxwazanî krroniştat û teqekirdin le krêkaranî mangirtûy pitrograd û … Tid.

***********************************

Bo xwêndnewey beşî yekem, kirte leser em besterey xwarewe bke

Beşî yekem : http://wp.me/ppHbY-HN

Beşî duwem : http://wp.me/ppHbY-HY

Beşî sêyem : http://wp.me/ppHbY-If

Beşî çwarem: http://wp.me/ppHbY-IH

Beşî pêncem:http://wp.me/ppHbY-IK

Beşî şeşem: http://wp.me/ppHbY-Jb

Beşî hewtem : http://wp.me/ppHbY-Jm

Beşî heştem : http://wp.me/ppHbY-Jt

Beşî nohem: http://wp.me/ppHbY-JM

Beşî dehem : http://wp.me/ppHbY-JR

Beşî yazdehem : http://wp.me/ppHbY-K3

Beşî dwazdehem : http://wp.me/ppHbY-K7

Beşî syazdehem : http://wp.me/ppHbY-Kc

Beşî çwardehem: http://wp.me/ppHbY-Kh

نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی وەڵامه‌كان / ١٤

ئەگەر پێمانوابێت، وەڵامەكانی ئێمە تەواو و دوا دەركی مرۆڤایەتین، ئەوا خەریكین لە خۆمان بتێك سازدەكەین. ھەروەھا ئەگەر پێمانوابێت، ئەو سیستەمی ڕێكخستنەی كۆمەڵگە، كە ئێمە خەباتی بۆ دەكەین، دوایین چاوەڕوانی و گەشەیەكە، كە مرۆڤایەتی پێیدەگات، ئەوا دیسانەوە خەریكین پووچگەراییەكی دی لە تەپوتۆزی پۆوچگەراییەكانی دیكە، چێدەكەینەوە. سۆشیالیزم بەھەشتێك نییە لە ئاسمانەكانەوە دایگرین و لە پەڕاوی ئەفسانەكاندا بیدۆزینەوە و مۆدێرنیزەی بكەین، سۆشیالیزم خەونی مرۆڤی زیندووە و بە پراكتیكی شۆڕشگێڕانە كەتواریی دەبێتەوە و سەركەوتنیشی لە كولتووربوویندا دەبێت، بەبێ ئەوە، لە خەیاڵی گۆشەگیرانە و فەنتازی ئایدیالیستانە بەولاوەتر نابێت.         هەژێن

بەشی چواردەهەم

ئایا پەیوەندی سەروزەکان لەگەڵ ئانارشیستەکان چییە؟ مەگەر ئەوانیش ئانارشیست نین؟

بۆ ئەوەی بتوانم وەڵام بە پرسیارەکانت بدەمەوە، ناچار لە کۆتاییەوە دەستپێدەکەم. ئەگەر مەبەستت لە “سەروزەکان”، پارتە سەوزەکانی ئەوروپا و وڵاتانی دیکەن، ئەوا بەدڵنیاییەوە دەتوانم بڵێم نا. چونکە پێش هەموو شتێك ئەوان “سەوزەکان” پارتی ڕامیاریین و ئەنارکیستەکان پارتایەتی ڕەتدەکەنەوە و منیش بۆ خۆم وێڕای پارتایەتی، ڕامیارییش ڕەتدەکەمەوە. دەکرێت ڕۆژگارێك ئەندامانی ئێستای پارتە سەوزەکان بەجۆرێك ئەنارکیست بووبن، یا ئێستاش سۆزدارییان بۆ ئەنارکیزم هەبێت، بەڵام هیچ کات ئەو دوو ئاراستەیە یەکسان و هاوتانین. چونکە پێش هەموو شت ئەوان بۆ دەسەڵاتی ڕامیاریی هەوڵدەدەن و لە کایەی ڕامیاریی و پارلەمانتاری و بە پارتییکردنی کەسەکاندا چارەسەر دەخەنەڕوو، کە ئەوەش ڕەتکردنەوەی بنەما هزرییەکانی ئەنارکیزمە؛ بزووتنەوەی کۆمەڵایەتیی دەرەوەی قەوارە ڕامیاریی و قووچکەییەکان.

وەك گوتم دەکرێت، ئەوان وەك تاك و گروپ ڕۆژگارێك بەشێك بووبن لە ئەناکیستەکان و بۆ ژینگەپاریزیی خەباتیانکردبێت و چالاکی بزووتنەوەی دژە-ئەتۆم و دژەجەنگ و زۆر شتی دیکە بووبن، چونکە ئەنارکیزم وەك شێوازی بیرکردنەوە و وەك هزر و وەك بزووتنەوەیەکی فرەڕەهەندی کۆمەڵایەتیی، لە گشت بوارەکاندا تێڕوانینی ئازادیخوازانە و دژە-سەروەرانەی هەیە؛ لەوانە تێڕوانین لەمەڕ ڕێکخستنی جەماوەریی و کۆمەڵایەتیی [ئەنارکۆسەندیکالیزم]، تێڕوانین لەمەڕ لەنێوبردنی هەڵاواردنی ستەمی ڕەگەزیی بەرانبەر ژنان [ئەنارکۆفێنیزم]، تێروانین لەمەڕ دژایەتی جەنگ و ئاشتییخوازیی [ئەنارکۆ-پاسیفیزم ]، تێروانین لەمەڕ پاراستنی ژینگە [Green anarchism / eco-anarchism]، تێڕوانین لەمەڕ ڕزگاری ئاژەڵ [animal libertain front] و …تد.

لە تێڕوانینین ئەنارکییەکاندا و بە بۆچوونی منیش، تێکدانی ژینگە و پیسکردنی ئاو و هەوا و هۆکاری ڕوودانی کارەساتەکان، تەنیا بۆ نەزانی مرۆڤەکان ناگەڕێتەوە، بەڵکو بۆ چاوچنۆکی و زۆرترخوازیی بۆجواکان دەگەڕێتەوە، کە لەپێناو بەدەستهێنانی سوودی زیاتر و پاوانگەریی زیاتر، ژیان لەسەر گۆی زەوی بەرەو تیاچوون دەبەن. بە سەرنجدانێکی خێرا لە پیشەسازیی نەوت و ئۆتۆمەبێل و چەکسازیی و وزەی ئەتۆمی و پیشەسازییە ناپێویست و زیانبەخشەکانی دیکە، ئەو ڕاستییەمان بۆ دەردەکەوێت کە لەم جیهانەدا خەریکە چی دەگوزەرێت و داهاتووی مرۆڤایەتی لە سایەی سیستەمی ڕامیاریی و سەروەریی چینایەتییدا چۆن دەبێت. بە پێچەوانەی پاگەندەی ڕامیارانەوە، کە هۆکارەکان بۆ نەزانین و نەخوێندەواریی تاکەکان دەگڕێنەوە، دەرکی دانیشتووانە بوومییەکانی ئەمەریکا [ئەوانەی کە کۆچەرە ئەوروپییەکان جینۆساید/ وەچەبڕیانکردن] لەمەڕ پاراستنی ژینگە زۆر لە دەرکی فیلۆسۆف زاناکانی ئەم سەردەمە ڕۆشنتر و دروستتر بووە و تەنیا هۆکار کە ژینگە و بوونەوەرەکانی بەم ڕۆژگارە کێشاوە، کۆمەڵگەی چینایەتییە، کە لەپێناو قازانجی سەرمایەداران و سەروەریی ڕامیاران و مشەخۆریی دەسەڵاتداراندا ئامادەیە ژیان لەنێوبەرێت، لەم بارەوە هەر ئەوەندە بەسە، کە کاتی هەڵکردنی ڕەشەبا سەرنجی ئاسمانی هەوڵیر و سلێمانی و…تد بدەین، کە چۆن کیسە (دڵق / عەلاگە) وەك هێرشێکی ئاسمانی، ئاسمانی شار داگیردەکەن، یا سەرنجی تەپوتۆز و خۆڵبارین و چڕەدووکەڵی ئەکسۆسی ئۆتومەبێلەکان بدەن، تا تێبگەین کە بازاری سەرمایەداری خەریکە ژینگە و مرۆڤایەتی بەرەو کوێ دەبات. ئیدی با ئەوە لەو لاوە بوەستێت، کە پیشەسازی گوشت و شیرەمەنی چ کارەساێك دروستدەکات !

ئەگەر لەم بارەوە بە وردی و هەستەوەرییەوە سەرنجی هەڵویست و ستراتیجی پارتە سەروزەکان بدەین، ئەوا دەبینین کە ئەوان خوازیاریی سەرمایەداریی ژیر و بە بەزەیین، خەریکی ئامۆژگارییکردنی ئافەرێنەرانی چەکی ئەتۆمین، خەریکی بزوواندنی سۆز و بەەزیی ڕامیارانن بەرانبەر ژینگە و بوونەوەرەکانی، خەریکی ئامۆژگارییکردنی دەڵاڵانی بازارەکانی چەکسازیی و ئۆتۆمەبێلسازیین. ئەمەش بۆخۆی بە دیوەکەی دیکەدا هەر سۆشیالدێمۆکراسییە، کە بە ئامۆژگارییکردنی سەرمایەداران دەستیپێکرد و ویستی بە بەشداریکردنی جەنگی جیهانی دووەم، مرۆڤایەتی ڕزگاربکات ! لێرەدا لەتەك پرسیارێك ڕووبەڕووین، ئایا بەبێ لەنێوبردنی هۆکارەکانی/ پێویستیییەکانی چەك و وزەی ئەتۆمی، بەبێ لەنێوبردنی هاندەرەکانی پیشەسازی ئۆتۆمەبێل و نەوت و چەكسازی و ..تد [گەڕانەوە بۆ وزەی سروشتی (ئاو و با و خۆر) و لەنێوبردنی سیستەم و سەروەریی و مشەخۆریی و دەسەڵات]، دەتوانین ژینگەی پارێزراو مسۆگەربکەین؟ ئەگەر دەکرێت، چۆن و بۆچی تا ئێستا لەپێناویدا کارنەکراوە، کێ و چی ڕێگرە و هۆکارەکان چین؟

ئاژەڵدۆستی پەیوەندی بە ئەنارشیزم و کۆمەڵگەی بێ جینایەتیەوە چییە ؟

پێش هەموو شت پێویستە لە ڕووی زمانەوانییەوە وەڵام بە پرسیارەکە بدەمەوە، کە “بێ چینایەتی” نادروستە و “ناچینایەتی دروستە”. ئینجالە ڕاستیدا ستەمگەریی مرۆڤ لە ئاژەڵئازاریی [سێکس لەتەك ئاژەڵ و لێدان و سواربوون و زیندانیکردنی لە ماڵ و باخچەکان] و بەهرەکێشیی [بەکاربردنی ئاژەڵ بۆ باربەریی و پیشەسازییکردنی بەرهەمهێنانی گۆشت و شیرەمەنی] و ڕەایەتییدان بە کوشتن و سەندنەوەی مافی ژیان لە ئاژەڵ کورتنابێتەوە و کۆتایینایێت، بەڵکو ستەمگەرییەکە بەرەو ستەمکردن لە خودی هاوجۆرەکانی مرۆڤ درێژکراوەتەوە. چونکە یەکەمین ڕەوایەتییدان بە توندوتیژی و کوشتار لە ئەفسانەکانی دروستکردنی دونیا لەلایەن سوپەر-هێزی ئافەرێنەوە [اللە/ گۆد] بە خاتری مرۆڤ، دەستپێدەکات و لەوێدا مرۆڤ خۆی وەك سەروەری بوونەوەرەکانی دیکە وێنادەکات و پاشان دەکەوێتە هەوڵی دەستەمۆکردنی هاوجۆرەکانی خۆیشیی. بەواتایەکی دیکە کاتێك مرۆڤ بە لاساییکردنەوەی دڕندەیی ئاژەڵەکانی دەوروبەری خۆی، هەوڵی خواردنی ئەوانی دیکەی داوە، بەهۆی فراوانی هوشمەندییەوە لەو سنوورە ناهوشیاریی و ناچارییانەی بۆ زیندوومانەوە نەوەستاوە و کەوتووەتە هەوڵی کوشتن و کۆیلەکردنی هاوجۆرەکانی خۆی، کە لە هیچ ئاژەڵێکی [بوونەوەرێکی] دیکەدا ئەو دیاردەیە نییە و تەنانەت دڕندەترین ئاژەڵ، کە گورگ کراوەتە هێمای، هیچ کات هاوجۆری خۆی ناخوات و لەوەش واوەتر هێندە هاوپشت و کۆمەڵگەرایە، کە هەمیشە پێکەوە و بە کۆمەڵ لەژیاندان. بەڵام مرۆڤ هەم بکوژی هاوجۆرەکانی خۆیەتی، هەم بخۆری گۆشتی هاوجۆرەکانی و هەم کۆیلەگەر و زیندانیگەر و فرۆشەر و کڕیاری هاوجۆرەکانیەتی؛ لەیەك دەستەواژەدا دڕندەترین و بێبەزەییترین ئاژڵی سەر گۆی زەمین،دڕندەیەك کە بە هوشیاریییەوە دڕندایەتی بە پلان و لێکۆڵینەوە و داڕشتنی ستراتیج و بەکاربردنی تاکتیك [هونەری سەروەریی: ڕامیاریی] پەرەپێدەدات و بەرانبەر هاوجۆرەکانی خۆی [مرۆڤە ژێردەستەکان] و ئاژەڵەکانی دیکە و ژینگە دەیگرێتەبەر.

ئەنارکیزم وەك مێتۆدی تێڕامان و بیرکردنەوە لە دیاردەکان و گەییشتن بە هوشیاریی، ڕەتگەرەوەی بەهرەکێشییە، نەك تەنیا لەنێوان مرۆڤەکاندا، بەڵکو ڕەتگەرەوەی بەهرەکێشیی مرۆڤیشە لە ئاژەڵانی دەوروبەری، ڕەتکەرەوەی توندوتیژی و کوشتنی هەموو بوونەوەرێکە. واتە ئەنارکیزم ڕەتگەرەوەی تاوانە نەك تەنیا ڕەخنەگر لە تاوانبار، دژی ستەم و بەهرەکێشییە نەك تەنیا ستەم و بەهرەکێشیی لە مرۆڤ، خوازریاریی ئازادی ژیانە بۆ هەمووان، نەك تەنیا بۆ هەلگرانی هزری خۆی. بێچگە لەمە، وەك تۆلستۆی دەبێژێت “تا بازاری قەسابخانەکان گەرم بێت، زرم و هوڕی بەرەکانی جەنگیش بەردەوام دەبێت”. چونکە یەکێك لە هۆکارە هەرە کۆنەکانی جەنگ و درێژەکێشان و مانەوەی بۆ سەردەمی ئێمە، ڕەوایەتیدانە بە کوشتنی ئەوانی دیکە لەپێناو مانەوە و پاشایەتی خود. هەروەها یەکێك لە تایبەتمەندییەکانی مرۆڤ ڕاهاتن و ملدانە بە بارێك، هەرچەندە پێشتر نەیتوانیبێت، لەتەکیدا هەڵبکات. باشترین نموونەش ڕاهێنانی پۆلیس و سوپا و دەستە تیرۆریستییەکانە هەر لە کۆنەوە تا ئێستا لەسەر ڕاوکردن و سەربڕینی ئاژەڵ، کە کوشتن لەلای دەکاتە شتێكی ئاسایی، لەو بارەوە دەتوانیت سەرنجی فیلمی ڕاهینانی دەستە تیرۆریستییە ئیسلامییەکان لە عیراقی پاش ڕوخاندنی ڕژێمی بەعس بدەیت، کە چۆن وەك سەرگەرمییەك بەدەم گوتن و گوێڕادێران لە سروودە ئایینییەکان، دەکەونە تەقەکردن و سەربڕینی وشتر و ئاژەڵانی دیکە.

