ئەوانەی كە شەیدای شوناسی سەرووخەڵكیی و ناوبانگ و پلەوپایە و مامۆستایین بەسەر خەڵكەوە، ئەگەر شانازی ڕامیاربوونیان لێبسێنیتەوە، قسەیەكیان بۆ گوتن نامێنێت. ئەوان بە ڕادەیەك خەریكی شوناسسازین بۆ خۆیان، كە خەمی بەیانی و نیوەرۆ و ئێوارەیان ھەر پیرۆزراگرتنی ڕامیارییە. چونكە تەنیا لە ڕێگەی ڕامكردنەوە دەتوانن خۆیان لە سەرووی خەڵكەوە ببینن و خەڵكیش وەك فەقێی مزگەوتان !
Ewaney ke şeyday şunasî serûxellkîy û nawbang û plewpaye û mamostayîn beser xellkewe, eger şanazî ramyarbûnyan lêbsênîtewe, qseyekyan bo gutin namênêt. Ewan be radeyek xerîkî şunassazîn bo xoyan, ke xemî beyanî û nîwero û êwareyan her pîrozragirtnî ramyarîye. Çunke tenya le rêgey ramkirdnewe detwanin xoyan le serûy xellkewe bbînin û xellkîş wek feqêy mizgewtan !
لە درێژەی پۆستی ھاوەڵێكدا [ Halgurd Samad]
مرۆڤی ھاوچەرخ [تاكی بەكاربەری نادەربەست، ملكەچی پارت، پاشكۆی سەرۆك، دەنگدەری پارلەمان و پەپەگای بەردەم میدیاكان] كەسێكە، كە بەردەوام بنێشتی ھەڵبزركاوی دەمی وێژەرانی میدیاكان كاویژدەكاتەوە. ئەمە ئەو مرۆڤەیە، كە فیلۆسۆفانی نیئۆلیبرالیزم شانازی و شوناسی بۆ چێدەكەن و لە ھاوچەرخبوونی دڵنیایدەكەنەوە.
ڕاپۆرتی تانگانیكا / نامەی دەھەم
ڕاپۆرتی تانگانیكا
نازم حیکمەت
و. لە فارسییەوە: هەژێن
نامەی دەھەم [دوا نامە]
گوێچكەم بە زەمینەوە نا،
گوێم لە خاكی ئەفریكا ڕادێرا،
دەنگەلێك لە « ئۆگاندا » و « مۆزامبیك »ەوە دێن،
لە ئەفریكای باشووریی، پێ خەنینەكان،
بە تووڕەییەوە زنجیرەكانیان بە زڕە دەھێنن.
جەنگەڵەكانی « ئەنگۆلا »، وەك شێرە سەوزەكان، لە خوێنگەوزاو دەناڵێنن.
ئیمپریالیزم، دوا جەنگەكانی دەكات،
بەڵام چەك و زیندانی و فەرمانداری ھەیە.
سەرم بەرزكردەوە و تەماشامكرد:
ئەفریكا لەسەر دووڕیانێك وەستاوە،
ڕێگەیەك ھەیە، جارێكی دیكە لە پێچ و پەناوە بەرەو دەستبەسەریی دەچێتەوە،
ڕێگەیەكی دیكەش بەرەو ئازادی و برایی فراوان.
واتە دەمەوێ بڵێم،
ھاوسەری ھۆشمەند و جوانی من
جارێكی دیكە نامەی نۆھەم بخوێنەرەوە.
ژیران ئەلفێكیان بەسە.
نازانی چەندە ئارەزووی دیدارت دەكەم مۆسكۆییكەی من
«تولیاكۆڤا»ی من
فێبریوەری ١٩٦٣
*****************************
ڕاپۆرتی تانگانیكا یەكێكە لە دواھەمین ھۆنراوەكانی نازم حیكمەت، چونكە لە فێبریوەری ١٩٦٣ ھۆنراوەتەوە و ‘نازم حیكمەت’ لە جونی ھەمان ساڵدا مردووە. ئەم ڕاپۆرتە لە شێوەی دە ھەڵبەست-نامەدا، ئاراستەی ‘ ڤێرا تولیاکۆڤا ‘ ھاوسەرە ڕوسەكەی كردووە، كە لە ساڵی ١٩٦٠دا لەتەك نازم حیكمەت ھاوسەریی كردووە.
