هه‌ستانه‌وه‌

هه‌ستانه‌وه‌

ژاك پرێڤه‌ر
و. له‌ فارسیه‌وه‌: هه‌ژێن

من ده‌مه‌وێ‌ بمرم
من ده‌مه‌وێ‌ ملیاردێ‌ جار بمرم‌ و
له‌ دونیایه‌كا زیندووببمه‌وه‌،
كه‌ هاوسێكان به‌یه‌ك ئاشنا بن‌ و
خه‌ڵكیش
گشت ڕه‌نگه‌كانیان خوشبوێن.

ده‌مه‌وێ‌ له‌ جیهانێكا زیندووببمه‌وه‌
كه‌ ئەڤین، به‌ نرخی خه‌نده‌ بێ‌
پیاوان، نه‌مرن
ژنان، نه‌گرین
مناڵان گشت باوكی خۆیان ناز بكه‌ن.
دادپه‌روه‌ری باخێ‌ بێ‌،
خه‌ڵك تێیدا سێوی یه‌كسان بخۆن
یه‌كسان بژین و
یه‌كسان بمرن.
من ده‌مه‌وێ‌ له‌ جیهانێكا
هه‌ستمه‌وه‌
كه‌س له‌ جارێك زیاتر نه‌مرێ‌

پێشكەش بە منداڵەكانی “كاوە گەرمیانی” و گشت منداڵانی باوك و دایك كوژراوی جەنگی نێوخۆ

* له ‌په‌رتووكی ( ” همچون كوچه‌ای بی انتها” ترجمه‌ : احمد شاملو) وه‌رگیراوه‌ و پێشتر له‌ ژماره‌ (٩)ی پاییزی ١٩٩٩ی گۆڤاری ھونەریی ‘ ژیله‌مۆ ‘دا بڵاوكراوه‌ته‌وه‌. لێره‌دا به‌ كه‌مێك چاكسازی له‌ داڕشتن و ڕێنووسدا دووباره‌ بڵاویده‌كه‌مه‌وه.

Hestanewe

Hestanewe

Jacques Prévert
w . le Farsyewe: Hejên

min demewê bmirm
min demewê Milyardê car bmirm û
le Dunyayeka zîndûbibmewe,
ke Hawsêkan beyek Aşna bin û
Xellkîş
gişt Rengekanyan xuşbiwên.

demewê le Cîhanêka zîndûbibmewe
ke Evîn, be nirxî Xende bê
Pyawan, nemrin
Jnan, negrîn
Mnallan gişt Bawkî xoyan nazbken.
Dadperwerî Baxê bê,
Xellk têyda Sêwî yeksan bxon
Yeksan bjîn û
Yeksan bmirn.
min demewê le Cîhanêka
hestmewe
Kes le carêk zyatir nemrê

péşkeş be Mindallekani ” Kawe Germîanîy” û gişt Mindallani Bawk û Daîk kujrawî Cengî néwxo

* le Pertûkî ( ” Himçun Kuçeay be întha” tircme : Ahmid Şamlu) wergîrawe û pêştir le Jmare (9)î Payîzî 1999î Govarî hunerîy ‘ Jîlemo ‘da bllawkrawetewe. Lêreda be kemêk çaksazî le Darriştin û Rênûsda dûbare bllawîdekemewe.

لە بارەی شوناسسازی بۆ بكەرانی ڕووداوەكانی ھەولێر و كەركووك

لە بارەی شوناسسازی بۆ بكەرانی ڕووداوەكانی ھەولێر و كەركووك

پێش ھەموو شتێك، خەریكە دەستی دەسەلات لە پشت ڕووداوەكانەوە دەردەكەوێت، جارێك عەرەبە ئاوارەكان دەكرنە ئەكتەری سینارۆكە و ئەم جارەش ھەڵەبجەیی !!!!