لەلایەکی دیکەوە، بەگوێرەی پشکنین و لێکۆڵینەوە زانسیتییەکان دەرکەوتووە، کە شڵەژاوی و فشارێك کە لەلای ئاژەڵ لەکاتی سەربڕیدا دروستدەبێت، لەڕێگەی خواردنی گۆشتەکەیەوە بۆ مرۆڤی گۆشخۆر دەگوێزرێتەوە، ئەمە بێجگە نەخۆشییەکان و لاوازبوونی سیستەمی بەرلەخۆکردنی جەستەی مرۆڤ بەهۆی پاشکارایی ئەو دەرمانانەی لە کە شوێنەکانی پەروەردەکردنی پیشەسازییانەی ئاژڵان بە ئاژەڵان دەدرێن بەتایبەت پاشکارایی ئەنتی بایۆتیك. بەو جۆرە دەبینین، کە کوشتن و خواردنی ئاژەڵ بەگشتی پارێزەر و درێژەپێدەری دڕندایەتی و توندوتیژی و بەهرەکێشیی و چەپاندنی هاوجۆر و جۆرەکانی دیکەی ئاژەڵ لەلای مرۆڤ ئاسایی و ئاساندەکات. ئەگەر بەراوردی ڕادەی توندوتیژی و دڕندەیی مرۆڤی جاران و مرۆڤی ئەم سەردەمە بکەین، ئەوا دەبینین یەکێك لە هۆکارەکان زۆربوونی توانای گۆشخۆرییە . کاتێك کە مرۆڤ ڕێگە بەخۆی بدات، ئاژەڵان بکوژێت و بخوات و بخاتە خزمەت خۆشگوزەرانیی خۆی و لە کار و لە شتی دیکەدا بەهرەکێشیی لە ئاژەڵان بکات، ئیدی چۆن دەکرێت چاوەڕێیی ئەوەی لێ بکرێت، کە بتوانێت کۆمەڵگەیەکی خاڵی لە ستەم و بەهرەکێشیی و توندوتیژی بنیاتبنێت؟ کاتێك مرۆڤ ئەو بوونەوەرە بێت، کە توانیبێتی دڕندەیی ناچاریی و ناهوشیارانەی ئاژەڵەکانی دیکە لەڕێگەی زانست و تەکنۆلۆجیا و زیرەکیی خۆیەوە بە بەرزترین لووتکە بگەیێنێت، ئیدی چۆن دەتوانین پاگەندەکانی لەمەر ئازادی و یەکسانی و دادپەروەرییخوازیی بە هەندوەربگرین ؟

بە نەزەری تۆ سۆشیالیزم و سەرمایەداری گەمەی خوا و ئەهریمەن نیە ؟

بەبۆچوونی من، مرۆڤی سەرەتایی وەك بەرەنجامی تێڕامانی لە دەوروبەری و بێسنووریی گەردوون، لە بێوەڵامی پرسیار و سەرنجەکانیدا، ناچار هێزێکی سۆپەرمانی لە هۆش و ئاوەزی خۆیدا ئافراندووە، دوابەدوای ئەوە ئافەرێنەری سوپەرهێز بۆ ئەوەی خۆی لە یەخەگیریی پرسیارە چاوەڕواننەکراوەکان ڕزگاربکات، ئەو سوپەرهێزەی بەرەو بۆشایی ئاسمان ڕەوانەکردووە. کاتێك کە وێرای بوونی ئەو سوپەرهێزە ترسێنەرەش، هەندێك لە مرۆڤەکان دەستبەرداری خراپەکاریی نەبوون [ هەڵبەتە خراپەکاریی لە ڕوانگەی کولتوور و ڕێکەوتنی کۆمەڵایەتیی ئەو کۆمەڵەوە]، دیسانەوە لە بێوەڵامیی ئەو پرسیارەدا ” بۆ مرۆڤەکان وەك یەکدی نین و هەندێكیان سەرکێشییدەکەن؟ “، ئافەرێنەرانی سوپەر-هێز ناچار بە ئافراندنی سۆپەرهێزێکی دیکە بوون؛ سوپەرهێزێکی سەرکێش، تاوەکو پاساوی خراپەکانی خۆیانی پێبدەنەوە و بیکەنە هۆکار. بەڵام ئافەرێنەرانی سۆپەرهێز نەیانزانی، کە لە چێکردنی سوپەر-هێزی دووەمدا یەکەمین هێزی ئازادیخواز وێنادەکەن. لەبەرئەوە لەو ڕۆژەوە سوپەرهیزی یەکەم، بەدەست پارادۆکس و گرفتێکەوە گیرۆدەیە، کە ناتوانێت سوپەرهێزی دووەم لەنێوێبەرێت، چونکە لە لەنێوبردنی ئەودا، خۆی لەنێودەبات، هۆکاری ئەمەش ئەوەیە، کە دەسەڵات بەبێ دژ ناتوانێت پاساوی بوون و پێداویستی مانەوەی خۆی بدات. بەواتایەکی دیکە نە ئافەرێنەرانی سوپەرهێزی یەکەم [مرۆڤەکان] توانای دەربازبوونیان لە خۆشباوەڕییەکی مێژوویی کە خۆیان بەرانبەر ئافەرێنراوەکەی خۆیان هەیانە، ڕزگاربکەن و نە سوپەرهێزی یەکەم دەتوانێت بەبێ هاوەڵدووانەی خراپەکار، باشی و پێویستی خۆی بسەلمێنێت.

لە ڕاستیدا ئەم جەنگە مێژووییە بەردەوامەی نێوان “گۆد / اللە” و ئەهریمەن، لەئاسمانەکان و لە خەیاڵی کۆیلە خۆشباوەڕەکاندا نییە، بەڵکو لە ژیانی کەتواریی هەر ڕۆژەی ئێمە [ئێمەی مرۆڤی ئازادیخواز و مرۆڤی سەرکەوتگەر؛ مرۆڤی ڕەنجدەر و مرۆڤی ڕەنجدز و ڕەنجخۆر، لەنێوان مرۆڤی ئاشتیواز و مرۆڤی پاوانگەر و سەروەرییخوازدایە]دایە و هەر لێرە لەنێو هەموو بوونێکی ئێمەدا بوونی هەیە، لەو کاتەوەی کە سەروەریی سێکوچکەی سوپەر-هێز-پەرەستگە – ئیمپراتۆر گۆڕاوە بە سەروەریی سەرمایە – پارلەمان – دەوڵەت، سوپەرهێزەکانی سەرزەوی هەردەم خەریکی قوتکردنەوەی هێزی لاسار و خراپەکارن، تاوەکو پاساوی مانەوە و پێداویستی خۆیان بدەنەوە.

نەخێر، تا ئەوەندەی بۆ بۆچوونی من دەگەڕێتەوە، یەکەم هاوکێشەکە ئاوەژوو خراوەتەڕوو، گۆد/ اللە/ دەوڵەت سەرچاوە و ڕاگری خراپەکارییە و ئەهریمەن، کە مرۆڤە یاخییەکانن، خوازیاری ئازادی و ڕزگاری و سەربەخۆیی و یەکسانی و دادپەروەریین. بۆ گەییشتن بەو ئامانجانەش بەبێ لێدان و لەنێوبردنی ئەو هێزە خراپەکارەی، کە ئەوی وەك کۆیلە ڕاگرتووە و بەبێ لەنێوبردنی کۆیلەتی خۆی، ئەستەمە ئەو بازنە داخراوەی بەردەوامیی چەوسانەوە بشکێت و مرۆڤ بە قۆناخێکی باڵاتر لە گەشەی کەسایەتی [تاکی ئازاد] بگات. بەواتایەکی دیکە کۆیلە بۆ ڕزگاربوونی لە کۆتوبەندەکان، پێویستە کۆیلایەتی لەنێوبەرێت، ئەو لەنێوبردنەش تەنیا بە گۆڕینی کۆمەڵگەی چینایەتی بۆ کۆمەڵگەیەکی ناچینایەتی، واتە لەنێوبردنی زەمینە و هۆکارەکانی کۆیلەبوون [ دارایی تایبەت ، کاریکرێگرتە ، سەروەریی مرۆڤ بەسەر مرۆڤەوە] مەیسەردەبێت !

***********************************

بۆ خوێندنەوەی بەشی یەكەم، كرتە لەسەر ئەم بەستەرەی خوارەوە بكە :

بەشی یەكەم : http://wp.me/ppHbY-HN

بەشی دووەم : http://wp.me/ppHbY-HY

بەشی سێیەم : http://wp.me/ppHbY-If

بەشی چوارەم: http://wp.me/ppHbY-IH

بەشی پێنجەم: http://wp.me/ppHbY-IN

بەشی شەشەم:http://wp.me/ppHbY-Jg

بەشی حەوتەم:http://wp.me/ppHbY-Jo

بەشی هەشتەم: http://wp.me/ppHbY-Jv

بەشی نۆهەم : http://wp.me/ppHbY-JO

بەشی دەهەم :http://wp.me/ppHbY-JZ

بەشی یازدەهەم : http://wp.me/ppHbY-K5

بەشی دوازدەهەم : http://wp.me/ppHbY-K9

بەشی سیازدەهەم: http://wp.me/ppHbY-Kf

nojenkirdnewey Wellamekan – 14

Eger pêmanwabêt, wellamekanî ême tewaw û dwa derkî mrovayetîn, ewa xerîkîn le xoman btêk sazdekeyn. Herweha eger pêmanwabêt, ew sîstemî rêkxistney komellge, ke ême xebatî bo dekeyn, dwayîn çawerrwanî û geşeyeke, ke mrovayetî pêydegat, ewa dîsanewe xerîkîn pûçgerayyekî dî le teputozî powçgerayyekanî dîke, çêdekeynewe. Soşyalîzm beheştêk nîye le asmanekanewe daygrîn û le perrawî efsanekanda bîdozînewe û modêrnîzey bkeyn, soşyalîzm xewnî mrovî zînduwe û be praktîkî şorrşigêrrane ketwarîy debêtewe û serkewtinîşî le kultûrbûyinda debêt, bebê ewe, le xeyallî goşegîrane û fentazî aydyalîstane bewlawetir nabêt.                    Hejên

Beşî çwardehem

Aya peywendî seruzekan legell anarşîstekan çîye? Meger ewanîş anarşîst nîn?

Bo ewey bitwanim wellam be pirsyarekant bdemewe, naçar le kotayyewe destipêdekem. Eger mebestit le “seruzekan”, parte sewzekanî ewrupa û wllatanî dîken, ewa bedillnyayyewe detwanim bllêm na. Çunke pêş hemû ştêk ewan “sewzekan” partî ramyarîyn û enarkîstekan partayetî retdekenewe û mnîş bo xom wêrray partayetî, ramyarîyş retdekemewe. Dekrêt rojgarêk endamanî êstay parte sewzekan becorêk enarkîst bûbin, ya êstaş sozdarîyan bo enarkîzm hebêt, bellam hîç kat ew dû arasteye yeksan û hawtanîn. Çunke pêş hemû şit ewan bo desellatî ramyarîy hewilldeden û le kayey ramyarîy û parlemantarî û be partîykirdnî kesekanda çareser dexenerrû, ke eweş retkirdnewey bnema hizrîyekanî enarkîzme; bzûtnewey komellayetîy derewey qeware ramyarîy û qûçkeyyekan.

Wek gutim dekrêt, ewan wek tak û grup rojgarêk beşêk bûbin le enakîstekan û bo jîngeparîzîy xebatyankirdbêt û çalakî bzûtnewey dje-etom û djeceng û zor ştî dîke bûbin, çunke enarkîzm wek şêwazî bîrkirdnewe û wek hzir û wek bzûtneweyekî frerrehendî komellayetîy, le gişt bwarekanda têrrwanînî azadîxwazane û dje-serweraney heye; lewane têrrwanîn lemerr rêkxistinî cemawerîy û komellayetîy [enarkosendîkalîzm], têrrwanîn lemerr lenêwbirdnî hellawardinî stemî regezîy beranber jnan [enarkofênîzm], têrwanîn lemerr djayetî ceng û aştîyixwazîy [enarko-pasîfîzm ], têrwanîn lemerr parastinî jînge [Green anarchism / eco-anarchism], têrrwanîn lemerr rizgarî ajell [animal libertain front] û …tid.

Le têrrwanînîn enarkîyekanda û be boçûnî mnîş, têkdanî jînge û pîskirdnî aw û hewa û hokarî rûdanî karesatekan, tenya bo nezanî mrovekan nagerrêtewe, bellku bo çawçnokî û zortrixwazîy bocwakan degerrêtewe, ke lepênaw bedestihênanî sûdî zyatir û pawangerîy zyatir, jyan leser goy zewî berew tyaçûn deben. Be serincdanêkî xêra le pîşesazîy newt û otomebêl û çeksazîy û wzey etomî û pîşesazîye napêwîst û zyanbexşekanî dîke, ew rastîyeman bo derdekewêt ke lem cîhaneda xerîke çî deguzerêt û dahatûy mrovayetî le sayey sîstemî ramyarîy û serwerîy çînayetîyda çon debêt. Be pêçewaney pagendey ramyaranewe, ke hokarekan bo nezanîn û nexwêndewarîy takekan degrrênewe, derkî danîştuwane bûmîyekanî emerîka [ewaney ke koçere ewrupîyekan cînosayd/ weçebirryankirdin] lemerr parastinî jînge zor le derkî fîlosof zanakanî em serdeme roşintir û drusttir buwe û tenya hokar ke jînge û bûnewerekanî bem rojgare kêşawe, komellgey çînayetîye, ke lepênaw qazancî sermayedaran û serwerîy ramyaran û mşexorîy desellatdaranda amadeye jyan lenêwberêt, lem barewe her ewende bese, ke katî hellkirdnî reşeba sernicî asmanî hewllîr û slêmanî û…tid bdeyn, ke çon kîse (dillq / ‘elage) wek hêrşêkî asmanî, asmanî şar dagîrdeken, ya sernicî teputoz û xollbarîn û çrredûkellî eksosî otumebêlekan bden, ta têbgeyn ke bazarî sermayedarî xerîke jînge û mrovayetî berew kwê debat. Îdî ba ewe lew lawe bwestêt, ke pîşesazî guşt û şîremenî çi karesaêk drustdekat !

Eger lem barewe be wirdî û hestewerîyewe sernicî helluyist û sitratîcî parte seruzekan bdeyn, ewa debînîn ke ewan xwazyarîy sermayedarîy jîr û be bezeyîn, xerîkî amojgarîykirdnî aferêneranî çekî etomîn, xerîkî bzuwandinî soz û beezîy ramyaranin beranber jînge û bûnewerekanî, xerîkî amojgarîykirdnî dellallanî bazarekanî çeksazîy û otomebêlsazîyn. Emeş boxoy be dîwekey dîkeda her soşyaldêmokrasîye, ke be amojgarîykirdnî sermayedaran destîpêkrid û wîstî be beşdarîkirdnî cengî cîhanî duwem, mrovayetî rizgarbkat ! Lêreda letek pirsyarêk rûberrûyn, aya bebê lenêwbirdnî hokarekanî/ pêwîstîyyekanî çek û wzey etomî, bebê lenêwbirdnî handerekanî pîşesazî otomebêl û newt û çeksazî û ..tid [gerranewe bo wzey sruştî (aw û ba û xor) û lenêwbirdnî sîstem û serwerîy û mşexorîy û desellat], detwanîn jîngey parêzraw msogerbkeyn? Eger dekrêt, çon û boçî ta êsta lepênawîda karnekrawe, kê û çî rêgre û hokarekan çîn?

Ajelldostî peywendî be enarşîzm û komellgey bê cînayetyewe çîye ?

Pêş hemû şit pêwîste le rûy zmanewanîyewe wellam be pirsyareke bdemewe, ke “bê çînayetî” nadruste û “naçînayetî druste”. Înca le rastîda stemgerîy mrov le ajellazarîy [sêkis letek ajell û lêdan û swarbûn û zîndanîkirdnî le mall û baxçekan] û behrekêşîy [bekarbirdnî ajell bo barberîy û pîşesazîykirdnî berhemhênanî goşt û şîremenî] û reayetîydan be kuştin û sendnewey mafî jyan le ajell kurtnabêtewe û kotayînayêt, bellku stemgerîyeke berew stemkirdin le xudî hawcorekanî mrov drêjkrawetewe. Çunke yekemîn rewayetîydan be tundutîjî û kuştar le efsanekanî drustkirdnî dunya lelayen super-hêzî aferênewe [alle/ god] be xatrî mrov, destipêdekat û lewêda mrov xoy wek serwerî bûnewerekanî dîke wênadekat û paşan dekewête hewllî destemokirdnî hawcorekanî xoyşîy. Bewatayekî dîke katêk mrov be lasayîkirdnewey drrindeyî ajellekanî dewruberî xoy, hewllî xwardinî ewanî dîkey dawe, behoy frawanî huşmendîyewe lew snûre nahuşyarîy û naçarîyaney bo zîndûmanewe newestawe û kewtuwete hewllî kuştin û koylekirdnî hawcorekanî xoy, ke le hîç ajellêkî [bûnewerêkî] dîkeda ew dyardeye nîye û tenanet drrindetrîn ajell, ke gurg krawete hêmay, hîç kat hawcorî xoy naxwat û leweş wawetir hênde hawpişt û komellgeraye, ke hemîşe pêkewe û be komell lejyandan. Bellam mrov hem bkujî hawcorekanî xoyetî, hem bxorî goştî hawcorekanî û hem koyleger û zîndanîger û froşer û kirryarî hawcorekanyetî; leyek destewajeda drrindetrîn û bêbezeyîtrîn ajllî ser goy zemîn,drrindeyek ke be huşyarîyyewe drrindayetî be plan û lêkollînewe û darriştnî sitratîc û bekarbirdnî taktîk [hunerî serwerîy: ramyarîy] perepêdedat û beranber hawcorekanî xoy [mrove jêrdestekan] û ajellekanî dîke û jînge deygrêteber.

Enarkîzm wek mêtodî têrraman û bîrkirdnewe le dyardekan û geyîştin be huşyarîy, retgerewey behrekêşîye, nek tenya lenêwan mrovekanda, bellku retgerewey behrekêşîy mrovîşe le ajellanî dewruberî, retkerewey tundutîjî û kuştinî hemû bûnewerêke. Wate enarkîzm retgerewey tawane nek tenya rexnegir le tawanbar, djî stem û behrekêşîye nek tenya stem û behrekêşîy le mrov, xwazryarîy azadî jyane bo hemuwan, nek tenya bo helgranî hizrî xoy. Bêçge leme, wek tolistoy debêjêt “ta bazarî qesabxanekan germ bêt, zrim û hurrî berekanî cengîş berdewam debêt”. Çunke yekêk le hokare here konekanî ceng û drêjekêşan û manewey bo serdemî ême, rewayetîdane be kuştinî ewanî dîke lepênaw manewe û paşayetî xud. Herweha yekêk le taybetmendîyekanî mrov rahatin û mildane be barêk, herçende pêştir neytwanîbêt, letekîda hellbkat. Baştirîn nmûneş rahênanî polîs û supa û deste tîrorîstîyekane her le konewe ta êsta leser rawkirdin û serbrrînî ajell, ke kuştin lelay dekate ştêkî asayî, lew barewe detwanît sernicî fîlmî rahînanî deste tîrorîstîye îslamîyekan le ‘îraqî paş ruxandinî rjêmî be’si bdeyt, ke çon wek sergermîyek bedem gutin û gwêrradêran le srûde ayînîyekan, dekewne teqekirdin û serbrrînî wiştir û ajellanî dîke.