تانگانیكا، وەك دەزانن لە كاتی گەشتەكەی نازم حیكمەت دا، دوو ساڵ بوو كە سەربەخۆیی بەدەستھێنابوو و بە پێشەوایی ‘ جولیوس نایەرەرە Julius Nyerere كەوتبووە نێو وڵاتانی ھاوبەرژەوەندی ئینگلیسی ..ئەو وڵاتە لە ساڵی ١٩٦٢دا بە ڕێكەوتنی زنگبار ‘ كۆماری تانزانیا’ی پێكھێبنا و ‘جولیوس نایرە’ وەك سەرۆككۆماری دانرا.
Raportî Tanganîka / Namey Dehem
Raportî Tanganîka
Nazm Hîkmet
w. le Farsîyewe: Hejên
Namey Dehem [dwa Name]
Gwêçkem be Zemînewe na,
Gwêm le Xakî Efrîka radêra,
Dengelêk le » Oganda « û » Mozambîk «ewe dên,
le Efrîkay Başûrîy, Pê xenînekan,
be tûrreyyewe Zincîrekanyan be zrre dehênin.
Cengellekanî » Engola « , wek Şêre sewzekan, le xwêngewzaw denallênin.
Împiryalîzm, dwa Cengekanî dekat,
bellam Çek û Zîndanî û Fermandarî heye.
Serm berizkirdewe û temaşamkird:
Efrîka leser Dûrryanêk westawe,
Rêgeyek heye, carêkî dîke le pêç û penawe berew Destbeserîy deçêtewe,
Rêgeyekî dîkeş berew Azadî û Brayî frawan.
wate demewê bllêm,
Hawserî Hoşmend û Cwanî min
carêkî dîke Namey Nohem bixwênerewe.
Jîran Elfêkyan bese.
Nazanî çende Arezûy Dîdart dekem Moskoyîkey min
» Tulyakova«î min
Fêbrîwerî 1963
**********************************************
Raportî Tanganîka yekêke le dwahemîn Honrawekanî Nazm Hîkmet, çunke le Fêbrîwerî 1963 honrawetewe û Nazm Hîkmet le Cunî heman Sallda mirduwe. Em Raporte le şêwey de Hellbest-Nameda, arastey »Vera Tulyakova « hawsere Rusekey kirduwe, ke le Sallî 1960da letek Nazm Hîkmet hawserîy kirduwe.
Tanganîka, wek dezanin le katî geştekey Nazm Hîkmet da, dû Sall bû ke serbexoyî bedestihênabû û be pêşewayî » Julius Nyerere « kewtbuwe nêw Wllatanî hawberjewendî Îngilîsî .. Ew Wllate le Sallî 1962da be rêkewtinî »Zingbar « Komarî » tanzanya «î pêkhêbna û Julius Nyerere wek serokkomarî danra.
ھەزاران سڵاو لە دیداری مرۆڤە كەم وێنە و پاكەكان …
نیگاكانی ھەزار و یەك داستان دەدركێنن، ھەزار و یەك نامەی نەگەییشتوو، ھەزاران چرپەی خنكاو، ھەزاران خۆزگەی باڵشكاو، ھەزاران ڕۆژی پڕ مەینەتی و تاسەی ئازیزانی نادیار وێنادەكەن …
نەفرەت لە دەسەڵات
نەفرەت لە جەنگ
نەفرەت لە مشەخۆریی
نەفرەت لە دێمۆكراسییەك كە ھەندێك بێبەش و ھەندیكی دیكەش دەكاتە پاشای خانەنشین
ێشتریش ژوورەكانی بزووتنەوەی نیئۆجەلالییەكان ھەر تاریك بوون، ھۆكاری دەركەنەكەوتنی كەتواریان، ھەڵنەكەوتنی ھەلێكی وەك ئێستا بوو، تا تاریكییەكەیان بە چاوی خۆمان ببینین .