من لەو ھەموو سیناریۆسازییەدا، تەنیا یەك شت دەبینم، لادانی سەرنجی خەڵك لەسەر ڕێكەوتنی ئۆپۆزسیۆن و دەسەلات لەسەر سەروەریی و مشەخۆریی ھاوبەش بەسەر خەڵكەوە، ئەگینا ئەو ھەمووە درۆ بێسەرەوبەرەیە لە پای چی، پاشان بە چ مەبەستێك شوناسی ناوچە و شار و گوند بە بكەرانی كارێك دەدەن؟

یەكێك لە بنەماكانی ڕۆژنامەگەریی، تێوەنەگلانی خێزان و بنەماڵە و شار و ئایین و نەتەوە و چین و توێژ و بیروباوەڕە بە تۆمەت یا تاوانەوە. بەڵام ئەوەی لە كوردستان پێیدەگوترێت میدیا بێجگە لە باند-باندێنی دەسەڵاتداران ھیچی دیكە نییە و ھەر دەسەڵاتدار و سەرمایەدار و پارتێك خاوەنی چەند سایت و ڕۆژنامە و گۆڤار و ڕادیۆ و تەلەفزیۆنە. جاران لە سەرۆكایەتی ئەفواج خەفیفەدا چەند ژنە و چەند ئۆتۆمەبیڵ و میدیالیای سەرۆكی قوماندە باوبوو، كەچی ئەم ڕۆ باو باوی سایت و ڕۆژنامە و گۆڤار و دەزگەی “ئەھلی”ییە !

ئاخۆ لە مێژوودا لە میدیای دەسەڵات و دەوڵەتمەندان و ڕامیاران بێشەرمتر ھەبێت ؟

ئاخۆ لە مێژوودا لە میدیای دەسەڵات و دەوڵەتمەندان و ڕامیاران بێشەرمتر ھەبێت ؟

دەزانم ھەندێك لە خوێندەوەی ئەم تایتڵە خۆ دەكێشنە دواوە و خۆیان پەلاماردراو ھەستپێدەكەن. بەڵام ئەمە ئامانجی ئەم تایتڵە نییە، كە پەلاماری كەسەكان بدات، بەڵكو ئامانج ڕسواكردنی ئەو بۆچوونانەیە، كە پشتیوانی لەوانەی سەرەوە دەكەن، من نامەوێت تۆڵەی كوژراو لە بكوژ بكەمەوە، بەڵكو [گاندی واتەنی] دژی كوشتن دەوەستمەوە نەك بكوژ، چونكە كاتێك كە پێناوێك بۆ كوشتن نەما، كاتێك كە كوشتنی بوونەوەرەكان [نەك تەنیا مرۆڤ] بوو بە نەنگ و ئازادئەندێشی و بیركردنەوە و ئاشتی بوونە كولتوور، ئەوا تۆڵەی ھەموو كوژراوان و سەراپای ستەم لە بكوژان و ستەمكاران كراوەتەوە، بە واتایەكی دیكە دەستی كوشتن و ستەم لە بنەوە دەبڕدرێتەوە.

ئەوەی ئەم ڕۆ لە میدیای زاڵ و كۆنەپارێز و دەسەڵاتدار ڕوویدا، تەنیا دەتوانێت ڕسوایی، بێئابڕویی، دەبەنگی گوێگران و بڕواكەرانی نیشانبدات ! بە درێژایی تەمەنی سیستەم و ڕژێمی نەژارپەرست، كۆی میدیای ئەوروپا و ئەمەریكا و كەنەدا و ئوسترالیا و دەوڵەت و پارت و ڕامیارانی ھاوبەرژەوەنیان ھەموو ھەواڵێكیان لەمەڕ خۆپیشاندان و خەباتی ڕەوای ڕەشپیستەكان، بە دەستەواژەی تۆمەتباركردنی خەباتكاران بە ئاژاوەگێڕ و تیرۆرست و دژە-شارستانی و دژە-پێشكەوتن و دژە خوا و مەسیحیەت و زۆر شتی دیكە، دەستپێدەكرد و بە پێداگرتنەوە لەسەر ڕەوایەتی سەركوت و نەژادپەرستی و پشتیوانی دەوڵەتانیان بۆ ڕژێمی سەرمایەداری سپیپێستان لە ئەفەریكا، دووپاتدەكردەوە، ھەروەك لە سەردەمی ڕژێمی بەعس و ئێستای ڕژێمی ئیسلامییەكان لە توركیە، دووپاتدەكردەوە و دەكەنەوە .

