Xemi Nan & Xewni Azadi

خەونێكی جوانەمەرگ

                                                                      

پێشكەش بەو هاوڕێیەی، پێش

ئەوەی بیبینم و بیناسم، پەتی

سێدارەیان كردە ملی ئەو و

خۆزگەكانی من لە ھونەرەكەی ئەودا

گیانی گیان و

چاوی ‘كاروان’م

كۆرپەی خەمزەدەم

هێشتا بە ژانەكانی تۆ

كاتێ كە ناوكتیان

بە لێوارە ڕەقەی نان بڕی،

.. دەتلێمەوە و

خەمێ سەردڵی گرتووم ..

لەو ساوە جەستەم

كێڵگەی ژانە و

دڵم قاقڕە بیابان ..

لێوەكانم خەون،

بە لێواری ڕووبارەوە دەبینن

دەستەكانم لەدووی

جەستەم دەگەرێن؛

تا لە كاروانی تۆدا

هەنگاوەكانم ملی ڕێ بگرن

 *****

من، تۆم و

تۆ، دەنگی من

تۆ ژێیەك نەبووی،

چڕنووكی مەرگ بتژەنێ

تۆ دەنگێ نەبووی،

لەتەكیدا ئەژدیهای هەزار سەر

قاقا پێبكەنێ

تۆ، منیت و من لە تۆ

من لە هیوای تۆدا،

سروودەكانی’جۆ هیل’ دەڵێمەوە

من لە گیتارەكەی تۆدا

گۆرانییەكانی ‘جۆن لێنن’ دەژەنمەوە.

 *****

تۆیان تەنیا گرت و

خەونی گشتمان زڕا

تۆیان تەنیا برد و

ناخی گشتمان گوشرا

بەڵام ئەوڕۆ یا سبەی

ئێمە ڕادەبین و تۆ دێی

كاروانەژێی گیتارەكەت

بەئاگادێنێ، خەواڵوانی شار

ئەوسا خەوندزان دەبینن

بەژنت بەرزتر لە گوێژە

خەونت سەوزترە لە بەھار

خوێنت سوورترە لە شۆڕش

گیتارەكەت توڕەترە لە خەڵكی ھەژار

ھونەرەكەت لە یاخیبوونەكانا

مەرگ دەچڕێ، بۆ خودا و سەرمایەدار

 *****

ئەوسا ئێمەش لە گردی سەیوان

پێكرا سروودەكەت، دەكەینەوە دووبارە

تا چیدی سەروەران،

نەكەنەوە ملی ھونەر، پەتی سێدارە

Xewnêkî CwaneMerg

pêşkeş bew Hawrrêyey, ke pêş

ewey bîbînim û bînasm, Petî

  Sêdareyan kirde Mlî ew û

Xozgekanî min le Hunerekey ewda

Gyanî Gyan û

Çawî ‘Karwan’m

Korpey xemzedem

hêşta be Janekanî to

katê ke Nawkityan

be Lêware reqey Nan brrî,

.. detlêmewe û

Xemê Serdllî girtûm ..

lew sawe Cestem

Kêllgey Jane û

Dllim qaqrre Byaban ..

Lêwekanim xewn,

be lêwarî Rûbarewe debînin

Destekanim ledûy

Cestem degerên;

ta le Karwanî toda

Hengawekanim Mlî rê bigrin

*****

min, tom û

                        to, dengî min

to Jêyek nebûy,

Çirrnûkî Merg bitjenê

to dengê nebûy,

letekîda Ejdîhay hezar Ser

                                                qaqa pêbkenê

to, mnît û min le to

min le hîway toda,

Srûdekanî ‘ Joe Hill ‘ dellêmewe

min le Gîtarekey toda

Goranîyekanî  ‘John Lenon’ dejenmewe.

*****

toyan tenya girt û

Xewnî giştman zrra

toyan tenya bird û

Naxî giştman guşra

bellam ewrro ya sbey

ême radebîn û to dêy

Karwanejêy Gîtareket

beagadênê, Xewallwanî Şar

ewsa Xewindzan debînin

Bejnit beriztir le Gwêje

Xewnit sewiztre le Behar

Xwênt sûrtire le Şorrş

Gîtareket turretre le Xellkî hejar

Hunereket le yaxîbûnekana

Merg deçrrê, bo Xuda û Sermayedar

*****

ewsa êmeş le Girdî Seywan

pêkra Srûdeket, dekeynewe dûbare

ta çîdî Serweran,

nekenewe Mlî Huner, Petî Sêdare

خەونێكی نامۆ

لێم مەپرسە من كێم ..

ڕێبوارێكی دووره‌ڕێم

سوارچاكێكی خەونەكانی تۆ ..