Lelayekî dîkewe, begwêrey pişknîn û lêkollînewe zansîtîyekan derkewtuwe, ke şllejawî û fşarêk ke lelay ajell lekatî serbrrîda drustdebêt, lerrêgey xwardinî goştekeyewe bo mrovî goşxor degwêzrêtewe, eme bêcge nexoşîyekan û lawazbûnî sîstemî berlexokirdnî cestey mrov behoy paşkarayî ew dermananey le ke şwênekanî perwerdekirdnî pîşesazîyaney ajllan be ajellan dedrên betaybet paşkarayî entî bayotîk. Bew core debînîn, ke kuştin û xwardinî ajell begşitî parêzer û drêjepêderî drrindayetî û tundutîjî û behrekêşîy û çepandinî hawcor û corekanî dîkey ajell lelay mrov asayî û asandekat. Eger berawridî radey tundutîjî û drrindeyî mrovî caran û mrovî em serdeme bkeyn, ewa debînîn yekêk le hokarekan zorbûnî twanay goşxorîye . Katêk ke mrov rêge bexoy bdat, ajellan bkujêt û bixwat û bxate xizmet xoşguzeranîy xoy û le kar û le ştî dîkeda behrekêşîy le ajellan bkat, îdî çon dekrêt çawerrêyî ewey lê bikrêt, ke bitwanêt komellgeyekî xallî le stem û behrekêşîy û tundutîjî binyatbinêt? Katêk mrov ew bûnewere bêt, ke twanîbêtî drrindeyî naçarîy û nahuşyaraney ajellekanî dîke lerrêgey zansit û teknolocya û zîrekîy xoyewe be beriztrîn lûtke bgeyênêt, îdî çon detwanîn pagendekanî lemer azadî û yeksanî û dadperwerîyixwazîy be hendwerbigrîn?

Be nezerî to soşyalîzm û sermayedarî gemey xwa û ehrîmen nye ?

Beboçûnî min, mrovî seretayî wek berencamî têrramanî le dewruberî û bêsnûrîy gerdûn, le bêwellamî pirsyar û serincekanîda, naçar hêzêkî sopermanî le hoş û awezî xoyda afranduwe, dwabedway ewe aferênerî superhêz bo ewey xoy le yexegîrîy pirsyare çawerrwannekrawekan rizgarbkat, ew superhêzey berew boşayî asman rewanekirduwe. Katêk ke wêray bûnî ew superhêze tirsênereş, hendêk le mrovekan destberdarî xrapekarîy nebûn [ hellbete xrapekarîy le rwangey kultûr û rêkewtinî komellayetîy ew komellewe], dîsanewe le bêwellamîy ew pirsyareda ” bo mrovekan wek yekdî nîn û hendêkyan serkêşîydeken? “, Aferêneranî super-hêz naçar be afrandinî soperhêzêkî dîke bûn; superhêzêkî serkêş, taweku pasawî xrapekanî xoyanî pêbdenewe û bîkene hokar. Bellam aferêneranî soperhêz neyanzanî, ke le çêkirdnî super-hêzî duwemda yekemîn hêzî azadîxwaz wênadeken. Leberewe lew rojewe superhîzî yekem, bedest paradokis û griftêkewe gîrodeye, ke natwanêt superhêzî duwem lenêwêberêt, çunke le lenêwbirdnî ewda, xoy lenêwdebat, hokarî emeş eweye, ke desellat bebê dij natwanêt pasawî bûn û pêdawîstî manewey xoy bdat. Bewatayekî dîke ne aferêneranî superhêzî yekem [mrovekan] twanay derbazbûnyan le xoşbawerrîyekî mêjûîy ke xoyan beranber aferênrawekey xoyan heyane, rizgarbken û ne superhêzî yekem detwanêt bebê hawellduwaney xrapekar, başî û pêwîstî xoy bselmênêt.

Le rastîda em cenge mêjûyye berdewamey nêwan “god / alle” û ehrîmen, leasmanekan û le xeyallî koyle xoşbawerrekanda nîye, bellku le jyanî ketwarîy her rojey ême [ êmey mrovî azadîxwaz û mrovî serkewtger; mrovî rencder û mrovî rencdiz û rencxor, lenêwan mrovî aştîwaz û mrovî pawanger û serwerîyixwazdaye]daye û her lêre lenêw hemû bûnêkî êmeda bûnî heye, lew katewey ke serwerîy sêkuçkey super-hêz-perestge – împrator gorrawe be serwerîy sermaye – parleman – dewllet, superhêzekanî serzewî herdem xerîkî qutkirdnewey hêzî lasar û xrapekarn, taweku pasawî manewe û pêdawîstî xoyan bdenewe.

Nexêr, ta ewendey bo boçûnî min degerrêtewe, yekem hawkêşeke awejû xraweterrû, god/ alle/ dewllet serçawe û ragrî xrapekarîye û ehrîmen, ke mrove yaxîyekanin, xwazyarî azadî û rizgarî û serbexoyî û yeksanî û dadperwerîyn. Bo geyîştin bew amancaneş bebê lêdan û lenêwbirdnî ew hêze xrapekarey, ke ewî wek koyle ragirtuwe û bebê lenêwbirdnî koyletî xoy, esteme ew bazne daxrawey berdewamîy çewsanewe bişkêt û mrov be qonaxêkî ballatir le geşey kesayetî [takî azad] bgat. Bewatayekî dîke koyle bo rizgarbûnî le kotubendekan, pêwîste koylayetî lenêwberêt, ew lenêwbirdneş tenya be gorrînî komellgey çînayetî bo komellgeyekî naçînayetî, wate lenêwbirdnî zemîne û hokarekanî koylebûn [ darayî taybet , karîkrêgirte , serwerîy mrov beser mrovewe] meyserdebêt !

***********************************

Bo xwêndnewey beşî yekem, kirte leser em besterey xwarewe bke

Beşî yekem : http://wp.me/ppHbY-HN

Beşî duwem : http://wp.me/ppHbY-HY

Beşî sêyem : http://wp.me/ppHbY-If

Beşî çwarem: http://wp.me/ppHbY-IH

Beşî pêncem:http://wp.me/ppHbY-IK

Beşî şeşem: http://wp.me/ppHbY-Jb

Beşî hewtem : http://wp.me/ppHbY-Jm

Beşî heştem : http://wp.me/ppHbY-Jt

Beşî nohem: http://wp.me/ppHbY-JM

Beşî dehem : http://wp.me/ppHbY-JR

Beşî yazdehem : http://wp.me/ppHbY-K3

Beşî dwazdehem : http://wp.me/ppHbY-K7

Beşî syazdehem : http://wp.me/ppHbY-Kc

نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی وەڵامه‌كان / ١٣

ئەگەر پێمانوابێت، وەڵامەكانی ئێمە تەواو و دوا دەركی مرۆڤایەتین، ئەوا خەریكین لە خۆمان بتێك سازدەكەین. ھەروەھا ئەگەر پێمانوابێت، ئەو سیستەمی ڕێكخستنەی كۆمەڵگە، كە ئێمە خەباتی بۆ دەكەین، دوایین چاوەڕوانی و گەشەیەكە، كە مرۆڤایەتی پێیدەگات، ئەوا دیسانەوە خەریكین پووچگەراییەكی دی لە تەپوتۆزی پۆوچگەراییەكانی دیكە، چێدەكەینەوە. سۆشیالیزم بەھەشتێك نییە لە ئاسمانەكانەوە دایگرین و لە پەڕاوی ئەفسانەكاندا بیدۆزینەوە و مۆدێرنیزەی بكەین، سۆشیالیزم خەونی مرۆڤی زیندووە و بە پراكتیكی شۆڕشگێڕانە كەتواریی دەبێتەوە و سەركەوتنیشی لە كولتووربوویندا دەبێت، بەبێ ئەوە، لە خەیاڵی گۆشەگیرانە و فەنتازی ئایدیالیستانە بەولاوەتر نابێت.   هەژێن

بەشی سیازدەهەم

ئایا کۆمەڵگەی ئەنارکی چ جیاوازیەکی لەگەڵ بەهەشتێکی خەیاڵی هەیە کە كۆمۆنیزم مژدەی دەدات ؟

پێش ئەوەی بچمە پای وەڵامدانەوەی نێوەڕۆکی پرسیارەکە، ناچارم لەسەر هەڵەبوونی واژەی ” كۆمۆنیزم” بوەستم، کە هیچ کات بەواتای “Communism” نییە. کۆمونیزم”Communism”واتە کۆمونگەرایی و کۆمۆن “Common” واتە نێوکۆیی؛ وەك خاڵی نێوکۆیی یا زمانی نێکۆیی و لە زمانە لاتینەکاندا واژەیەك بەناوی “كۆمۆنیزم” بوونی نییە و هەروەها لە زمانی کوردیدا ئەوە تەنیا کەسانی دەرەوەی پارتە کۆمونیستەکان نین، کە ئەو واژەیە بە هەڵە بەکاردەبەن، بەڵکو لە پێش هەمووانەوە سەرانی پارتە کۆمونیستەکان و ئەندامەکانیان ئەو واژەیە بە هەڵە بەکاردەبەن. بەداخەوە ئەم واژانەش وەك واژەکانی [دێمۆکرات (کەسی دێمۆکراتخواز) ، دێمۆکراسی (چەمکی هزری و فیلۆسۆفی) ] ، [عەلمانی (کەسی سێکیولاریست) و عیلمانی (بیرۆکە/ شتی/کەسی زانستی/ زانستکار / زانستدۆست) ] ، [ئەنتی ناسیونالیزم (دژە ناسیونالیزم)، ئینتەرناسیونالیزم (نێونەتەوەیی)، ئەنتەرناسیونالیزم (بێواتا)]، ..تد لەلایەن نووسەران و ڕۆشنبیرانی کورد و تەنانەت لایەنگرانی ئەو هزر و بیرۆکانەوە تێکەڵکراون !

کۆمونیزم وەك وێناکردن کومەڵگەیەکی پێشتر نەخشەکێشڕاو و ئایدیال و دەستکردی ڕابەرانی “پارتی پێشڕەو”، پشت بە ئایدیاكانی قۆناخبەندیی مێژووی كۆمەڵگەکان بۆ كۆمونەی سەرەتایی و بەندایەتی [Slavery] و فیئۆداڵی [feudalism] و سەرمایەداریی [Capitalism] و كۆمونیزم [Communism] دەبەستێت و ئەگەر بەوردی سەرنجی دراو و بنەماکانی ئەو قۆناخبەندییەی کۆمەڵگەی مرۆیی بدەین، ئەوا سەرچاوەی ئەو قۆناخبەندییە بۆ بیرۆکە [ئایدیا] ئایینییەكان بەتایبەت بیرۆکەكانی چۆنیەتی دەرکردنی مرۆڤ لە بەهەشت و چۆنیەتی گەڕانەوەی مرۆڤی دەركراو لە بەهەشت بۆ بەهەشت، هەر بەو جۆرەی كاتێك كە مرۆڤی دەرکراو لە بەهەشت بە پەیڕەویکردنی ڕێبازی پەیامبەران گوناهەكانی دەسڕێتەوە و بە بەهەشت شاددەبێتەوە، هەر ئاواش بەگوێرەی لێکدانەوەی تیئۆریسیۆنەکانی کۆمونیزم، گەییشتنی مرۆڤ بە کۆمونیزم و بەدیهاتنی وەها کۆمەڵگەیەك بە پابەندیی مرۆڤەکان بۆ ئایدیۆلۆجیای پارت و تێڕوانینەکانی مارکس و ئەنگلس و مێشکەکانی پاش ئەوان دەبەستنەوە و هەر نەزۆکییەك لە تیئۆری پێشتر داڕێژراودا بە نەزانی و دەرکنەکردن و لادەریی پەیڕەوکاران و سەرانی پارتەکان دادەنرێت، هەروەها هەر ڕەخنەگرتن و ڕەتکردنەوەیەك بەرانبەر تیئۆرییەکانی چۆنیەتی گەییشتن بە کۆمەڵگەی کۆمونیستی، بە لادان و دژەخوونی لە باوەڕی باڵا هەژماردەکرێت.

کۆمونیستەکان، سۆشیالیزم بە پەیبردن و دۆزینەوە و بیردۆزی بیریاران دەزانن، واتە هۆش ئافەرێنەری شتەکانە و پێش پێگەییشتن و ئەزموونە مادییەکان دەکەوێت. هەروەها بیردۆزەکانی ئەو بیریارانە بە پیرۆزکردن و هاوتاکردنیان بە زانست، دەکەنە چەکی ڕەتکردنەوە و نکۆڵیکردن لە هەر ڕاستییەك لە دەرەوەی بیردۆزە کۆمونیستییەکە و کە هەم جۆرە پارادۆکسێکە و هەم درێژەدان بە مەزهەبگەرایی. چونکە زانست واتە پێگەییشتنی ئەزموونگەریی و درێژەدان بە دەرکەوتن و دراوە پێشینییەکان، بەواتایەکی دیکە زانست هەم درێژە و گەشەی هەوڵەکانی پێش خۆیەتی و هەم لەتەك هەر دەرکەوتن و پێگەییشتنێکی ئەزموونگیرییانە، ناڕۆشنیی و لایەنە لاواز و نادروستەکانی خۆی ڕەتدەکاتەوە، کە ئەمە شێوازی گەشە و پێگەییشتنی ماتریالیستییە، واتە تیئۆری و پێگەییشتنەکان بەرەنجامی کار و چالاکی و تاقیکردنەوەکانن، نەك پێچەوانەکەی. ئەگەر سەرنجی پاگەندەی کۆمونیستەکان لەمەڕ زانستیبوونی کۆمونیزمی مارکسیستی و ڕەتکردنەوەی هەر ڕەخنە و سەرنجێك لەمەڕ داڕشتنە پێشتر ئامادەکراوەکان بدەین، دەبینین، کە هیچ جیاوازییەکی بەرچاو لەنێوان تێزە ئایینییەکان و تێزە مارکسیستییەکاندا نییە. وەك گوتم تێزە ئایینییەکان دروستبوونی مرۆڤ بۆ هوشیاریی پێش مادە [خواکرد] دەگڕێنەوە و مرۆڤی یاخی و سەرپێچیەگەر لە بەهەشت دەردەکات و پاشان خوای ئایینەکان ڕێگەچارەی گەڕانەوە بۆ بەهەشت بۆ مرۆڤ دیاریدەکات و ئەگەر [مرۆڤی دەرکراو لە بەهەشت] ئەو ڕێگەچارە پەیڕەویینەکات، ئەوا هیچ کات ئەگەری گەییشتنەوەی بە بەهەشت بوونی نییە، هەر ئەوەی کە مارکسیستەکان مێژوو بە سەر قۆناخە ناچارییەکانی گەشەی کۆمەڵگەدا دابەشدەکەن [مرۆڤی سەرەتایی بەهۆی دۆزینەوەی کەرەستەکانی بەرهەمهێنان و خاوەندارییان لەلایەن کەسانی بەهێزەوە، کۆمونە بەجێدەهێلێت و پێدەنێتە قۆناخی کۆیلایەتی و پاشان لە ڕاپەڕینی کۆیلاندا لەبەرئەوەی کە مەرجە مێژووییەکانی شۆڕشی سۆشیالیستی لە ئارادانین، وەك پێداویستیەکی مێژوویی چینی باڵادەستی دیکە فیئۆداڵەکان سەرهەڵدەن و دیسانەوە لە ڕاپەڕینی جوتیاراندا لەبەرئەوەی کە مەرجە مێژووییەکانی شۆڕشی سۆشیالیستی لە ئارادانین، وەك پێداویستیەکی مێژوویی چینی باڵادەستی دیکە بۆرجواکان وەك “شۆڕشگێڕ”سەرهەڵدەن و دواجار بیریارانێك پەیدادەبن و لێکۆڵینەوە لەسەر بنەما ئابوورییەکانی پێکهاتنی کۆمەڵگە دەکەن و بەو سەرەنجامە دەگەن، کە دەبێت کۆمەڵێك پێشمەرجی گەشەی ئابووریی ڕووبدەن و بە پەیڕەوکردنی تیئۆرییەکانی ئەوان، توانای گەڕانەوە بۆ بەهەشت “کۆمونەی سەرەتایی” دەبێت]. هەڵبەتە ئەوانە نە بۆچوونی منن و نە ئافەرێنراوی خەیاڵی منن، بەڵکو ئەو پاگەندە و گێڕانەوانەن، کە تا هەنووکە ئێمە لە دەمی ڕابەران و پاشڕەوانی کۆمونسیستەوە بیستوومانن و دەبیستین.