ئەندامانی پارتە كۆمونستەكان سەرەتا كە دەبنە ئەندام، مرۆڤی ساكار و سۆشیالیستخوازی چالاك و دڵسۆز و خۆبەخش و گیانفیدان، بەڵام پاش تێپەڕبوونیان بە پرۆسێسی پارتییببوندا، دەبنە تاكی دەسەڵاتخواز و خۆبەڕابەرزان و شەیدای ناوبانگ و پلەوپایە. ئیدی ئا لێرەوە كێشمەكێشە كەسیی و جیابوونەوە گروپیەكان دەستپێدەكەن و دەبنە ڕەتكەرەوەی سەرەتاكەی خۆیان، بەڵام بەباری نیگەتیڤدا، واتە گەڕانەوە بۆ پیرۆزیی سەروەریی ھەندێك بەسەر ھەندێكی دیكە و پاساودانی خۆشگوزارانی ھەندێك [سەركردایەتی پارت] لە بەرامبەرار ھەندؤكی دیكەدا [بنكردایەتی پارت].
ئا ئەمەیە گرنگی پارت و ھەر ئەم ھۆیەشە كە وا لە دەوڵەتی بۆرجوازی دەكات، مانگانە و مووجەیان بۆ ببریتەوە و لە ڕووی یاساییەوە ڕەوایەتی بە چالاكییان بدات، بۆ ئەوەی بە كۆمەڵێك دروشمی بێناوەۆك لاوانی سۆشیالیستخواز لەخشتەبەرن و لە بۆگەناوی دەسەڵاتخوازیی و مشەخۆریی بۆرجوازیدا وڕ و گێژیان بكات.
ئەگەر سەرنجێكی خێرای ئەم سەردەمە بدەین، ئەوا بە ڕۆشنی ئەوە دەبینین، كەسانێك كە ئامانجیان سۆشیالیزم و كۆمونیزم بووە، لە نزیكترین ھەلدا لە پارتایەتی كشاونەتەوە و ئەوانەش كە بە دانانی كلیتە و سەكسۆكە لاسایی ڕابەرانی پێشخۆیانكردووەتەوە، سەرەنجام بوونەتە بورخویەك لە دەزگەی بیروكراتی پارت و كۆپییەكی چالاكی مرۆڤی بۆرجوازیی دەسەڵاتخواز و مشەخۆر و خۆ بە مامۆستازان !
Endamanî parte komunistekan sereta ke debne endam, mrovî sakar û soşyalîstixwazî çalak û dillsoz û xobexiş û gyanfîdan, bellam paş têperrbûnyan be prosêsî partîybbunda, debne takî desellatixwaz û xoberraberzan û şeyday nawbang û plewpaye. Îdî a lêrewe kêşmekêşe kesîy û cyabûnewe grupyekan destipêdeken û debne retkerewey seretakey xoyan, bellam bebarî nîgetîvda, wate gerranewe bo pîrozîy serwerîy hendêk beser hendêkî dîke û pasawdanî xoşguzaranî hendêk [serkirdayetî part] le beramberar hendokî dîkeda [binkirdayetî part].
A emeye gringî part û her em hoyeşe ke wa le dewlletî borcwazî dekat, mangane û mûceyan bo bibrîtewe û le rûy yasayyewe rewayetî be çalakîyan bdat, bo ewey be komellêk druşmî bênaweok lawanî soşyalîstixwaz lexiştebern û le bogenawî desellatixwazîy û mşexorîy borcwazîda wirr û gêjyan bkat.