ھەڵەداوان هاتووم،

شورە‌كانی ناخت، ببڕم

هاتووم دیمه‌نی بەھار

له‌سه‌ر په‌ڕەی دڵت،

بنه‌خشێنم و

ڕازێك بە گوێتا بچڕم

 *****

هاتووم تیشكه‌ ونه‌كان

له ‌نیگاتا بشكێنمه‌وه‌

په‌لكه‌زێڕینه‌ی ئێواران،

لە گەردنت بئاڵێنم

خەرمانه‌ی مانگه‌شه‌و،

لە ڕوخسارتدا بنەخشێنم

پڵپڵەی هیوا،

له‌ ملی خۆزگه‌كانتا،

بھۆنمه‌وه‌

بە دزی خواوە

خەونە ئەھریمەنییەكان،

لە یاداوەریتا، داچڵەكێنمەوە

 *****

لێم مەپرسە لە كوێوە ھاتووم ..

خۆ لە ئاسمانەوە نەباریوم

كوێستاننشینم و

نانم لە پێدەشتی تۆدایە

شەكەتی ڕێم ..

تاسه‌ی ماچی تۆ و

خەونی ‘دێوان’ەم لە سەردایە

ئازیز پەزیرایم كە ئەم شەو،

بە ئومێدەوە هاتووم

له‌ تاسه‌ی ماچێكا

شه‌یداییت ژیان بژێنمه‌وه‌

Xewnêkî Namo

lêm mepirse min kêm ..

Rêbwarêkî dûrerrêm

Swarçakêkî xXewnekanî to ..

helledawan hatûm,

Şurekanî Naxt, bibrrim

hatûm Dîmenî Behar

leser Perrey Dillt,

bnexşênim û

Razêk be Gwêta biçrrim

hatûm Tîşke wnekan

le Nîgata bişkênmewe

Pelkezêrrîney Êwaran,

le Gerdint ballênim

Xermaney Mangeşew,

le Ruxsartda bnexşênim

Pillplley Hîwa,

le Mlî Xozgekanta,

bhonmewe

be dzî Xwawe

Xewne Ehrîmenîyekan,

le Yadawerîta, daçllekênmewe

lêm mepirse le kwêwe hatûm ..

xo le Asmanewe nebarîwm

Kwêstaninşînim û

Nanim le Pêdeştî todaye

Şeketî Rêm ..

Tasey Maçî to û

Xewnî ‘Dêwan’em le Serdaye

Azîz pezîraym ke em Şew,

be Umêdewe hatûm

le Tasey Maçêka

Şeydayît Jyan bjênmewe

خەمی ژیان

ده‌مه‌و ئێواره‌،

كاتێ  ژیان ئاوا ده‌بێ ..

ده‌نگپێی پەژارە

له‌ گه‌رووی شه‌پۆلا

به‌ره‌و ناخی تۆفان،

ملده‌نێ  ..

 *****

ئای له‌و خەمه‌

چەند گرانه‌

كاتێ وشه‌ی مه‌رگ،

زار ده‌سووتێنێ ..

چركه‌ چركه‌ ته‌مه‌ن

به‌ سواری ورده‌ شه‌پۆل

تێده‌په‌ڕێ و

له‌ خۆرنشینا

گێژeڵووكه‌ قوتیده‌دا ..

دزانی ئازادی

 له ‌كاسه‌سه‌ری مناڵانا

جێ ڕادەخەن

 *****

ئای له‌و ترسه‌مەرگەی

كاتێ ده‌مه‌وبه‌یان

له‌تەك هه‌ڵای مناره‌كان

له‌سه‌ر دڵی ژیان

خۆی مۆته‌كه‌ ‌دەكا

Xemî Jyan

demew êware,

katê ke Jyan awa debê ..

Dengpêî  Pejare

le Gerûy Şepola

berew naxî Tofan,

mildenê ..

*****

ay lew Xeme

çend grane

Katê Wşey Merg

Zar desûtênê ..

çirke çirke Temen

be swarî wirde Şepol

Têdeperrê û

le Xorinşîna

Gêjellûke qutîdeda ..

Dzanî Azadî

le Kaseserî Mnallana

Cê radexen

*****

ay lew Tirsemergey

katê Demewbeyan

letek hellay Mnarekan

leser Dllî Jyan

Xoy moteke deka

كەتواری خه‌ونی من

تازه‌ به‌ده‌م خه‌یاڵه‌ بێئه‌ژماره‌كانمه‌وه‌،

سه‌رم نابووه‌ سه‌ر سه‌رینی ته‌نیایی ..

پێڵوه‌كانم وه‌ك گڵۆپه‌كانی هه‌ڵه‌بجه‌،

پرته‌ پرته‌یان بوو

نه‌مزانی چۆن ئاودیوی خه‌و بووم ..