ئێستا کە تیڕوانینی خۆمم لەمەڕ بەهەشتی دونیایی و تێزەکانی دا، دەتوانم بڵێم نەخێر، کۆمەڵگەی ئەنارکی بەهەشت نییە و بڕیاریش نییە بەهەشت بێت و ئەنارکیزم وەك هزر سەنتێزە نەك تێز. ئەنارکییەکان بەتەمانین کۆمەڵێك تێزی ئاسمانی بۆ گەییشتن بە بەهەشت دابڕێژن و بیانکەنە ئایینی دونیایی. گەییشتنی مرۆڤ بە کۆمەڵگەی ئازاد [سۆشیالیستی / ئەنارکی] بە ئامادەیی و تێکۆشانی تاکە چەوساوەکانەوە پەیوەستە و ڕوودانی وەها ئەگەرێك پەرجوویەکی ئاسمانی/ ڕامیاریی نییە، کە لە چاوتروکاندنێکدا کۆمەڵگەی پڕ جەنگ و دڕدندایەتی بگۆڕدرێت بە کۆمەڵگەیەکی پڕ هارمۆنی پێکەوەژیان و تەبایی، چەوساوە و سوودخوازیی بگۆڕدرێت بە هاریکاریی و خۆبەخشیی کۆمەڵایەتیی، کێبڕکێی دەسەڵاتخوازیی و مشەخۆریی ڕامیاریی بگۆڕدرێت بە یەکگرتن و هاودەردیی مرۆڤایەتی. نەخێر کۆمەڵگەیەکی ئاوای ناچینایەتی پێویستی بە تێپەڕکردنی پرۆسێسێکی بەردوامی تێکۆشانی تاکە ژێردەستەکان بۆ گەییشتن بە وەها ئامانجێك هەیە. چۆن دەکرێت کۆمەڵگەیەك کە لەسەر بنەمای سزا و زیندانی، لەسەر بنەمای فەرمانداریی کەمینەی ڕامیار و زۆرینەی ژێردەست، لەسەر بنەمای ڕەنجدەریی زۆرینەی نەدار و مشەخۆریی کەمینەی سەرمایەدار دامەزرابێت و بەبێ پێشنیاربوونی ئەڵتەرناتیڤەکەی لە پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان و لە ڕێکخستنی کار و ژیانی کۆمەڵگەدا، یەك شەو و ڕۆژە وەلابنرێن؟ وەها پووچگەراییەك تەنیا لە دەمی ڕامیارانەوە دەردەپەڕێت و تەنیا کەسانی خۆشباوەڕ و دەستەمۆ و کەوڵکراو لە هەموو ویست و بوونێکی سەربەخۆ، دەتوانن بڕوای پێبکەن و دوای بکەون .

بەدیهاتنی سۆشیالیزم / کۆمەلگەی ئەنارکی، نە خەونێکە تا ڕوودانی لە دەرەوەی ویستی مرۆڤەکانەوە بێت و نە ئافەرێنراوی توانای جادووگەرییانەی ڕامیارەکانە، تا چاوەڕیی بەزەیی و فریادڕەسیی ئەوان بین، بەپێچەوانەوە هاتنەدی وەها کۆمەڵگەیەك بە هەنگاونانی بەکردەوەی ئەوانەوە پەیوەستە، کە بە پێویست و بە ئەڵتەرناتیڤی دەبینن و کردەییکردنەوەی لە ژیان و کاری ڕۆژانەدا بە تەنیا مسۆگەرکەری هاتنەدی دەزانن. ئەگەر نا هەموو بەڵێنێکی سەرخەرمان، تەنیا هەزاربارەکردنەوەی هەمان دیکتاتۆریی “پارتی پێشڕەو” دەبێت، بەناوی پڕۆلیتاریاوە ! لەبەرئەوە ئەنارکییەکان هەر ڕۆژە لە شوێنی کار و ژیانی خۆیاندا لە گروپە خۆجێییەکان و لە ڕێکخراوە جەماوەرییە سەربەخۆکاندا خەریکی کردەییکردەوەی خەیاڵی سۆشیالیستی / ئەنارکین، بە ژیانکردنی خەیاڵە دێرینەکانی مرۆڤ، هەر ئەوەی کە لە ناوچە ئازادەکانی ئۆکرانیای ١٩١٧-١٩٢١ و ئیسپانیای ١٩٣٦-١٩٣٩ ڕوویدا و ئەوەی لەم ڕۆژگارەدا لە گوندە هەرەوەزییەکان و کۆمونەکانی ئەوروپا و ئەمەریکادا خەریکە ڕوودەدات، ئەوەی کە پێشتر پێش سەرهەڵدانی دەوڵەتی نەتەوەیی بەجۆرێك لە جۆرەکان لە کۆمەڵگەکانی ئەفریکا و ئاسیا و ئەمەریکای لاتین و ئەمەریکا و ئوسترالیای [پێش داگیرکردن و جینۆسایدکردن]، بوونی هەبووە؛ ژیان بەبێ سەروەر، ژیان بەبێ پێکهاتەی قووچکەیی و دەزگەی ڕامیاریی؛ ژیان بەبێ بازرگانی و سوودخۆریی بانکەکان؛ ژیان بەبێ نوێنەرایەتی پارتەکان و ڕامیاران؛ ژیان لە هارمۆنی هەروەرزیی و هاوپشتی و خۆکۆمەکیی کۆمەڵایەتیدا لەسەر بنەمای دێمۆکراسی ڕاستەوخۆ، کۆمەڵگە بەبێ نوێنەر و پۆلیس و دەوڵەت !

ئایا بە نەزەری تۆ سەبەبی شکستخواردنی شۆڕشەکانی تا ئێستا ئەوە نییە کە جۆرێک زۆرکردن بووە لە تاریخ، بە جۆرێکی تر بیڵێم ئایا ئەو شکستخواردنە بەڵگەیەک بۆ ئەوەی کە تاریخ بەخۆی ڕێ دەکات و پێویستی بە هەوڵی زۆرەملێیانەی ئێمە نیە ، ئایا ئەوەی تۆ تاکید لە چارەنووسسازی ڕۆڵی تاکە هوشیارەکان دەکەیت جۆرێك لە ڕابەرایەتی و ئاراستەکردنی تاریخ نیە؟

ئەگەر بڕوا بەخۆمان بهێنین، کە مێژوو لە دەرەوەی ویستی مرۆڤەکانەوە خۆبەخۆ کاردەکات و وابەستەی ڕێژەیەکی دیاریکراو و خوازراوی گەشەی بنەمای ئابووریی کۆمەڵگە و بڕینی قۆناخبەندییەکانە، ئەوا خۆبەخۆ بەپێی ئەو لێکدانەوە ناکەتوارییە هەموو هەوڵێکی مرۆڤ بۆ زووتێپەڕاندنی بار و دۆخەکە، لەتەك شکست و ناکامیدا ڕووبەڕوودەبێت. بەڵام کاتێك کە خودی مێژووی مرۆڤایەتی ڕاستییەکەی دیکە دەسەلمێنێت، کە کارایی مرۆڤ و بەرەنجامبوونی گۆڕانەکانە بەهۆی کارکردی مرۆڤەکانەوە، ئەوا ئیدی وەها لێکدانەوەیەك بێجگە لە پووچگەرایی ئایدیالیستی هیچی دیکە بەرهەمناهێنێت. لەبەرئەوە تەنیا ڕێگەیەکی کەتواریمان لەبەردەمدا دەمێنێتەوە، ئەویش لێکدانەوە و گەڕانە لە دووی هۆکاری شکستەکان، نەك هەڵهاتن لە شکستەکان و نائومێدبوون لە توانایی شۆڕشگێڕانەی مرۆڤ؛ ئایا هۆکارەکانی شکستی تا ئێستای شۆڕش، خۆیی بوون یا دەرەکیی ؟

کاتێك کە خودهوشیاریی زۆرینەی کۆیلە ڕاپەڕیوەکان تا ئاستی پێکەوەژیانی هەمووان بەبێ سەروەر بڕناکات، ئیدی ئەگەر ڕاپەڕینەکان بە سەرکەوتنی دوژمنیش تێکنەشکێن، ئەوا سەرەنجام بە ڕێکخستنەوەی کۆمەڵگە لەسەر بنەمای ڕابەر و ڕابەریکراو کۆتاییدێت ! کاتێك کە خودهوشیاریی زۆرینەی جوتیارانی ڕاپەڕیو ناگاتە ئاستی بنیاتنانی هەرەوەزییە کشتکارییەکان لەجێی وابەستەیی بە دارایی فیئۆداڵەکان بەسەر کێڵگەکاندا، ئیدی بۆرجوازی خۆڕێکخستووی شار بە ئاسانی توانانی ڕێکخستنەوەی کۆمەڵگەی لەسەر بنەمای دەوڵەتی نەتەوەیی و جێگرتنەوەی سەروەریی فیئۆداڵەکانی دەبێت و جوتیارانی بێزەوی دەگۆڕدرێن بە کرێکارانی کرێکرتە، کاتێك کە خودهوشیاریی کرێکاران و سەربازان لە ڕوسیەی ١٩١٧دا [بەگشتی و لە هەموو لایەکی ئەو وڵاتە] نەگەییشتووەتە ئاستی خۆبەڕێوەبەرایەتی سەرتاسەری کۆمەڵگە و کارخانەکان لەلایەن خودی پڕۆلیتێرەکانەوە، ئیدی زۆر بە ئاسانی دەستەبژێری ڕامیار و خۆڕێکخستوو لە پارتێکدا بەناوی “پێشرەوی کرێکاران”ەوە، دەتوانێت جێگەی سەروەرانی پێشوو بگرێتەوە و هەموو ناڕەزایەتییەك و یاخیبوونێکی شۆڕشگێرانە وەك (کڕۆنشتات) لە خوێندا خەڵتانبکات !

بەو پێشەکییەوە دەمەوێت بڵێم، نەخێر مێژوو لە دەرەوەی ویستی تاکەکانی کۆمەڵگەوە بوونی نییە و ئەوە کارکردی ئێمەیە کە مێژوو دەچەرخێنێت، کاتێك کە تاکە ژێردەستەکان بە ” دەوڵەتی خوا ” لەسەر زەوی خۆشباوەڕدەبن و بەختەرەریی و ڕزگاربوونی خۆیان لە سایەی ئەودا ببیننەوە، ئیدی ئەوە ڕوودەدات کە لە شکستی ڕاپەڕینی ڕێبەندانی ١٩٧٩ی ئێراندا ڕوویدا، کاتێك کە تاکە ژێردەستەکان بە ” دەوڵەتی نەتەوەیی ” خۆشباوەڕبن و بە خەونێکی ئایدیال و کۆتایی هەموو نەهامەتییەکانی خۆیان بزانن، بەدڵنیاییەوە ئەوە ڕوودەدات، کە لە شکستی ڕاپەڕینی ئازاری ١٩٩١دا وویدا، کۆمەڵێك میلیشیا دەتوانن سەروەریی خۆیان بەسەر کۆەمڵگەدا بسەپیێنن، کاتێك کە تاکە ژێردەستەکان بە هێز و توانای خۆیان نائومێددەبن و هەموو هیوایەکیان بە فریادڕەسیی دەوڵەتە زلهێزەکانی ئەمەریکا و ئەوروپا دەبەستنەوە، ئیدی ئەوە ڕوودەدات، کە لە ئەفگانستان و عیراق ڕوویدا. بەداخەوە ئەم لیستە زۆر درێژە و سەراپای مێژوو بەهۆی بڕوانەبوونی تاك بە ڕۆڵی خۆی و کارایی یەکگرتوویی هێزی جەماوەریی خۆیەوە، پڕە لەو شکستانە و بە بۆچوونی من تاوەکو تاکی ژێردەست پاشرەوی پارتەکان و گوێڕایەڵی سیستەمی ڕامیاریی بێ و هیوای ڕزگاربوونی خۆی لە نەهامەتییەکان بە قوربانیدان لەپێناو دروستکردنی دەوڵەتە نەتەوەیی و ئایینی و سێکیولاریستەکان گرێبداتەوە، بەدڵنیاییەوە هەردەم لەبەردەم شکستەکانی خۆیدا دۆشدادەمێنێت و لە نائومێدیدا یا لە گۆشەی پەرستگەکاندا چاوەڕوانی ڕودانی پەڕجووە ئاسمانییەکان [فریادڕەسی خوایی] دەبێت یا لە پەرتووکخانەکاندا چاوەڕوانی ڕودانی پەڕجووی لەنێوچوونی سیستەمی سەرمایەداری بەهۆی گەشەی ئابووریییەوە دەبێت [گۆڕانی دیتێرمینیستییانەی کۆمەڵگەی چینایەتی] و بە تێپەڕبوونی سات و ڕۆژ و هەفتە و مانگ و ساڵەکانی تەمەنی ژێردەستەیی و نائومێدی خۆی دەنووسێتەوە.

بەکورتی، تاکە ژێردەستەکان بەدرێژایی مێژووی کۆمەڵگە مرۆییەکان لە خۆشباوەڕییاندا هەردەم بەهەشتەکانی سەروەرییان بۆ چینە دارا و دەسەڵاتدارەکان مسۆگەرکردووە؛ لەپێناویاندا خۆیان بەکوشتداوە، ئەوانی دیکەیان کوشتن، جینۆسایدیان کردوون، گوند و شار و هەرێمەکانیان سووتاندن و ئەنفالیانکردوون، بوونەتە پاسەوانی یەکدی لە زیندانەکاندا، ناڕەزایەتی و ڕاپەڕینەکانیان سەرکوتکردوون، لە یەك دەستەواژەدا ئەگەر ئامادەیی و خۆشباوەڕیی تاکە ژێردەستەکان نەبێت، ئەوا هەرگیز خانەوادەی ئیمپراتۆرێك [کۆیلەدارەکان]، مشتێك زەمیندار [فیئۆداڵەكان]، چەند جەنەڕاڵێك [کودەتاچییەکان]، کۆمیتەی ناوەندی پارتێك و کەمینەیەکی هەرە کەمی سەرمایەدار [کارخانەدارەکان] و ڕامیار [پارلەمانتارەکان] و دەسەڵاتدار [فەرماندەران]، نەیاندەتوانی و ناتوانن کۆمەڵگەکان و جیهان ژێردەستبخەن و زۆرینە برسی و سەرکوتبکەن و خۆیان سەروەر و مشەخۆر بن. لە بەرانبەر ئەوەدا و لەسەر ئەو بنەمایە، تەنیا هوشیاربوونەوەی چەوساوان لە کۆڕی خەبات و خۆڕێکخستنی ڕۆژانەدا دەتوانێت هەم تاکە ژێردەستەکان لە خۆشباوەڕیی و پاشڕەوی بگێرێتەوە و هەم بەرەو ڕاپەڕین و لەنێوبردنی سیستەمی ڕامیاریی و بنیاتنانەوەی کۆمەڵگە لەسەر بنەمای هاوپشتی و هەرەوەزیی و هاریکاریی کۆمەڵایەتیی، هەڵخڕێنێت و بڕوابەخۆبوون و خودهوشیاریی بۆ چەوساوان بگێڕێتەوە. هەر لەسەر ئەو بنەمایە و بە پشتبەستن بە ئەزموونە خودییەکانی خۆم و دراوە مێژووییەکانی خەباتی کۆمەڵایەتیی، من پێداگریی لەسەر کارابوون و چارەنووسسازبوونی ڕۆڵی هوشیارانەی تاکی چەوساوە دەکەم، ئەگەر نا لە دەرەوەی خەباتی جەماوەریی و هاوپشتی و یەکگرتن و ڕێکخستنی کۆمەڵایەتیی چەوساوان، هاتنەدی سۆشیالیزم تەنیا بە پووچگەرایی ڕامیاریی و لاساییکردنەوەی چۆنەیتی گەیشتنەوەی مرۆڤ بە بەهەشت دەبینم !

***********************************

بۆ خوێندنەوەی بەشی یەكەم، كرتە لەسەر ئەم بەستەرەی خوارەوە بكە :

بەشی یەكەم : http://wp.me/ppHbY-HN

بەشی دووەم : http://wp.me/ppHbY-HY

بەشی سێیەم : http://wp.me/ppHbY-If

بەشی چوارەم: http://wp.me/ppHbY-IH

بەشی پێنجەم: http://wp.me/ppHbY-IN

بەشی شەشەم:http://wp.me/ppHbY-Jg

بەشی حەوتەم:http://wp.me/ppHbY-Jo

بەشی هەشتەم: http://wp.me/ppHbY-Jv

بەشی نۆهەم : http://wp.me/ppHbY-JO

بەشی دەهەم :http://wp.me/ppHbY-JZ

بەشی یازدەهەم : http://wp.me/ppHbY-K5

بەشی دوازدەهەم : http://wp.me/ppHbY-K9

nojenkirdnewey Wellamekan – 13

Eger pêmanwabêt, wellamekanî ême tewaw û dwa derkî mrovayetîn, ewa xerîkîn le xoman btêk sazdekeyn. Herweha eger pêmanwabêt, ew sîstemî rêkxistney komellge, ke ême xebatî bo dekeyn, dwayîn çawerrwanî û geşeyeke, ke mrovayetî pêydegat, ewa dîsanewe xerîkîn pûçgerayyekî dî le teputozî powçgerayyekanî dîke, çêdekeynewe. Soşyalîzm beheştêk nîye le asmanekanewe daygrîn û le perrawî efsanekanda bîdozînewe û modêrnîzey bkeyn, soşyalîzm xewnî mrovî zînduwe û be praktîkî şorrşigêrrane ketwarîy debêtewe û serkewtinîşî le kultûrbûyinda debêt, bebê ewe, le xeyallî goşegîrane û fentazî aydyalîstane bewlawetir nabêt.                    Hejên

Beşî syazdehem

Aya komellgey enarkî çi cyawazyekî legell beheştêkî xeyallî heye ke komonîzm mijdey dedat?