Eger sernicêkî xêray em serdeme bdeyn, ewa be roşnî ewe debînîn, kesanêk ke amancyan soşyalîzm û komunîzm buwe, le nzîktirîn helda le partayetî kşawnetewe û ewaneş ke be dananî klîte û seksoke lasayî raberanî pêşxoyankirduwetewe, serencam bûnete burxuyek le dezgey bîrukratî part û kopîyekî çalakî mrovî borcwazîy desellatixwaz û mşexor û xo be mamostazan !
ڕاپۆرتی تانگانیكا / نامەی نۆھەم
ڕاپۆرتی تانگانیكا
نازم حیکمەت
و. لە فارسییەوە: هەژێن
نامەی نۆھەم
ڕۆژانێكت بیردێنمەوە كە لە زیندان ئازادبووم
ئازادیاننەكردم. ئازادبووم،
ڕۆژانێ كە لە نێوەوە بە فشاری خۆم و لە دەرەوە بە فشاری دۆستان و
ڕێوشوێنەكان، لە زیندان ئازادبووم.
شادی
ھاوسەری، جەژن،
شادی،
كەمێ لەخۆباییبووم،
كەمێ شێواو.
شادی،
لەسەر چڵەكانی، درەوشانەوەی خەون و ھیواكان،
میوە نا، درەوشانەوە.
دوان لەمەڕ زیندان بۆ ھەر كەس و بۆ خۆت.
ھێشتاكە زیندان دێتە خەونت،
لە خەو ڕادەپەڕی
خوو و یاساخییەكانی ساڵانی زیندان یەخەت بەرنادەن.
سەری پاكەتی نامەكانت داناخەی،
چاوەڕێی ساتەكانی جاموڵەی خواردنیت،
كاتێ شەو تاریك دادێ، چاوەرێی دەرگە لە دەرەوە داخرێ و
گڵۆپەكان خۆبەخۆ پێبكرێن،
شادی
ھاوسەری، جەژن،
بەڵام ڕۆژانی جەژنیش وەك ڕۆژانی دیكە كۆتاییان ھەیە
دەبینی سەربانی خانووەكەت دڵۆپەدەكا،
دەرگە و پەنجەرەكانی چێكردنەوەیان پێویستە،
دەبێ داوای ئاو و گاز و كارەبابەستن بكەی،
دەبێ چەرچەف و قاپ و جاموڵە و پەرتووك بكڕی.
بازووەكانت ئامادەی كارن،
لە زیندانیش ھەر كاریاندەكرد،
بەڵام مێشكت ھێواش بووە،
پارەشت نییە،
قەرزاربوونیش ترسناكە.
بنەوانی ماڵی ئازادیت لە كوێوە و چۆن دەستپێبكەی ؟
واتە دەمەوێ بڵێم :
باری تانگانیكا لە باری كەسێك دەچێ، كە لە زیندان ئازادبووبێ.
فێبریوەری ١٩٦٣
*****************************
ڕاپۆرتی تانگانیكا یەكێكە لە دواھەمین ھۆنراوەكانی نازم حیكمەت، چونكە لە فێبریوەری ١٩٦٣ ھۆنراوەتەوە و ‘نازم حیكمەت’ لە جونی ھەمان ساڵدا مردووە. ئەم ڕاپۆرتە لە شێوەی دە ھەڵبەست-نامەدا، ئاراستەی ‘ ڤێرا تولیاکۆڤا ‘ ھاوسەرە ڕوسەكەی كردووە، كە لە ساڵی ١٩٦٠دا لەتەك نازم حیكمەت ھاوسەریی كردووە.
تانگانیكا، وەك دەزانن لە كاتی گەشتەكەی نازم حیكمەت دا، دوو ساڵ بوو كە سەربەخۆیی بەدەستھێنابوو و بە پێشەوایی ‘ جولیوس نایەرەرە Julius Nyerere كەوتبووە نێو وڵاتانی ھاوبەرژەوەندی ئینگلیسی ..ئەو وڵاتە لە ساڵی ١٩٦٢دا بە ڕێكەوتنی زنگبار ‘ كۆماری تانزانیا’ی پێكھێبنا و ‘جولیوس نایرە’ وەك سەرۆككۆماری دانرا.