بەڵام ئەم ڕۆ ھەر ئەو میدیایە و دەزگە زەبەڵاحەكانی بە نوێترین تەكنۆلۆجیای زانیاریی و بە پانوپۆڕی و خێرایی و فراوانی تۆڕە گەردوونییەكانییەوە، پەژارەی خۆیان بۆ مردنی كەسێك [نێلسۆن ماندرێڵا] دەردەبڕن، كە بیست و حەوت ساڵ زیندان و بە تیرۆرست و ئاژاوەگێڕ ھەژماریاندەكرد.

ئەمە تا ئێرە ئاساییە، ئەوەی ئاسایی نییە، ئەوەیە كە تاكی ستەملێكراو و ژێردەستی كورد بە باڵای ئەو دەوڵەتانەدا ھەڵدەدەن و وەك سیمبوڵ بۆ مرۆڤایەتی بەرز و ماف و ئازادی و پشتیوانیكەری پرسی ڕزگاری كوردان ناویاندەبەن و لە بارەیانەوە دەدوێن، ھاوكاتیش شیوەن بۆ قوربانییەكی وەك [ نێلسۆن ماندرێلا] دەكەن.

لەوانەیە بۆ كەسانێك كە لە ھەشتاكانی سەدەی ڕابوردوودا ئاراستە و بیری ئازادیخوازانە و سۆشیالستیان ھەبووبێت، ھێشتا وێنە و فیلمی نێو ھەواڵەكان لەمەڕ خۆپیشاندانی ڕەشپێستان و سەركوتی رژێمی سەرمایەدارانی سپیپێست، لە یاداوەرییاندا مابێت، بەڵام بۆ نەوەی دوا دەھەی سەدەی ڕابوردوو و سەرەتای ئەم ھەزارەیە، خراپ نییە، ئەگەر بە سوودوەرگرتن لە دونیای ئینتەرنێت و فیلمە دۆكومێنتەرییەكان و فیلمی “پیلانی ماندرێلا ٢٠٠٩” ببینن.

Axo le mêjûda le mîdyay desellat û dewlletmendan û ramyaran bêşerimtir hebêt ?

Axo le mêjûda le mîdyay desellat û dewlletmendan û ramyaran bêşerimtir hebêt ?

Dezanim hendêk le xwêndewey em taytlle xo dekêşne dwawe û xoyan pelamardraw hestipêdeken. Bellam eme amancî em taytlle nîye, ke pelamarî kesekan bdat, bellku amanc riswakirdnî ew boçûnaneye, ke piştîwanî lewaney serewe deken, min namewêt tolley kujraw le bkuj bkemewe, bellku [gandî watenî] djî kuştin dewestmewe nek bkuj, çunke katêk ke pênawêk bo kuştin nema, katêk ke kuştinî bûnewerekan [nek tenya mrov] bû be neng û azadendêşî û bîrkirdnewe û aştî bûne kultûr, ewa tolley hemû kujrawan û serapay stem le bkujan û stemkaran krawetewe, be watayekî dîke destî kuştin û stem le bnewe debirrdrêtewe.

Ewey em ro le mîdyay zall û koneparêz û desellatdar rûyda, tenya detwanêt riswayî, bêabrruîy, debengî gwêgran û birrwakeranî nîşanbdat ! Be drêjayî temenî sîstem û rjêmî nejarpersit, koy mîdyay ewrupa û emerîka û keneda û ustralya û dewllet û part û ramyaranî hawberjewenyan hemû hewallêkyan lemerr xopîşandan û xebatî reway reşpîstekan, be destewajey tometbarkirdnî xebatkaran be ajawegêrr û tîrorsit û dje-şaristanî û dje-pêşkewtin û dje xwa û mesîhyet û zor ştî dîke, destipêdekrid û be pêdagirtnewe leser rewayetî serkut û nejadpersitî û piştîwanî dewlletanyan bo rjêmî sermayedarî spîpêstan le eferîka, dûpatdekirdewe, herwek le serdemî rjêmî be’si û êstay rjêmî îslamîyekan le turkye, dûpatdekirdewe û dekenewe .