Pêş ewey biçme pay wellamdanewey nêwerrokî pirsyareke, naçarm leser hellebûnî wajey ” komonîzm” bwestim, ke hîç kat bewatay “Communism” nîye. Komunîzm “Communism” wate komungerayî û komon “Common” wate nêwkoyî; wek xallî nêwkoyî ya zmanî nêkoyî û le zmane latînekanda wajeyek benawî “komonîzm” bûnî nîye û herweha le zmanî kurdîda ewe tenya kesanî derewey parte komunîstekan nîn, ke ew wajeye be helle bekardeben, bellku le pêş hemuwanewe seranî parte komunîstekan û endamekanyan ew wajeye be helle bekardeben. Bedaxewe em wajaneş wek wajekanî [dêmokrat (kesî dêmokratixwaz) , dêmokrasî (çemkî hizrî û fîlosofî) ] , [‘elmanî (kesî sêkîwlarîst) û ‘îlmanî (bîroke/ ştî/kesî zansitî/ zanistkar / zanistdost) ] , [entî nasîwnalîzm (dje nasîwnalîzm), înternasîwnalîzm (nêwneteweyî), enternasîwnalîzm (bêwata)], ..tid lelayen nûseran û roşnibîranî kurd û tenanet layengranî ew hzir û bîrokanewe têkellkrawn !

Komunîzm wek wênakirdin kumellgeyekî pêştir nexşekêşrraw û aydyal û destkirdî raberanî “partî pêşrrew”, pişt be aydyakanî qonaxbendîy mêjûy komellgekan bo komuney seretayî û bendayetî [Slavery] û fîodallî [feudalism] û sermayedarîy [Capitalism] û komunîzm [Communism] debestêt û eger bewridî sernicî draw û bnemakanî ew qonaxbendîyey komellgey mroyî bdeyn, ewa serçawey ew qonaxbendîye bo bîroke [aydya] ayînîyekan betaybet bîrokekanî çonyetî derkirdnî mrov le beheşt û çonyetî gerranewey mrovî derkraw le beheşt bo beheşt, her bew corey katêk ke mrovî derkraw le beheşt be peyrrewîkirdnî rêbazî peyamberan gunahekanî desrrêtewe û be beheşt şaddebêtewe, her awaş begwêrey lêkdanewey tîorîsyonekanî komunîzm, geyîştinî mrov be komunîzm û bedîhatnî weha komellgeyek be pabendîy mrovekan bo aydyolocyay part û têrrwanînekanî markis û englis û mêşkekanî paş ewan debestnewe û her nezokîyek le tîorî pêştir darrêjrawda be nezanî û derknekirdin û laderîy peyrrewkaran û seranî partekan dadenrêt, herweha her rexnegirtin û retkirdneweyek beranber tîorîyekanî çonyetî geyîştin be komellgey komunîstî, be ladan û djexûnî le bawerrî balla hejmardekrêt.

Komunîstekan, soşyalîzm be peybirdin û dozînewe û bîrdozî bîryaran dezanin, wate hoş aferênerî ştekane û pêş pêgeyîştin û ezmûne madîyekan dekewêt. Herweha bîrdozekanî ew bîryarane be pîrozkirdin û hawtakirdinyan be zansit, dekene çekî retkirdnewe û nkollîkirdin le her rastîyek le derewey bîrdoze komunîstîyeke û ke hem core paradoksêke û hem drêjedan be mezhebgerayî. Çunke zansit wate pêgeyîştinî ezmûngerîy û drêjedan be derkewtin û drawe pêşînîyekan, bewatayekî dîke zansit hem drêje û geşey hewllekanî pêş xoyetî û hem letek her derkewtin û pêgeyîştinêkî ezmûngîrîyane, narroşnîy û layene lawaz û nadrustekanî xoy retdekatewe, ke eme şêwazî geşe û pêgeyîştinî matiryalîstîye, wate tîorî û pêgeyîştnekan berencamî kar û çalakî û taqîkirdnewekanin, nek pêçewanekey. Eger sernicî pagendey komunîstekan lemerr zansitîbûnî komunîzmî markisîstî û retkirdnewey her rexne û sernicêk lemerr darriştne pêştir amadekrawekan bdeyn, debînîn, ke hîç cyawazîyekî berçaw lenêwan têze ayînîyekan û têze markisîstîyekanda nîye. Wek gutim têze ayînîyekan drustibûnî mrov bo huşyarîy pêş made [xwakrid] degrrênewe û mrovî yaxî û serpêçyeger le beheşt derdekat û paşan xway ayînekan rêgeçarey gerranewe bo beheşt bo mrov dyarîdekat û eger [mrovî derkraw le beheşt] ew rêgeçare peyrrewîynekat, ewa hîç kat egerî geyîştnewey be beheşt bûnî nîye, her ewey ke markisîstekan mêjû be ser qonaxe naçarîyekanî geşey komellgeda dabeşdeken [mrovî seretayî behoy dozînewey kerestekanî berhemhênan û xawendarîyan lelayen kesanî behêzewe, komune becêdehêlêt û pêdenête qonaxî koylayetî û paşan le raperrînî koylanda leberewey ke merce mêjûyyekanî şorrşî soşyalîstî le aradanîn, wek pêdawîstyekî mêjûîy çînî balladestî dîke fîodallekan serhellden û dîsanewe le raperrînî cutyaranda leberewey ke merce mêjûyyekanî şorrşî soşyalîstî le aradanîn, wek pêdawîstyekî mêjûîy çînî balladestî dîke borcwakan wek “şorrşigêrr”serhellden û dwacar bîryaranêk peydadebin û lêkollînewe leser bnema abûrîyekanî pêkhatnî komellge deken û bew serencame degen, ke debêt komellêk pêşmercî geşey abûrîy rûbden û be peyrrewkirdnî tîorîyekanî ewan, twanay gerranewe bo beheşt “komuney seretayî” debêt]. Hellbete ewane ne boçûnî mnin û ne aferênrawî xeyallî mnin, bellku ew pagende û gêrranewanen, ke ta henûke ême le demî raberan û paşrrewanî komunsîstewe bîstûmanin û debîstîn.

Êsta ke tîrrwanînî xomim lemerr beheştî dunyayî û têzekanî da, detwanim bllêm nexêr, komellgey enarkî beheşt nîye û birryarîş nîye beheşt bêt û enarkîzm wek hzir sentêze nek têz. Enarkîyekan betemanîn komellêk têzî asmanî bo geyîştin be beheşt dabrrêjn û byankene ayînî dunyayî. Geyîştinî mrov be komellgey azad [soşyalîstî / enarkî] be amadeyî û têkoşanî take çewsawekanewe peyweste û rûdanî weha egerêk percûyekî asmanî/ ramyarîy nîye, ke le çawtrukandinêkda komellgey pirr ceng û dirrdindayetî bgorrdirêt be komellgeyekî pirr harmonî pêkewejyan û tebayî, çewsawe û sûdixwazîy bgorrdirêt be harîkarîy û xobexşîy komellayetîy, kêbrrikêy desellatixwazîy û mşexorîy ramyarîy bgorrdirêt be yekgirtin û hawderdîy mrovayetî. Nexêr komellgeyekî away naçînayetî pêwîstî be têperrkirdnî prosêsêkî berdwamî têkoşanî take jêrdestekan bo geyîştin be weha amancêk heye. Çon dekrêt komellgeyek ke leser bnemay sza û zîndanî, leser bnemay fermandarîy kemîney ramyar û zorîney jêrdest, leser bnemay rencderîy zorîney nedar û mşexorîy kemîney sermayedar damezrabêt û bebê pêşnyarbûnî ellternatîvekey le peywendîye komellayetîyekan û le rêkxistinî kar û jyanî komellgeda, yek şew û roje welabnirên? Weha pûçgerayyek tenya le demî ramyaranewe derdeperrêt û tenya kesanî xoşbawerr û destemo û kewillkraw le hemû wîst û bûnêkî serbexo, detwanin birrway pêbken û dway bkewn .

Bedîhatnî soşyalîzm / komelgey enarkî, ne xewnêke ta rûdanî le derewey wîstî mrovekanewe bêt û ne aferênrawî twanay cadûgerîyaney ramyarekane, ta çawerrîy bezeyî û firyadrresîy ewan bîn, bepêçewanewe hatnedî weha komellgeyek be hengawnanî bekirdewey ewanewe peyweste, ke be pêwîst û be ellternatîvî debînin û kirdeyîkirdnewey le jyan û karî rojaneda be tenya msogerkerî hatnedî dezanin. Eger na hemû bellênêkî serxerman, tenya hezarbarekirdnewey heman dîktatorîy “partî pêşrrew” debêt, benawî prrolîtaryawe ! Leberewe enarkîyekan her roje le şwênî kar û jyanî xoyanda le grupe xocêyyekan û le rêkixrawe cemawerîye serbexokanda xerîkî kirdeyîkirdewey xeyallî soşyalîstî / enarkîn, be jyankirdnî xeyalle dêrînekanî mrov, her ewey ke le nawçe azadekanî okranyay 1917-1921 û îspanyay 1936-1939 rûyda û ewey lem rojgareda le gunde herewezîyekan û komunekanî ewrupa û emerîkada xerîke rûdedat, ewey ke pêştir pêş serhelldanî dewlletî neteweyî becorêk le corekan le komellgekanî efrîka û asya û emerîkay latîn û emerîka û ustralyay [pêş dagîrkirdin û cînosaydkirdin], bûnî hebuwe; jyan bebê serwer, jyan bebê pêkhatey qûçkeyî û dezgey ramyarîy; jyan bebê bazirganî û sûdxorîy bankekan; jyan bebê nwênerayetî partekan û ramyaran; jyan le harmonî herwerzîy û hawpiştî û xokomekîy komellayetîda leser bnemay dêmokrasî rastewxo, komellge bebê nwêner û polîs û dewllet !

Aya be nezerî to sebebî şkistixwardinî şorrşekanî ta êsta ewe nîye ke corêk zorkirdin buwe le tarîx, be corêkî tir bîllêm aya ew şkistixwardne bellgeyek bo ewey ke tarîx bexoy rê dekat û pêwîstî be hewllî zoremlêyaney ême nye , aya ewey to takîd le çarenûssazî rollî take huşyarekan dekeyt corêk le raberayetî û arastekirdnî tarîx nye?

Eger birrwa bexoman bhênîn, ke mêjû le derewey wîstî mrovekanewe xobexo kardekat û wabestey rêjeyekî dyarîkraw û xwazrawî geşey bnemay abûrîy komellge û brrînî qonaxbendîyekane, ewa xobexo bepêy ew lêkdanewe naketwarîye hemû hewllêkî mrov bo zûtêperrandinî bar û doxeke, letek şkist û nakamîda rûberrûdebêt. Bellam katêk ke xudî mêjûy mrovayetî rastîyekey dîke deselmênêt, ke karayî mrov û berencambûnî gorranekane behoy karkirdî mrovekanewe, ewa îdî weha lêkdaneweyek bêcge le pûçgerayî aydyalîstî hîçî dîke berhemnahênêt. Leberewe tenya rêgeyekî ketwarîman leberdemda demênêtewe, ewîş lêkdanewe û gerrane le dûy hokarî şkistekan, nek hellhatin le şkistekan û naumêdbûn le twanayî şorrşigêrraney mrov; aya hokarekanî şkistî ta êstay şorrş, xoyî bûn ya derekîy ?

Katêk ke xudhuşyarîy zorîney koyle raperrîwekan ta astî pêkewejyanî hemuwan bebê serwer birrnakat, îdî eger raperrînekan be serkewtinî dujminîş têkneşkên, ewa serencam be rêkxistnewey komellge leser bnemay raber û raberîkraw kotayîdêt ! Katêk ke xudhuşyarîy zorîney cutyaranî raperrîw nagate astî binyatnanî herewezîye kiştkarîyekan lecêy wabesteyî be darayî fîodallekan beser kêllgekanda, îdî borcwazî xorrêkxistûy şar be asanî twananî rêkxistnewey komellgey leser bnemay dewlletî neteweyî û cêgirtnewey serwerîy fîodallekanî debêt û cutyaranî bêzewî degorrdirên be krêkaranî krêkirte, katêk ke xudhuşyarîy krêkaran û serbazan le rusyey 1917da [begşitî û le hemû layekî ew wllate] negeyîştuwete astî xoberrêweberayetî sertaserî komellge û karxanekan lelayen xudî prrolîtêrekanewe, îdî zor be asanî destebjêrî ramyar û xorrêkxistû le partêkda benawî “pêşrewî krêkaran”ewe, detwanêt cêgey serweranî pêşû bigrêtewe û hemû narrezayetîyek û yaxîbûnêkî şorrşigêrane wek (krroniştat) le xwênda xelltanbkat !

Bew pêşekîyewe demewêt bllêm, nexêr mêjû le derewey wîstî takekanî komellgewe bûnî nîye û ewe karkirdî êmeye ke mêjû deçerxênêt, katêk ke take jêrdestekan be ” dewlletî xwa ” leser zewî xoşbawerrdebin û bextererîy û rizgarbûnî xoyan le sayey ewda bbînnewe, îdî ewe rûdedat ke le şkistî raperrînî rêbendanî 1979î êranda rûyda, katêk ke take jêrdestekan be ” dewlletî neteweyî ” xoşbawerrbin û be xewnêkî aydyal û kotayî hemû nehametîyekanî xoyan bzanin, bedillnyayyewe ewe rûdedat, ke le şkistî raperrînî azarî 1991da wuyda, komellêk mîlîşya detwanin serwerîy xoyan beser koemillgeda bsepyênin, katêk ke take jêrdestekan be hêz û twanay xoyan naumêddebin û hemû hîwayekyan be firyadrresîy dewllete zilhêzekanî emerîka û ewrupa debestnewe, îdî ewe rûdedat, ke le efganistan û ‘îraq rûyda. Bedaxewe em lîste zor drêje û serapay mêjû behoy birrwanebûnî tak be rollî xoy û karayî yekgirtûîy hêzî cemawerîy xoyewe, prre lew şkistane û be boçûnî min taweku takî jêrdest paşrewî partekan û gwêrrayellî sîstemî ramyarîy bê û hîway rizgarbûnî xoy le nehametîyekan be qurbanîdan lepênaw drustkirdnî dewllete neteweyî û ayînî û sêkîwlarîstekan grêbdatewe, bedillnyayyewe herdem leberdem şkistekanî xoyda doşdademênêt û le naumêdîda ya le goşey peristgekanda çawerrwanî rudanî perrcuwe asmanîyekan [firyadrresî xwayî] debêt ya le pertûkxanekanda çawerrwanî rudanî perrcûy lenêwçûnî sîstemî sermayedarî behoy geşey abûrîyyewe debêt [gorranî dîtêrmînîstîyaney komellgey çînayetî] û be têperrbûnî sat û roj û hefte û mang û sallekanî temenî jêrdesteyî û naumêdî xoy denûsêtewe.

Bekurtî, take jêrdestekan bedrêjayî mêjûy komellge mroyyekan le xoşbawerrîyanda herdem beheştekanî serwerîyan bo çîne dara û desellatdarekan msogerkirduwe; lepênawyanda xoyan bekuştdawe, ewanî dîkeyan kuştin, cînosaydyan kirdûn, gund û şar û herêmekanyan sûtandin û enfalyankirdûn, bûnete pasewanî yekdî le zîndanekanda, narrezayetî û raperrînekanyan serkutkirdûn, le yek destewajeda eger amadeyî û xoşbawerrîy take jêrdestekan nebêt, ewa hergîz xanewadey împratorêk [koyledarekan], miştêk zemîndar [fîodallekan], çend cenerrallêk [kudetaçîyekan], komîtey nawendî partêk û kemîneyekî here kemî sermayedar [karxanedarekan] û ramyar [parlemantarekan] û desellatdar [fermanderan], neyandetwanî û natwanin komellgekan û cîhan jêrdestibxen û zorîne birsî û serkutbken û xoyan serwer û mşexor bin. Le beranber eweda û leser ew bnemaye, tenya huşyarbûnewey çewsawan le korrî xebat û xorrêkxistinî rojaneda detwanêt hem take jêrdestekan le xoşbawerrîy û paşrrewî bgêrêtewe û hem berew raperrîn û lenêwbirdnî sîstemî ramyarîy û binyatnanewey komellge leser bnemay hawpiştî û herewezîy û harîkarîy komellayetîy, hellixrrênêt û birrwabexobûn û xudhuşyarîy bo çewsawan bgêrrêtewe. Her leser ew bnemaye û be piştbestin be ezmûne xudîyekanî xom û drawe mêjûyyekanî xebatî komellayetîy, min pêdagrîy leser karabûn û çarenûssazbûnî rollî huşyaraney takî çewsawe dekem, eger na le derewey xebatî cemawerîy û hawpiştî û yekgirtin û rêkxistinî komellayetîy çewsawan, hatnedî soşyalîzm tenya be pûçgerayî ramyarîy û lasayîkirdnewey çoneytî geyiştnewey mrov be beheşt debînim !

***********************************

Bo xwêndnewey beşî yekem, kirte leser em besterey xwarewe bke

Beşî yekem : http://wp.me/ppHbY-HN

Beşî duwem : http://wp.me/ppHbY-HY

Beşî sêyem : http://wp.me/ppHbY-If

Beşî çwarem: http://wp.me/ppHbY-IH

Beşî pêncem:http://wp.me/ppHbY-IK

Beşî şeşem: http://wp.me/ppHbY-Jb

Beşî hewtem : http://wp.me/ppHbY-Jm

Beşî heştem : http://wp.me/ppHbY-Jt

Beşî nohem: http://wp.me/ppHbY-JM

Beşî dehem : http://wp.me/ppHbY-JR

Beşî yazdehem : http://wp.me/ppHbY-K3

Beşî dwazdehem : http://wp.me/ppHbY-K7

نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی وەڵامه‌كان / ١٢

ئەگەر پێمانوابێت، وەڵامەكانی ئێمە تەواو و دوا دەركی مرۆڤایەتین، ئەوا خەریكین لە خۆمان بتێك سازدەكەین. ھەروەھا ئەگەر پێمانوابێت، ئەو سیستەمی ڕێكخستنەی كۆمەڵگە، كە ئێمە خەباتی بۆ دەكەین، دوایین چاوەڕوانی و گەشەیەكە، كە مرۆڤایەتی پێیدەگات، ئەوا دیسانەوە خەریكین پووچگەراییەكی دی لە تەپوتۆزی پۆوچگەراییەكانی دیكە، چێدەكەینەوە. سۆشیالیزم بەھەشتێك نییە لە ئاسمانەكانەوە دایگرین و لە پەڕاوی ئەفسانەكاندا بیدۆزینەوە و مۆدێرنیزەی بكەین، سۆشیالیزم خەونی مرۆڤی زیندووە و بە پراكتیكی شۆڕشگێڕانە كەتواریی دەبێتەوە و سەركەوتنیشی لە كولتووربوویندا دەبێت، بەبێ ئەوە، لە خەیاڵی گۆشەگیرانە و فەنتازی ئایدیالیستانە بەولاوەتر نابێت. هەژێن

بەشی دوازدەهەم

ئایا لە خورت و خۆراییە کە مارکسیەکان ئەنگۆ بە ئاژاوەچی و دژە کۆمۆنیزم و دژە کرێکار دەزانن یا بەڕاستی ئەنارکیزم هەر ئەوەیە ؟

دەبێت ئەوە بڵێم، بەداخەوە زۆرێك لە كەسە ناڕازایی و شۆڕشخوازەكان، كە بەهۆی زاڵیی ئایدیۆلۆجیای دەسەڵاتخوازان [چەپەکان و ماركسیستەکان]، ئەناركیزم بە دوژمنی كرێكاران دەزانن و ڕەتیدەكەنەوە، هەڵبەتە وەها هەڵوێستگیرییەك لەلایەن بنكەی یا بەشی خوارەوەی پارت و گروپە ڕامیارییەكانەوە، لە نائاگابوون و نەبوونی زانیارییانەوەیە لەمەڕ ئەناركیزم چ وەك هزر و چ وەك بزووتنەوەی كۆمەڵایەتی. چونكە زۆرێك لەوانە كاتێك كە دەكەونە ئاخاوتن لەمەڕ دونیای خەون و ئارەزەوویان، دەقاودەق كۆمەڵگەی ئەناركی وێنادەكەن، بەڵام گیرۆدەییان بەهۆی ئایدیۆلۆجیاوە، توانای بەگەڕخستنی بیركردنەوە و تێڕوانینی كەسیی و ئاوەز و لۆجیكی لێ سەندوونەتەوە، بەدڵنیاییەوە دەوێرم بڵێم، ئەگەر ئەو كەسە دڵسۆز و سۆشیالیستخوازانە، چەند ساتێك لە كاتیان بۆ بەراوردی ئەوەی بەرانبەر ئەناركیزم لەلایەن دژەكانییەوە گوتراوە و ئەوەی كە ئەنارکیزم بەخۆیی [وەك هزر و مێژووی کۆمەڵایەتی بزووتنەوەكە] هەیە و چیە، بكەن، ئەوان نەك هەر دەبنە ئەنارکیست، بەڵکو لە ئەناركیستبوون و تیكۆشان بۆ ناساندن و پەرەپێدانی ئەم هزرەدا، لەتەك ئێمەی ئەناركیستدا دەكەونە پێشبڕكێ و توانای بیركردنەوە و ئاوەز و تێڕوانینی وردبینانەی خۆیان بەدەستدەهێننەوە و بە پێچەوانەی تێگەییشتنی دەوڵەتیی و پارتییانەوە [ڕامیارییانە] بۆ سۆشیالیزم، ئەنارکیزم وەك سۆشیالیزمی ئازادیخواز [تێگەییشتنی کۆمەڵایەتییانە] وێنا و دەرکدەکەن.

هەروەها لە بەرانبەردا هیچ گومانم لەوە نییە، كە ئیدئۆلۆگەكانی سۆشیالیزمی دەوڵەتی، زۆر هوشیارانە و بە ورییاییەوە دژایەتی هزر و بزووتنەوەی ئەناركی دەكەن و دەیشێوێنن، چونكە هزر و تێڕوانینی ئەناركی دژایەتی سەروەرییخوازیی و ئۆتوریتەگەریی و پاوانگەریی و چەپاوڵگەریی ئەوان و گشت خۆ بە ڕابەرزان و شوانە ڕامیارییەكان دەكات و ئەگەر بەڕێكەوت و بە هەڵە سەرۆك و ئەندامانی نووسینگەی ڕامیاریی و كۆمیتەی نێوەندی پارت و گروپە دەستەبژێر و سكتاریستەكان ببنە هەڵگری هزر و تێڕوانینی ئەناركی، ئەوا پێوێستە دڵخۆشنەبین و بە وریایی و سەرنجەوە لە دەربڕین و نووسین و چالاكییەكانیان بڕوانین. بۆی هەیە بە ئەگەرێكی زۆر زۆر كەمەوە، ڕۆژگارێك سەرمایەدارێك لەژێر پەروەردەی خێزانی و هاندانی ئایینیییەوە بۆ كۆمەكی هەژاران دەستبەرداری سەرمایەكەی ببێت و كارخانە و كێڵگەكانی بكاتە هەرەوەزیی كۆمەڵایەتی و دارایی كۆمەڵگە، بەڵام ھەرگیز من هیچ كات بڕوا و متمانەم بەو كەسانە نییە، ئەوانەی كە دەتوانن سەروەر و فەرماندەری ئەوانی دیكە بن [هەر لە سەرۆكشانەیەكەوە تا دەكاتە سەرۆكی پارتێك]، بتوانن ببنە ئەناركی و دەستبەرداری خۆباڵابینینی خۆیان بن و واز لە پوچگەرایی پێشڕەوایەتی و شوانەیی جەماوەر بهێنن، چونكە دەسەڵاتخوازان بەشی پێشڕەو و ھوشیاری بۆرجوازی و وردەبۆرجوازی بۆڵەبۊڵەكەرن، ئیدی لەژێر ھەر پۆشاك و ناوێكدا خۆیان بە كۆمەڵگە بناسێنن و تێبكۆشن، ھیچ لە كڕۆكە سەروەرییخوازەكەیان ناگۆڕێت !

لەبەرئەوە منیش پێداگریی لەسەر بۆچوونەکەت دەکەم، کە لە خورت و خۆراییەوە نییە، کە دەسەڵاتخوازە بەناو سۆشیالیستەکان دژایەتی شێوازی خەباتی ئەنارکیستی دەکەن. ئەوان بەوپەڕی هوشیارییەوە بەو کارەهەڵدەستن، چونکە لە جێکەوتنی هەر شێوازێکی چالاکی و کارکردن و بیرکردنەوەی ئەنارکییدا، بۆشبوونی ژێرپێی خۆیان لە نێو بزووتنەوەکەدا دەبنن. بەواتایەکی دیکە ئەنارکیزم وەك شێوازی بیرکردنەوە، تاکی ئازادیخواز بەرەو متمانەکردن بە تواناییەکانی خود و یەکێتی لەتەك هاودەردانی و سەربەخۆیی چالاکی و ڕێکخراوبوون دەبات، کە ئەمە بە دیوەکەی دیکەیدا دەکاتە پشتتێکردن و وازهێنان لە وابەستەیی، لە دستەمۆبوون، لە لەخۆنامۆیی، لە ڕامبوون بۆ ڕامیاران. بە کورتی ئەنارکییەکان لە خەباتی كۆمەڵایەتییدا بواری کایەکردن بۆ ڕامیاران ناهێڵنەوە، کە بزووتنەوەکە ڕەدووی دەسەڵاتخوازان بکەوێت، بۆ ئەوان سۆشیالیزم نە فازێکی باڵای پێگەییشتنی بەرەبەرەی گەشەی ئابووریی و ڕامیارییە، نە بەرەنجامی نەخشە و لەقاڵبدانی ئایدیۆلۆجی کۆمەڵگە لەلایەن پارتی “پێشڕەو” و نە بەرهەمی بەزەیی و سۆزداریی سەرمایەداران و سەروەران، بەڵکو بەرەنجامی کار و چالاکی هوشیارانەی بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتیی دژە سەروەرییە و تەنیا ویستکردنی یەکگرتووانەی چەوساوان بۆ ڕزگاربوون لە کۆت و بەندەکانی کۆمەڵگەی چینایەتی، دەتوانێت مسۆگەرکەری وەھا ئامانج و داھاتوویەك بێت!

ئەنگۆ کو دەڕواننە پرسی یەكسانی ژن و پیاو ؟

پێش ئەوەی لە پرسی یەکسانی و ڕزگاریی ڕەگەزیی بدوێین، پێویستە خۆمان لەسەر خوێندنەوەی چەمکەکە یەکلاییبکەینەوە؛ ئایا مەبەست لە یەکسانی، یەکسانبوونی ژنان و پیاوانە لە کۆیلەتییدا [یەکسانی لە ملکەچیدا بۆ فەرمانی سەروەرانی کۆمەڵگە] یا ڕزگاربوونی یەکسانانەی مرۆڤە لە سەروەریی مرۆڤ بەسەر مرۆڤ و ڕزگاریی لە پێکهاتە سەر و خوارییەکان، یەكسانی ڕزگاربوون لە كۆتوبەندە ئابووریی و كولتوورییەكان، یەكسانی لە گەییشتن بە بەھا مرۆییە باڵاكان؟

چونکە بەبۆچوونی من، ئەو شتەی كە لە ماسمیدیا و پاگەندەی نیئۆلیبراڵەكاندا بە مافی ژن و یەكسانی ژن و پیاو ناسراوە، دیوێكی دیكەی هەمان هەڵاوارننی ڕەگەزییە، هەروا كە پیاوسالاری / بابسالاری لەسەر بنەمای ستەم لە ژنان خۆی ڕاگرتووە و ڕەوایەتی بە مانەوەی خۆی دەدات، هەرواش ژنسالاری/ دایكسالاری، لەسەر بنەمای ستەم لە پیاوان خۆی ڕادەگرێت و ڕەوایەتی بە سەرهەڵدانی خۆی دەدات و ستەمگەریی و هەڵاواردن وەك پایەی سیستماتیكی دەسەڵاتی كولتووریی و ڕامیاریی دەكاتە بنەمای مانەوە/ درێژەپێدانی خۆی.

لەبەرئەوە، پیاوسالاری و ژنسالاری وەك دوودیوی یەك دراو، تەواوكەری یەك سیستەم و پێكهاتەی كولتووریی و ڕامیاریین، كە لەسەر بنەمای هەڵاواردنی مرۆڤەكان بەپێی ڕەگەز و ئایین و نەژاد و ئێتنی و پێگەی ئابووریی و پلەوپایەی ڕامیاریی خۆڕاگرتووە و درێژە بە مانەوەی خۆی دەدات و بنەماكانی خۆی نۆژەندەكاتەوە و بەپێی گۆڕانی سەردەمەكان، كاژ و ڕواڵەتی خۆی دەگۆڕێت؛ زیندووترین نموونە لەم بارەوە، نیئۆلیبرالیزمە، كە بێجگە لە داگیركاریی نوێی و هەڵاواردن و ستەمكاریی نوێ و درێژەدان بە نایەكسانییە كۆمەڵایەتیی و ئابوورییەكان، هیچ شتێكی دیكەی بەرهەمنەهێناوە و بەرهەمناهێنێتەوە، چونکە وەك وەڵامدەرەوە بە پێداویستی پاراستنی کۆمەڵگەی چینایەتی سەریهەڵداوە نەك پێچەوانەی ئەوە.

لەم ڕۆژانەدا هەژموونی ژنسالاری هێندە تەشەنەی پێدراوە، كە بینەری ڕووداوەكانی كوێركردووە. تەنانەت لە خۆنیشاندانێكدا كە پۆلیس سەركوتی خۆپیشاندەران دەكات، تا ئەو كاتەی كە ژنێك بەر پەلامارنەكەوتبێت، وێنە و كورتە ڤیدیۆیییەكان، كۆمەڵگە تووشی شۆك و داچڵەکان ناكەن. ئایا ئەمە هەر ئەو تێڕوانین و جیهانبینییە نییە، كە ژن بە لاواز و شایانی بەزەییپێداهاتنەوە دەزانێت؟ هەمان ڕوانگە نییە، كە پیاو بە بەهێز و بەتوانا دەبینێت و بۆ ئەو پیاو بەرگەگری هەموو سەختییەك دەگرێت و ژن بە لاواز دەبێنێت؟ ئەگەر نا، ئەدی لەبەرچی لێدان و پەلكێشكردنی دەیان و سەدان پیاو و تێهەڵدان و ئەشكنجە دانیان، لەلای بینەر ئاسایی وەردەگیردرێت، بەڵام لێدان لە ژنێك لە خۆپیشاندانێكدا كۆمەڵگە تووشی شۆك دەكات؟ ئایا ئەمە لە دوو هۆكار زیاتری هەیە؛ یەكەم، ژن بوونەوەرێكی لاوازە و شایانی بەزییپێداهاتنەوەیە؛ دووەم، هەژموونی ژنسالاری لە ڕێی ماسمیدیاوە بەسەر تێگەیشتن و تێڕوانینی بینەردا زاڵبووە؟ ئایا هیچ بیرمان لە ڕەهەندی مەترسیداری وەها كوێربوون و نادەربەستبوونێكی ڕەگەزپەرستانە كردووەتەوە، كە لە ئایەندەیەكی نزیكدا فیمینیزمی دەسەڵاتخواز، جێگەی ئایدیۆلۆجیە ئێكسپایەرەكانی بۆرجوازی [ئایین و ناسیونالیزم] دەگرێتەوە و دەبێتە هۆی درێژەدان بە هەڵاواردن و توندوتیژی ڕەگەزیی و بە قازانجی سیستەمە چینایەتییە دەشكێتەوە، كە ئەم سیستەمە بەبێ نایەكسانی و توندوتیژی و هەڵاواردن، ئەستەمە بتوانێت یەك تاقە ڕۆژ مانەوەی نەگریسی خۆی مسۆگەربكات؟

بەڵام هیچ کات، ئەمە بەو واتایە نییە، کە نایەکسانی و پلەچەندیی ژنان لە کۆمەڵگەکانی سەر گۆی زەویدا نادیدە بگرین یا هەڵوەشاندنەوە و لەنێوبردنی بە ئەرکی هەنووکەیی و هەردەمی خۆمان نەزانین و بەو بیانوو و پاساوانەوە شانی خۆمان لەژێر باریدا خاڵیبکەین. نەخێر، بەڵکو مەبەست ئەوەیە، کە نەکەوینە ژێر هەژموونی ئاراستە دەسەڵاتخوازەکان و بە پاگەندە بریقەدارەکانیان نەخەڵەتێین و واوەتر لەوە ڕادیکاڵانە بنەما و پاساو و هێزە ڕاگرەکانی هەڵاواردنی ڕەگەزیی بدەینەبەر ڕەخنە و لە نێو بزاڤ و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکاندا بەرپەرچی هەژموونی کۆنەپەرستیی و هەڵاواردن و پاوانگەریی نێرسالارانە بدەینەوە. واتە لە کایەکانی ژیانی ڕۆژانەماندا لە بنەماکانی هەڵاواردن بدەین، لە خەبات و داخوازییە کۆمەڵایەتییەکانماندا هەڵاواردن وەلابنێین و هێزی جەماوەریی بۆ هەڵوەشاندنەوەی هەڵخرێنین. چونکە ئەستەمە بتوانرێت بزووتنەی ئازادیخوازانەی کرێکاران، بێکاران، جوتیاران، خوێندکاران، فەرمانبەران، مامۆستایان، خانەنشینان لە ئارادابێت و هەڵوەشاندنەوەی هەڵاواردنی ڕەگەزیی، دروشمی نەبێت، یەكسانی و ڕزگاری خاڵی سەرەکی داخوازی و بەرنامەی نەبن، هەروا کە ئەستەمە بەبێ دژایەتیکردنی هەڵاواردنی دانیشتووانی کۆمەڵگە بەسەر خۆیی و بێگانە [خۆیی و بێگانەی ڕاسیستی و ناسیونالیستی و ئایینی و ..تد]دا، بزووتنەوەیەکی ئازادیخواز بوونی هەبێت!