Bellam em ro her ew mîdyaye û dezge zebellahekanî be nwêtrîn teknolocyay zanyarîy û be panuporrî û xêrayî û frawanî torre gerdûnîyekanîyewe, pejarey xoyan bo mirdnî kesêk [nêlson mandirêlla] derdebrrin, ke bîst û hewt sall zîndan û be tîrorsit û ajawegêrr hejmaryandekrid.

Eme ta êre asayye, ewey asayî nîye, eweye ke takî stemlêkraw û jêrdestî kurd be ballay ew dewlletaneda helldeden û wek sîmbull bo mrovayetî berz û maf û azadî û piştîwanîkerî pirsî rizgarî kurdan nawyandeben û le bareyanewe dedwên, hawkatîş şîwen bo qurbanîyekî wek [ nêlson mandirêla] deken.

Lewaneye bo kesanêk ke le heştakanî sedey raburdûda araste û bîrî azadîxwazane û soşyalistyan hebûbêt, hêşta wêne û fîlmî nêw hewallekan lemerr xopîşandanî reşpêstan û serkutî rjêmî sermayedaranî spîpêst, le yadawerîyanda mabêt, bellam bo newey dwa dehey sedey raburdû û seretay em hezareye, xrap nîye, eger be sûdwergirtin le dunyay înternêt û fîlme dokumênterîyekan û fîlmî “pîlanî mandirêla 2009” bbînin.

Axo le mêjûda le mîdyay desellat û dewlletmendan û ramyaran bêşerimtir hebêt ?

Axo le mêjûda le mîdyay desellat û dewlletmendan û ramyaran bêşerimtir hebêt ?

Dezanim hendêk le xwêndewey em taytlle xo dekêşne dwawe û xoyan pelamardraw hestipêdeken. Bellam eme amancî em taytlle nîye, ke pelamarî kesekan bdat, bellku amanc riswakirdnî ew boçûnaneye, ke piştîwanî lewaney serewe deken, min namewêt tolley kujraw le bkuj bkemewe, bellku [gandî watenî] djî kuştin dewestmewe nek bkuj, çunke katêk ke pênawêk bo kuştin nema, katêk ke kuştinî bûnewerekan [nek tenya mrov] bû be neng û azadendêşî û bîrkirdnewe û aştî bûne kultûr, ewa tolley hemû kujrawan û serapay stem le bkujan û stemkaran krawetewe, be watayekî dîke destî kuştin û stem le bnewe debirrdrêtewe.

Ewey em ro le mîdyay zall û koneparêz û desellatdar rûyda, tenya detwanêt riswayî, bêabrruîy, debengî gwêgran û birrwakeranî nîşanbdat ! Be drêjayî temenî sîstem û rjêmî nejarpersit, koy mîdyay ewrupa û emerîka û keneda û ustralya û dewllet û part û ramyaranî hawberjewenyan hemû hewallêkyan lemerr xopîşandan û xebatî reway reşpîstekan, be destewajey tometbarkirdnî xebatkaran be ajawegêrr û tîrorsit û dje-şaristanî û dje-pêşkewtin û dje xwa û mesîhyet û zor ştî dîke, destipêdekrid û be pêdagirtnewe leser rewayetî serkut û nejadpersitî û piştîwanî dewlletanyan bo rjêmî sermayedarî spîpêstan le eferîka, dûpatdekirdewe, herwek le serdemî rjêmî be’si û êstay rjêmî îslamîyekan le turkye, dûpatdekirdewe û dekenewe .

Bellam em ro her ew mîdyaye û dezge zebellahekanî be nwêtrîn teknolocyay zanyarîy û be panuporrî û xêrayî û frawanî torre gerdûnîyekanîyewe, pejarey xoyan bo mirdnî kesêk [nêlson mandirêlla] derdebrrin, ke bîst û hewt sall zîndan û be tîrorsit û ajawegêrr hejmaryandekrid.

Eme ta êre asayye, ewey asayî nîye, eweye ke takî stemlêkraw û jêrdestî kurd be ballay ew dewlletaneda helldeden û wek sîmbull bo mrovayetî berz û maf û azadî û piştîwanîkerî pirsî rizgarî kurdan nawyandeben û le bareyanewe dedwên, hawkatîş şîwen bo qurbanîyekî wek [ nêlson mandirêla] deken.

Lewaneye bo kesanêk ke le heştakanî sedey raburdûda araste û bîrî azadîxwazane û soşyalistyan hebûbêt, hêşta wêne û fîlmî nêw hewallekan lemerr xopîşandanî reşpêstan û serkutî rjêmî sermayedaranî spîpêst, le yadawerîyanda mabêt, bellam bo newey dwa dehey sedey raburdû û seretay em hezareye, xrap nîye, eger be sûdwergirtin le dunyay înternêt û fîlme dokumênterîyekan û fîlmî “pîlanî mandirêla 2009” bbînin.

فاشیزم كڕۆكی دەوڵەت و فەرماندارییە [حكومەتە] و تیرۆر دەستی شاراوەی ئەو !

فاشیزم كڕۆكی دەوڵەت و فەرماندارییە [حكومەتە] و تیرۆر دەستی شاراوەی ئەو !

بیست و دوو ساڵ لەمەوبەر، لە ڕاپەڕینی سەربەخۆی جەماوەریی عیراق و كوردستاندا، ئێمە سۆشیالیستەكان و ئازادیخوازان گوتمان، ھیچ جیاوازییەك لەنێوان فەرمانداریی بورجوازی كورد و پارتە ناسیونالیستەكانی و بۆرجوازی عەرەب و فارس و تورك و ناسیونالیزم و دەوڵەتەكانی ئەواندا نییە. ڕۆژێك دێتە پێش، كە فەرماندارانی كوردستان ھەمان تاوانگەلێك ئەنجامدەدەنەوە، كە بەعسییەكان ئەنجامیاندان.

بەڵام بەداخەوە، لەو كاتەدا لەبەر ھەراو ھوی ناسیونالیستی و خۆشباوەڕیی جەماوەر بەو، ھەژمارێكی زۆر كەم ئەو كەتوارە تێگەییشتن و دەركیانكرد. لەبەرەئەوە ھیوادارم كە كوردەكانی لای ئێران فریوی ناسیونالیزم نەخۆن و لە ئێستاوە ھوشیاربن، كە پاش ڕوخانی كۆماری ئیسلامی ئێران، بەڕێوەبردنی ژیان و كار و فەرمانی خۆیان بە دەستی پارتەكان و ڕامیاران نەسپێرن و ھەر ئێستا خەمی پێكھێنانی كۆمیتەكان و كۆبوونەوە گشتییەكان و ئەنجومەن و ھەرەوەزییەكانی خۆیان وەك بنەماكانی خۆبەڕێوەبەرایەتی خۆیان، پێكبھێنن و لە ژیان و كار و چالاكی و خەباتی ڕۆژانەی كۆمەڵایەتییدا بیانخەنەگەڕ. ئەگەر نا، ئەوا ئەوانیش وەك ئێمە دەبنە بینەری تیرۆری ئازیزانی ئازادیخوازیان بە دەستی دەسەڵاتدارانی بۆرجوازیی كورد !