کەی تاکە ژێردەستە خەباتکارە هوشیارەکان توانییان پرسە کۆمەڵایەتییەکان لە تان و پۆی هەڵپێکراوی کۆمەڵایەتییدا پێکەوە گرێبدەنەوە و وەك گشتێك خەبات و چالاکیان بۆ بکەن، ئەو کات، هەم پرسی هەڵوەشاندنەوەی هەڵاواردنی نێوان ژن و پیاو و خۆیی [ھاووڵاتی] و ناخۆیی [کۆچەر]، پرسی هەموو بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکان دەبێت و هەم خەبات بۆ چارەسەری پرسەکانی دیکەش تەواوکەری چارەسەری پرسی هەڵاواردنی نێوان ژنان و پیاوان دەبێت. بە واتایەکی دیکە، کەی ژنان وەك کرێکار، وەك بێکار، وەك جوتیار، وەك خوێندکار، وەك فەرمانبەر، وەك مامۆستا، وەك خانەنشین، وەك چالاکی گروپە خۆجێیەکانی گەڕەکەکان و ڕێکخراوە جەماوەرییەکان هاتەمەیدان و بەکردەوە پرسی هەڵوەشاندنەوەی هەواڵاردنیان بەسەر تەواوی بزووتنەوە کۆمەڵایەتییە ئازادیخوازەکاندا گشتیگیركردەوە، ئەو کات ئیدی شتێك بەنێو ئەوە پرسی ژنانە و ئەوە پرسی پیاوانە بوونی نابێت و هەموو پرسێکی ژێردەستان، پرسێکی کۆمەڵایەتیی دەبێت و بەشێك دەبێت لە خەباتی ڕۆژانە. بەڵام ئەگەر ژنان بەپێجەوانەوە، نادەربەستانە ببنە پاشکۆی پارتەکان و پەرەپێدەری پاگەندەی ڕامیاران و خۆشباوەڕیی بە دەسەڵات و تیندەری دەمارگیریی ڕەگەزیی و ناسیونالیستی و ئایینی و نیشتمانی، ئەوا نەك هەر پرسی هەڵاواردن چارەسەرنابێت، بەڵکو هێندەی دیکە قوڵتردەبێتەوە و زیاتر تەشەنەدەکات و ڕیزەکانی چەوساوان بەسەر ڕەگەز و ئاراستەی ڕامیاییدا دابەشدەکات. چونکە هەر تاك و ڕەگەزێك لە کۆمەڵگە و پرسە کۆمەڵایەتییەکاندا دەتوانێت ڕایەڵەی پێکەوەبەستنەوەی هێزە کۆمەڵایەتییەکان بێت. بۆ نمنوونە ژن وەك دایك لە خەباتدا بۆ پاراستنی منداڵان لە توندوتیژی و دابینکردنی مافەکانیان، دەتوانێت بە بەشداری چالاکانە لە بزووتنەوە و ڕێکخراوە سەربەخۆکاندا، پرسی وەلانان و نەهێشتنی هەڵاواردنی منداڵان لەسەر بنەمای ڕەگەزی لە پەروەردە و خوێندندا پێشنیار و جێگیربکات و بکاتە چەقی تێکۆشانە جەماوەرییەکە، هەروا ژن وەك کرێکار، وەك بێکار، وەك جوتیار، وەك خوێندکار، وەك فەرمانبەر، وەك مامۆستا، وەك خانەنشین و …تد بە بەشداری چالاکانە لە بزاڤی جەماوەریی و خەباتی سەربەخۆی کۆمەڵایەتیی ئەو چین و توێژانەدا پرسی هەڵوەشاندنەوەی هەڵاواردنی ڕەگەزیی بکاتە چەق و تان و پۆی کۆی خەباتە جەماوەرییەکە و بیکاتە بنەمایەکی جێگیری خۆڕزگاریی بزووتنەوەکە.

بە بۆچوونی من، بەو پێیەی هەموو ستەمێکی چینایەتی و ڕەگەزیی و کولتووری، سەرەتا دەستپێکێکی ڕامیاریی و سەرووکۆمەڵگەیی هەیە و بەپێی جێکەوتن و کۆمەڵایەتییکرنەوەی ئەو ستەمە، دەتوانێت گشتگیرببێت و تاکە ژێردەستەکان هەم وەك ستەملێکراو و هەم وەك ستەمکەری نائاگا و نادەربەست ڕابگرێت. لەبەرئەوە تەنیا کاتێك دەتوانین لە لەنێوبردن و هەڵوەشاندنەوەی ستەم و هەڵاواردنێك بدوێین، کە زەمینە کۆمەڵایەتییەکانی ئەو ستەمە، ئەو هەڵاواردنەمان لەنێوبردبن. بەواتایەکی دیکە واتە کاتێك کە لە هەموو بوارە کۆمەڵایەتییەکاندا هەڵوەشاندنەوەی ئەو هەڵاواردنەمان کردبێتە دروشمی بزووتنەوە کۆمەڵایەتییە دژە سەروەرییەکان، ئیدی ئەو کات هەر ستەم و هەڵاواردنێك تەنیا بواری یاسایی و ڕامیاریی و ئابووریی سیستەمی سەروەرییدا دەمێنێتەوە و وەك بنەمایەك بۆ پاراستن و هێشتنەوەی سەروەریی چینایەتی هەوڵی مانەوە و درێژەبەخۆدان دەدات. لەو بارەشدا وەك ئەزموونە مێژووییەکانی خەبات و تێکۆشانی چەوساوان نیشانداوە، وەلانان و سڕینەوەی بە کۆی خەباتی جەماوەریی و هاوسەنگی نێوان هێزی شۆڕش و دژەشۆڕش پەیوەستە. ئەگەر نا هەر دابڕاندندنێك لەسەر بنەمای ڕەگەزیی و ناسیونالیستی و ئایینی و ..تد لە خەباتی کۆمەڵایەتییدا، تەنیا لە خزمەت بە سەروەرمانەوەی سیستەمی چینایەتی تەواودەبێت و تاقانە پەڕجووی مانەوە و درێژەکێشانی سەروەریی چینایەتیی کەمینەیە بەسەر زۆرینەدا، ھەر ئەو دابڕان و ناتەباییە كۆەڵایەتییەیە!

لە نووسینەكانتدا كەمتر قسە لە چینی كرێكار دەكەیت، بۆچی ؟

بەڵێ، ئاوایە، ئەمەش لەبەر چەند ھۆیەك، یەكەم تەنیا چینی كرێكار لە كۆمەڵگەی سەرمایەداریدا ناچەوسێتەوە، بەڵكو ھەموو كرێگرتەیەكەیەك، ھەموو نەدارێك و ھەموو ژێردەستێك [بێدەسەڵاتێك، فەرماندارییكراوێك] دەچەوسێتەوە، بێجگە لەمەش بە پێچەوانەی سروتە ئایینییەكانی چەپ لەمەڕ كرێكاران، كرێكاران ھەمووان شۆڕشگێڕنین چ وەك تاك و چ وەك چین، تەنیا كرێكارانی ھوشیار و سۆشیالیست، كرێكارانی خەباتكار بۆ كۆمەڵگە ناچینایەتی شۆڕشگێڕن. چونكە زۆرینەی كرێكاران وەك ھەر كۆیلەیەكی دیكەی خۆشباوەڕ و سۆپاسگوزار لە شوێنی ژیانەوە تا كارخانە، لە كولتوورەوە تا دەنگدان بە كاندیدانی پارلەمان، لە بەكاربەریی نادەربەستەوە تا پێداگریی لەسەر دەسەڵاتی كەنیسە و مزگەوت، لە ھەڵاواردنی ڕەگەزییەوە تا شانازیی ناسیونالیستانە و نەژادپەرستی و دژایەتی كرێكارانی كۆچەر، بە ژیان و بیركردنەوە و ئامادەییانەوە، چ ڕاستەوخۆ و چ ناڕاستەوخۆ سیستەمی چینایەتی دەپارێزن. ھەروەھا بێجگە لەمەش داواكردنی زیادكردنی كرێ و ھەندێك داخوازیی دیكە بەپێی ھەڵاوسانی دراوی و بەرزبوونەوەی نرخ، ناكاتە شۆڕشگێریی كرێكاران، ئەگەر ئەوە بۆ شۆڕشگێڕبوون بەسبێت، ئەوا پۆلیس و هێزە سەرکوتگەرەکانی دیکەش وەك توێژێكی كۆمەڵگەی چینایەتی، زۆر جار خۆنیشاندان و ناڕەزایەتی و داوای زیادكردنی مووچەكانیان دەكەن. هەڵبەتە مەبەستم ئەوە نییە، کە خەباتی ڕۆژانە بۆ باشترکردنی گوزەران ڕەتبکەمەوە، نەخێر دەمەوێت بڵێم، بەبێ ھەببوونی تێڕانین و جیهانبینییەکی شۆڕشگێرانە لەو خەباتەدا [ڕەتکردنەوەی سیستەم و سەروەریی چینایەتی وەك هۆکاری نایەکسانیی]، سەرەنجام ھەموو ھەوڵ و خەباتێكی چەوساوان بە سووڕانەوە لە بازنەی خۆشباوەڕیی ڕیفۆرمیستانەدا کۆتاییدێت.

بێجگە لەوەش، من واژەی پرۆلیتاریا [كرێگرتان/ بێدەسەڵاتان] لە جیاتی واژەی پیرۆزکراوی “کرێکاران” بە دروستتر دەزانم و ئەوەش بەكاردەبەم، چونكە ھەموو چین و توێژە بندەست و چەوساوە و بێدەسەڵاتەكانی كۆمەڵگە دەگرێتەوە و ئەگەر قسە لە چەوساوەیی بێت، ئەوا هەموو تاکێکی نادارا و بێدەسەڵات لە سایەی سیستەم و پێکهاتەی چینایەتییدا بە ڕێژەیەك دەچەوسێتەوە، بەڵام چەوساوەبوون ناتوانێت شوناسی شۆڕشگێڕبوونی بێت و کرێکاربوون خۆبەخۆ تاکە پێکهێنەرەکانی چینی كرێكار ناخاتە بەرەی شۆڕش و دژایەتی سەروەریی چینایەتی، بەپێچەوانەوە ئەگەر خۆشباوەڕیی و ئامادەیی چەوساوان بۆ پاراستنی سیستەمی چینایەتی نەبێت، هەرگیز کەمینەیەکی سەرمایەدار و سەروەری سیستەمەکە، ناتوانێت کۆمەڵگەیەکی شەش ملیارد مرۆیی لەم بارەدا ڕابگرێت.

هەروەها نەوتراو نەمێنێتەوە، ئەو ھەموو پیرۆزكردنەی كە پارتە چەپەكان بۆ كرێكارانی دەكەن، ھۆكارەكەی بۆ لایەنگریی ئەوان بۆ ڕزگاری كرێكاران ناگەڕێتەوە، بەڵكو بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، كە ئەم چینە بەدبەخترین و ناھوشیارترین چینە و بە ئاسانی دەتوانن ئەندامەکانی بكەنە پاشڕەوی خۆیان و دەنگەكانیان بەدەستبھێنن، ھەر لەبەرئەوەشە كە باوەڕیان بە خۆڕزگاریی كرێكاران نییە و بە دەبەنگ و بێتوانایان دادەنێن و بۆ ئەو مەبەستەش خۆیان وەك ڕزگاركەر و فریادڕەسی كرێكاران كاندیددەكەن.

ئەگەر بە پاگەندە و لاواندنەوەی چەپەکان بێت، ئەوا بەپێی تێزەکانی ئەوان دەبوو سەروەریی چینایەتی یەك چرکە توانای خۆراگرتنی نەبووایە، چونکە لە لاواندنەوەی هەڵخەڵەتێنەرانەی ئەواندا زۆرینەی کۆمەڵگە کرێکارانن و کرێکاران چ وەك چین و چ وەك تاك بەسروشت شۆڕسگێڕن و دژی سیستەمی سەرمایەداری و خوازیاری کۆمەڵگەی کۆمونسیتین. باشە، کاتێك کە سەروەران لە سەدا یەك و کرێکاران لە سەدا نەوەد و نۆ بن و لە سەدا (نەوەد و نۆ)کە هەموو شۆڕشگێڕ و دژەسەرمایەداری بن، ئەدی لە سەدا یەك چۆن بە درێژایی سەدان ساڵ توانای کۆیلەڕاگرتنی لە سەدا (نەوەد و نۆ)کەی هەبووە و هەیە؟ ئایا ئەمە خۆخەڵەتاندنێکی ئایدیۆلۆجی نییە؟ ئایا ئەمە چەشتەکردنی چەوساوان بە دیاریکراوی کرێکاران نییە بۆ ئامانجە دەسەڵاتخوازییەکانی پارت و پاشڕەوڕاگرتنیان؟ ئایا ئەمە پارادۆکسی ڕامیاریی نییە ؟

لەبەرئەوە بە بۆچوونی من، وەها تێڕوانینێك بەدرێژایی سەدەکانی ڕابوردوو تەنیا خزمەتی بە خۆشباوەڕمانەوە و شانازیکردن بە کۆیلەتی کردووە، کە ئایینەکان و فاشیستەکان و چەپەکان بە کارکردنیان لەسەر جێخستنی تێڕوانینی پیرۆزیی و شازنازیی کار لە سایەی سیستەمی چینایەتیدا تا ڕادەی شانازییکردن بە کرێکاربوونەوە، کرێکارانیان گەوجاندووە، وەك گوتم ئەو هەمووە تیۆریزەکردنەی شانازیداریی کاری چینایەتی و بەرزراگرتنی شوناسی چینایەتی، تەنیا لەپێناو یەك ئامانجدا بووە، ئەویش خۆشباوەڕکردنی لەشکری کۆیلانە بە بەختەوەربوونیان لە سایەی بەدەسەڵاتگەییشتنی “پارتی پێشڕەو” و بەخشینەوەی بەڵێنی سەرخەرمانە بەسەریاندا، هەڵبەتە ئەمە کار و پیشەی هەموو ڕامیارێکە لە چەپەوە بۆ ڕاست!

ئێوە باوەڕتان بە كۆبوونەوەی گشتی هەیە؟

بەڵێ، بەڵام هەڵبەتە تێڕوانین و بڕوابوون و گرنگی کۆبوونەوەی گشتی بۆ ئەنارکییەکان لە وەها وەڵامێکی کورتدا تەواونابێت، چونکە كۆبوونەوەی گشتی لە تێڕوانین و ئەزموونگەریی ئەنارکییەکاندا، ئامراز و میكانیزمێكە بۆ بەرگرتن بە تاكڕەویی و دەسەڵاتخوازیی دەستەبژێرە ئابووریی و ڕامیارییەكان لە ئەنجومەنەكان و سۆڤیەتەكان و ھەرەوەزییە كرێكاریی و گەلییەكاندا. ئەمە بێجگە لەوەی کە وەك شێواز و میکانیزمێکی سروشتی خەباتی ژێردەستان لە کۆڕە کرێکارییەکانی سەدەی نۆزدەھەمدا گرنگیی مێژوویی سەلمێنراوەتەوە و لە تێروانینی ئەنارکییەکاندا بووەتە سروشبەخش و ئافەرێنەری سەنتێزەکان، هەر خوێنەرێك لە دەرەوەی پێشداوەریی ئایدۆلۆجییدا دەتوانێك لە هەموو سەردەمەکاندا لە سەراپای ئەدەبیاتی ئەنارکیی [سۆشیالیزمی ئازادیخواز]دا پێداگریی بەردەوام لەسەر ئەو میکانیزمە سروشتییەی خەباتی کرێکاران و خەباتی جەماوەریی بەدیبکات، لەو بارەوە دەتوانین بگەڕێنەوە سەر مشتومڕەکانی نێوان باڵی دەسەڵاتخواز و باڵی دژەسەروەری نێو نێونەتەوەیی یەکەم، کە تیایاندا ئەنارکییەکان لە نێو کۆبوونەوەکانی نێونەتەوەیی یەکەم و لە دەرەوەیدا پێداگرییان لەسەر بنەمابوونی كۆبوونەوە گشتییەكان و كۆڕ و كۆمەڵە كرێكارییەكان دەکرد، هەروەك چۆن ئەنارکییەکان لە سۆڤییەتەکانی ڕوسیادا وەك جوتیاران و کرێکاران و سەربازانی هوشیار یەکەمین دەستپێشخەرانی پێكھێنانی سۆڤییەتەكان بوون و دواتر بە هۆی زاڵبوونی دەسەڵاتخوازیی بۆلشەڤیکەکان، لە مێژووی شێوێندراوی ئەو ساڵانەدا، سۆڤییەتەکان کرانە دەستکردی کادرە ڕامیارپیشەکانی بۆلشەڤیك، ھەر ئاواش كۆبوونەوەی گشتی وەك میكانیزمی ڕێكخراوبوون و بڕیاردانی نێو كۆڕە خەباتكارییەكانی جوتیاران و كرێكاران و سوونەتی كاری ئەناركیستەكان، شێوێنراوە و دەشێوڼرێت و ل كڕۆكە ئازادیخوازانەكەی كەوڵدەكرێت.