فاشیسم ماھیت دولت و حكومت ھا است و ترور دەست پنھان شدەای آن

فاشیسم ماھیت دولت و حكومت ھا است و ترور دەست پنھان شدەای آن

بیست و یكـ سال پیش در قیام مردم عراق و كوردستان، ما سوسیالیستھا و آزادیخواھان گفتیم، كە ھیچ تفاوت میان حكمرانی بورژوازی كورد احزابی ناسیونالیستی آن با بورژوازی عرب و فارس و تورك و ناسیونالیزم و دولتھای آن وجود ندارد، روزی پیش میاید، كە حاكمان كوردستان ھمان جنیایات را انجام میدھند، كە بعسی ھا انجام دادند !

اما متأسفانە آن روز در ھیاھوی ناسیونالیستی تنھا عدەای كم آن واقیعیت فھمیدن و پی بردند. زیرا امیدوارم كوردھا در ایران فریب ناسیونالیزم را نخورند و از حالا ھوسیار و آمادە باشند، كە بعد از سقوط جمھوری اسلامی ایران، ادارەای زیندگی و كار و فرمان خود را زیر دست احزاب و سیاستمداران نگدارند و از حالا كمیتەھا و مجامع عمومی و انجمن ھا و تعاونیھای خود بە مثابەای مبناھای خودگردانی خود تشكیل و رو بە راە سازند، اگر نا، آنھا ھم مثل ما، ھر روز در عمر حاكمیت بورجوازی كورد در آن قسمت، بینندەای ترور عزیزان آزادیخواە خود میباشند !

تا دەسەڵاتی سەرووخەڵكیی ھەبێت، تا سەروەر و ژێردست ھەبێت، تا دارا و نەدار ھەبێت، تا پێشڕەو پاشڕەو ھەبێت، تا فەرماندەر و فەرمانبەر ھەبێت، تا زیندان و پاسەوان و زیندانی ھەبێت، تا تێر و برسی ھەبێت، تا ڕابەر و ڕابەریكراو ھەبێت، تا سەركردایەتی و بنكردایەتی ھەبێت، تا پێناویك بۆ كوشتن ھەبێت، تا ھەلێك بۆ فریودان ھەبێت، تا زەمینەیەك بۆ مشەخۆریی ھەبێت، تا میدیای پارت و دەسەڵات و سەرۆك دەمراستی كۆمەڵگە بێت، ڕۆژنامەگەریی ئازاد سەركوتكراو دەبێ و كارخانەكانی قفڵسازی لە گەڕدا دەبن ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !

ئەوی خوازیاری شكاندنی قوفڵەكانە با ڕیزی پارتایەتی چۆڵبكات !
ئەوی خوازیاری كوتاییھاتنی تیرۆرە، با پشت سەری ڕامیاران چۆڵبكات !
ئەوی خوازیاری ئازادییە كەسیی و گشتییەكانە، با دژی دەسەڵات سەنگەربگرێت !
ئەوی ویژدانی زیندووە و بەكرێگیراوی كەس نییە، با لە بەرامبەر تیرۆری ئازادیخوازاندا دەنگھەڵبڕێت !

Ta desellatî serûxellkîy hebêt, ta serwer û jêrdist hebêt, ta dara û nedar hebêt, ta pêşrrew paşrrew hebêt, ta fermander û fermanber hebêt, ta zîndan û pasewan û zîndanî hebêt, ta têr û birsî hebêt, ta raber û raberîkraw hebêt, ta serkirdayetî û binkirdayetî hebêt, ta pênawîk bo kuştin hebêt, ta helêk bo frîwdan hebêt, ta zemîneyek bo mşexorîy hebêt, ta mîdyay part û desellat û serok demrastî komellge bêt, rojnamegerîy azad serkutkraw debê û karxanekanî qfillsazî le gerrda debin ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !

Ewî xwazyarî şkandinî qufllekane ba rîzî partayetî çollbkat !
Ewî xwazyarî kutayîhatnî tîrore, ba pişt serî ramyaran çollbkat !
Ewî xwazyarî azadîye kesîy û giştîyekane, ba djî desellat sengerbigrêt !
Ewî wîjdanî zînduwe û bekrêgîrawî kes nîye, ba le beramber tîrorî azadîxwazanda denghellbrrêt !