بەپێچەوانەی تیڕوانین و بەكاربردنی ماركسیستەكانەوە، كۆبوونەوەی گشتی تەنیا ئامرازی ھەڵبژرادنی ئازاد نییە، بەڵكو ئامرازی بڕیاردان و دابەشكردنی كار و بەرێوەبردنیشە، بەواتایەكی دیكە، لە كۆبوونەوە گشتییەكاندا ھەم پرسەكانی كۆمەڵگە و پرسی گروپ و ڕێكخراوە خۆجییەكان دەخرێنە بەر لێدوان و ھەم بڕیاریان لەسەر دەدرێت و هەم كەسانی ئامادە و خۆبەخش بۆ جێبەجێكردن و درێژەپێدانیان دیاردەكرێن و ھەم ئۆرگانەكانی كار و چالاكی ھەڵدەبژێردرێنەوە، ئەمە جیاوازی سوشیالیستە ئازادیخوازەكان و دەسەڵاتخوازە بەناو سۆشیالیستەكان دیاریدەكات.

وەك گوتم، کۆبوونەوەی گشتی یا کۆبوونەوەی جەماوەریی چین و توێژە ژێردەستەکان لە ڕەوت و کۆڕی خەباتی ڕۆژانەدا، داهێنراوی کەس نییە، ڕێسا و شێوازێکی خۆبەخۆی خەباتی چینایەتییە و لە هەموو سەردەمە مێژووییەکاندا بوونی هەیە، تەنیا جیاکەرەوە و تایبەتمەندییەکی سەردەمیی کە هەیبێت، بۆ سەرەبەخۆیی و ناسەربەخۆیی ڕێکخراوەکانی خەباتکاران دەگەڕێتەوە، واتە کاتێك کە ڕێکخراوە جەماوەرییەکان پاشکۆی پارتێك یا هەر دەستەبژێرێکی ڕامیاریی بن، ئەوا خۆبەخۆ کۆبوونەوە گشتییەکان لە کڕۆکە خەباتکارانە و شێوازە ئازادیخوازانەکەیان کەوڵدەکرێن و ئەوی دەمێنێتەوە، تەنیا ناوێکە و وەك دێوجامە بە باڵای شێواز و میکانیزمێکی دیکەدا دەبڕدرێت. بۆ نموونە لە پاش ڕاپەڕینی ئازاری ١٩٩١وە هەم لە شوراکاندا و هەم لە ڕێکخراوە جەماوەرییەکانی دواتردا، پێش دەستپێکردنی کۆبوونەوەکان لەلایەن ڕێکخراوە ڕامیارییەکانەوە کەسەکان دیاردەکران و ئەندامان بۆ دەنگدان بەوان و هەڵبژرادن و پەسەندکردنی بۆچوون و بڕیارەکانیان ئاگاداردەکرانەوە. هەڵبەتە ئەم کارکردە هەم لە کۆبوونەوەی گشتی گەڕەك و ئوردووگەکاندا دەگیردرایەبەر و هەم لە کۆبوونەوەی گشتری ئەندامان و لێژنەکانی ڕێکخراوەکاندا دەگیردرایەبەر؛ لەو شوێنانەدا کە بەشداریی هەمووان هەبوو وەك ئوردووگەکان، کۆبوونەوە گشتییەکان تەنیا شوێێك بوون بۆ ساخکردنەوەی ڕامیاریی گروپی زاڵی نێو ڕێکخراوە جەماوەرییەکە و بەشداربووان هیچ ئاشنایەکییان بە شێوازی کارکردن و گرنگیی لایەنەکانی نەبوو و تەنیا دەنگدانێکی ناڕاستەوخۆ بوو، واتە کەسانێك هەڵدەبژێردران و ئیدی هەر کەس بۆ ماڵی خۆی و چاوەڕوانمانەوەی ڕابەرانی ئاسمانی. بەڵام لە کۆبوونەوەکانی ڕێکخراوەکاندا پرسەکە لە میکانیزمی گشتی دەنگدانیشدا نەدەمایەوە و تا ڕادەی دەستەگەریی و پێشتر دیاریکردنی دەنگدانەکان و فەرمییدان بە ڕابەران بەرتەسکدەبووەوە و هەر گروپێك ئەندامانی گۆێڕایەڵی خۆی بۆ دەنگدان بە ڕامیارپیشە بە ڕابەراوەکانی بەڕێدەکرد و کۆبوونەوە بەناو گشتییەکان دەبوونە شوێنی یەکلاییکردنەوەی شەڕەدەندووکی گروپەکان و ئەندامە دەسەڵاتخوازەکانیان [ئۆتوریتەخوازەکانیان].

ئەمە ئەزموونی منە لە بارەی تێگەییشتنی چەپ لە کۆبوونەوەی گشتی و چۆنیەتی بەکاربردنی بۆ شاردنەوەی ئامانجە ڕامیارییەکان و خواستی دەسەڵاتخوازیی و سروشتە خۆسەپێنەرانەکەی خۆی [چەپ] و هەروەها تێگەییشتنی مێژوویی ئازادیخوازانە بۆ کۆبوونەوەی گشتی و گرنگی وەك میکانیزمێك بۆ بەرگرتن لە پاوانگەریی و خۆسەپێنی گروپە ڕامیارییەکان و پاشەروانیان لە خەباتی جەماوەرییدا.

بە بۆچوونی تۆ فاشیزم چیە کە ھەمیشە هەموو دەوڵەتێک بە فاشیست ناو دەبەیت؟

فاشیزم دیاردەیەكی كۆنی كۆمەڵگەی مرۆیی نییە، بەڵكو ھاوەڵدووانەی دەوڵەتی نەتەوەییە و ڕێكخستنی ڕامیاریی مامان و دایانییەتی. پێش هەموو شتێك بیرۆكەیەكی ڕامیارییە و لە پرۆسێسی خۆڕێکخستنی هەڵگرانی بیرۆکەکە لە ڕێکخستنێکی قووچکەییەدا، وەك ئایدیۆلۆجیای پارتایەتی دەردەکەوێت دەبێتە دەمارگیریی و دژایەتی هەموو جیاوازییەك و هەموو هەوڵ و بوونێکی دەرەوەی گروپە ڕامیارییەکە دەكات و دواجار دەبێتە كولتووری ئەندامان و لایەنگرانی گروپە ڕامیارییەکان و تێڕوانین و جیهانبینی و گوفتار و ڕەفتاریان پێکدەهێنێت. كاتێك كە بوو بە كولتووری تاك، ئیدی ھەموو سنوورەكانی بڕیوون و ھەموو پەیوەندییە مرۆیی و كۆمەڵایەتییەكانی تێكداون و لەنێویبردووون و تاكی ھەڵگر سەربەخۆیی بیركردنەوەی لەدەستداوە و ئیدئۆلۆگەكانی بزووتنەوە فاشیستییەكە گوفتار و ڕەفتاری دیاردەكەن و ئاراستەیدەكەن، بە واتایەکی دیکە هەموو ڕەخنەیەك لە گروپەکەی بە مەترسی لەنێوچوونی و دژایەتی خۆی دەزانێت و هەموو ناپارتییەك و ناخۆدییەك بە دوژمن دەبینێت. لەو بارەوە ئەگەر سەرنجبدەین، هەموو گروپێکی ڕامیاریی، هەموو پێکهاتەیەکی قووچکەیی، هەموو دەوڵەتێك لە سروشتی بوونی خۆیدا، هەڵگری گەرای فاشیزمە و لەتەك گەورەبوون و پیربوونی، فاشیزم بە لوتکەدەگات. هەروەها زۆر جار فاشیزم لە کاردانەوەدا هەستیپێدەکرێت و تا کاتێك کە ئەندام یا گروپەکە هەست بە مەترسی نەکات، دیوە ڕاستەقینە [فاشیستییەکەی] خۆی نیشاننادات، ئەمە لە بارەی دەوڵەتانیشەوە هەر ئاوایە، دەوڵەت تەنیا لە کاتی تەنگەتاویدا دیوە فاشیستییەکەی دەردەخات !

فاشیزم زادەی سەروەرییە و پێداویستی یا میكانیزمی پاراستنی سەروەرییە لە كاتی خواستراودا. لەبەرئەوە ھەم دەتوانێت لە بیرۆكەی ئایینی و ناسیونالیستیەوە سەردەربھێنێت، ھەم ئەگەری سەرھەڵدانی لە بیرۆكەی سۆشیالیزمی دەسەڵاتگەرایانەدا ھەیە، ھەم زادەی دەسەڵاتی كولتوورە و ھەم زادەی دەسەڵاتی ڕامیاریی. ھەر كات ھەر كەس و ھەر گروپێك چ ئابووریی و ڕامیاریی و چ كولتووری، پێیوابوو كە ڕاستی ڕەھا لای ئەوە، ئەوانی دیكە ھەموو نەزانن و پێویستیان بە دەستەبژێریی و ڕابەریی و سەروەریی ئەو ھەیە، ئەوا بانگی فاشیزمی خۆی ڕاگەیاندووە. لە سەرووی ھەموو ئەمانەوە گەرای فاشیزم لە سیستەمی سەروەرییدایە، واتە دەوڵەت بە ھەموو شێوەكانییەوە، بێشكە و لانكی جۆرێك لە فاشیزمە و ھەر كات سەروەریی خۆی كەوتە مەترسییەوە، ئەوا بێپەردە دەینێرێتە سەر شەقامەكان تاوەكو خرۆشان و ڕاپەڕینی چەوساوان لەبەردەم خۆیدا ڕابمالێت، یا بەواتایەكی دیكە، ئاوەڵدووانەی دەسەڵاتی سەرووخەڵكی [قوچكەیی]یە، ئیدی ئەو دەسەڵاتە سەرووخەڵکییە دەوڵەتێکی پاشایی بێت یا دەوڵەتێکی کۆماریی تاكپارتتی و سەربازیی و پارلەمانیی بێت.

بۆ كەسانی وریا و ھەستەوەر، ئەمڕۆ فاشیزم وەك گوتار و وەك ڕەفتار لە ڕاگەیاندنی گشت دەستەبژێر و پارت و ئاراستە ڕامیارییەكان و لیست و باڵەكانی دەسەڵات و لە میدیای زاڵدا، لە ھەموو جێیەك و لە ھەموو ساتێكدا سەرەتاتكێدەكات، بەڵام ھێشتا بەو ڕادە تەنگەتاو نەبووە، كە تانك و دەستە “سەد ڕەشەكان*”ی یا لایەنگرە** “كراسڕەشەكان”ی بڕژێنێتەوە سەر شەقامەكان . وەك ئەزموونی مێژوویی هەردەم بزووتنەوە و دەسەڵاتە فاشیستەکان لە بەرانبەر پەرەسەندنی خەبات و بزووتنەوە ئازادیخوازەکاندا وەك وەڵامدانەوە بە پێداویستی پاراستنی سەروەریی چینایەتی [دەوڵەت] لە هەڵچووندا بووە، لە وڵاتی ئیتالیا کۆمیتەی کارخانەکان و بزووتنەوەی سۆشیالیستی بەڕادەیەك مەترسییان لەسەر دەوڵەت دروستکردبوو، کە پۆلیس و دەزگە سیخورییەکان ناتوانا دۆشدامابوون و شکستی کۆمەڵایەتیی ڕۆژ بە ڕۆژی خۆیان دەدیت، لەبەرئەوە تەنیا بزووتنەوەی فاشیستی “کراسڕەشەکان” دەیتوانی لە جەنگێکی کۆمەڵایەتیی فرە ڕەهەنددا، کۆبوونەوە کرێکارییەکان کوتەککاری بکات و ئەرکە سەرەکییەکەی دەوڵەت لە ئەستۆبگرێت. هەروەها لە ئاڵمانیا و لە وڵاتی ئیسپانیا’ش لە بەرانبەر بزووتنەوەی سۆشیالیستی و سەرهەڵدانی خۆبەڕێوەبەرایەتی هەرەوەزییە کشتکاریی و پیشەسازییەکاندا، تەنیا هێزە فاشیستەکەی جەنەڕاڵ فرانکۆ بە کۆمەکی فرۆکە جەنگییەکانی هیتلەر و چەکدارە بەکرێگیراوەکانی، توانی بە زرێپۆش و تیمەکانی گوللەبارانکردن دوا سەنگەر و ماڵ و دوا جەنگاوەر و دوا کێڵگە و دوا کارگە، لەنێوبەرن!

بەکورتی فاشیزم، ڕەنگدانەوە و كردەییكردنەوەی كینەدۆزیی ناسیونالیزم و شۆڤێنیزمە لە دەسەڵاتدا، واتە بە لوتكەگەییشتنی نیشتمانپەروەریی و و نەتەوەپەرستی [لێرەدا مەبەست لە نیشتمانپەروەریی، خواستی ژێردەستان نییە بۆ ڕزگاربوون لە داگیركەر، ھەروەھا مەبەست نەتەوەپەرستی، ھەستی ھاوزمانی و ئارەزووی ئازادیی كولتووریی نییە، بەڵكو مەبەست لە ئایدۆلۆجیاكانی دەسەڵاتداریی بۆرجوازییە بەناوی نەتەوە و نیشتمانەوە]، لە مێژووی نیشتمانپەروەریی و نەتەوەپەرستییدا موسۆلینی و پارتەكەی، ھیتلەر و پارتەكەی و سەدام و پارتەكەی نموونە زیندووەكانی سەردەمی ئێمە و پێش ئێمەن. هەموو بزووتنەوەیەکی ڕامیاریی و هەموو گروپێکی ڕامیاریی و هەموو پێکهاتەیەکی قووچکەیی و ڕامیاریی، هەڵگری گەرای فاشیزمە و هەر کەس بە ئاوڕدانەوەیەك لە ڕابوردووی ڕامیاریی خۆی، لە گروپ و بزووتنەوە ڕامیارییەکاندا نائاگایانە هەڵوێست و تێڕوانین و گوتار و کرداری فاشیستیی پەیڕەوکردووە، هەرچەندە هیچ کات ئامانجیشی ئەوە نەبووبێت یا لە خەیاڵی خۆیدا دژی ڕژێمێکی فاشیستی وەك بەعس’یش جەنگابێت، بەڵام لە کاردانەوەیەکی فاشیستیدا خەریکی پەیڕەوکردنی فاشیسم بووە. لێرەدا دەتوانم نموونەیەك بهێنمەوە، کە هەر ئێستا لە ڕووداندایە و ئەگەر بەرەنگاریی بەرانبەر بتوانێت ببێتە مەترسی، ئەوا بەداخێکی گرانەوە دەبینە بینەری فاشیزمی ناسیونالیزمی کورد لەم هەرێمەدا؛ لە ئێستادا بە پاڵپشتی دەسەڵاتی ڕامیاریی، شۆڤێنیزمی زمانی لە کاردانەوەدایە بەرانبەر داخوازیی ڕەوای ئاخێوەرانی زمانە کوردییەکانی دیکە [کەلهوڕی و هۆرامی و زازاکی و کرمانجی]، هەر کات بەرەنگاریی و پێداگریی ئاخێوەرانی ئەو زمانانە گەیشتە یاخیبوون و مەترسی بۆ سەر خەونە شۆڤیستییەکەی ڕۆشنبیرانی دەسەڵات، ئەوا فاشیزم وەك مشتی پۆلایینی دەسەڵات، ناچاردەبێت خۆی لە پشت دێوجامە دێمۆکراسیەکەی دەربخات و خوێن و خاك و باروت تێکەڵبکات. ئەمە خەیاڵ یا ترسی هەڕەمەکی نییە، ئەمە ڕاستییەکە و لە ساڵانی ڕابوردوودا نووسەران و ڕۆشنبیرانی دەسەڵات چەندین جار گڵۆپی سەوزیان بۆ خستنەگەڕی ماشێنەكەی بە فەرمانی “سەرۆك” هەڵکردووە، کە بۆ بەرگرتن بە ئازادی و بەكاربردنی مافی ڕەوایی دیگەران، دیوە فاشیستییەکە دەربخات. هەروەها جەنگی نێوخۆیی ١٩٦١-١٩٩٨ و دواتری نێوان پارتەکان و میلیشیاكان و دەسەڵاتدارانی بۆجوازی کورد تژیەتی لە دیمەنی دەرکەوتنی دیوە فاشیستییەکەی دەسەڵاتخوازان و هەردەم جەنگی سڕینەوەی یەکدییان کردووە !

***********************************
*سەد ڕەشەكان، ھێزی تایبەتی ئیمپراتۆری تزاریی ڕوسیە بوون، كە لە بەرانبەر ڕاپەڕینی ساڵی ١٩٠٥ و ڕاپەڕینی فێبریوەری و ئۆكتۆبەری ١٩١٧دا بەكاریھێنان.
**كراسڕەشەكان، لایەنگرانی موسۆلینی بوون، كە كار و چالاكییان ھێڕشكردنەسەر مانگرتنی كرێكاران و چالاكی یەكێتی و سەندیكان و كۆڕ و كۆمەڵە سۆشیالیستەكان [كۆمونیستەكان و ئەناركیستەكان] بوو.
***********************************

بۆ خوێندنەوەی بەشی یەكەم، كرتە لەسەر ئەم بەستەرەی خوارەوە بكە

بەشی یەكەم : http://wp.me/ppHbY-HN
بەشی دووەم : http://wp.me/ppHbY-HY
بەشی سێیەم : http://wp.me/ppHbY-If
بەشی چوارەم: http://wp.me/ppHbY-IH
بەشی پێنجەم: http://wp.me/ppHbY-IN
بەشی شەشەم: http://wp.me/ppHbY-Jg
بەشی حەوتەم: http://wp.me/ppHbY-Jo
بەشی هەشتەم: http://wp.me/ppHbY-Jv
بەشی نۆهەم : http://wp.me/ppHbY-JO
بەشی دەهەم : http://wp.me/ppHbY-JZ
بەشی یازدەهەم : http://wp.me/ppHbY-K5