له‌ زبڵدانه‌كانی ‘مانیلا’ *

كیژۆڵه‌یه‌كی قژ خاوی لوت پان

له‌ دووی پلاستیكه‌ كۆن،

كێوەزبڵی خواكانی كوناوده‌رده‌كرد

به‌دەستی خۆم نه‌بوو، قیڕاندام به‌سه‌ریدا؛

كچی خوا، په‌نجۆڵه‌كانت بریندارده‌بن

بێ ئاوڕدانه‌وه‌، لێیپرسیم:

” له‌ كوێوه‌ هاتووی، هێنده‌ نائاگای؟ “

وتم كوردستان ..

وتی ” نازانم، نه‌مبیستووه‌،

له‌وه‌ ده‌چێ مناڵانی ئێوه‌،

خه‌می نان بۆ شوێنی ئاوا ..

په‌ڵكێشیان نه‌كا “

 *****

پێكه‌نین و گریان

له‌ وه‌ڵامه‌كه‌م ئاڵان  ..

وتم، نایلۆنه‌ كۆنەی نێو گونیەی كۆڵی تۆ

پاش نۆژەنكردنەوەی بۆ بوتڵە كۆلا

مناڵانی كوردستان، به‌ كیلۆ ده‌یفرۆشنه‌وه‌

ڕۆژانه‌ ژیانیان به‌كیلۆ هه‌راجده‌كه‌ن.

 *****

لەپڕ توند قیژاندی:

” ئای قاچم، شوشه‌ی پێداچه‌قی! “

لە خەم و ترسی ئازاری ئەو

ئاوها داچڵه‌كیم، فریانه‌كه‌وتم

برینه‌كه‌ی بۆ خاوێنكه‌مه‌وه‌

زریكەی ئەو و

سۆی كۆنە برینی نێولەپی ڕاستی خۆم،

فوتبۆلێنی نێو دڕك و  داڵی

یاریگەكەی تووەوشكی بیرخستمەوە

 

 

*************************

* (مانیلا) پایتەختی وڵاتی (فلیپین)ە

Ketwarî Xewnî min

taze bedem Xeyalle bêejmarekanmewe,

Serm nabuwe ser Serînî tenyayî ..

Pêllwekanim wek Gllopekanî Hellebce,

pirte pirteyan bû

nemzanî çon awdîwî Xew bûm ..

le Zbilldanekanî ‘Manîla’ *

Kîjolleyekî Qij xawî Kepu pan

le dûy Plastîke kon,

Kêwezbllî Xwakanî kunawderdekrid

bedestî xom nebû, qîrrandam beserîda;

Kçî Xwa, Pencollekant brîndardebin

bê awirrdanewe, lêypirsîm:

” le kwêwe hatûy, hênde naagay? “

wtim Kurdistan ..

wtî ” nazanim, nembîstuwe,

lewe deçê Mnallanî êwe,

Xemî Nan bo Şwênî awa ..

pellkêşyan neka “

*****

pêkenîn û giryan

le wellamekem allan ..

wtim, Naylone koney nêw Gunyey kollî to

paş nojenkirdnewey bo Butlle Kola

Mnallanî Kurdistan, be Kîlo deyifroşnewe

rojane Jyanyan be Kîlo heracdeken.

*****

lepirr tund qîjandî:

” ay Qaçim, Şuşey pêdaçeqî! “

le Xem û Tirsî Azarî ew

awha daçllekîm, firyanekewtim

Brînekey bo xawênkemewe

Zrîkey ew û

Soy kone Brînî Nêwlepî rastî xom,

Futbolênî nêw Dirrk û  Dallî

Yarîgekey Tuwewşikî bîrxistmewe

***********

* (manîla) paytextî wllatî (flîpîn)e

خه‌می ئێوه‌ و دڵی من

هۆ مناڵانی به‌ساڵاچوو

له‌ په‌ڕاوی بيره‌وه‌ريتانا،

چه‌ند سه‌ده‌ مه‌ينه‌تی،

تۆماركراوه ..‌

زگی ده‌رپه‌ڕيوتان،

پڕ له‌ خه‌مه‌ و

بڕبڕه‌ی پشتتان،

په‌يژه‌ی سه‌روه‌ریی خواكان

 *****

هۆ منداڵانی په‌ژاره‌ ته‌سه‌ل و

برسی له‌ ژيان ..

سيمای قوپاو و

پێستی برژاوتان،

جوانی سەروەرییە‌ و

تابلۆی ئه‌مڕۆی ئينسان

 *****

هۆ مناڵانی برسی له‌ ژيان

سيماتان تابلۆ و

 ياده‌واريتان،

مێژووی شه‌ڕخوازیی خواكان

ده‌زانم ..

ده‌زانم هێنده‌ی حه‌زتان،

قينتان هه‌يه ..

هێنده‌ی ژماره‌ی مردووان

نه‌فره‌تان هه‌يه ‌..

هێنده‌ی ئاره‌زووی ژيان

بيری شۆرشتان هه‌يه

 *****

هۆ خونچانی په‌ژموردوو

بوركانی قينم هۆگری،

ده‌ستی گرمۆڵه‌ی ئێوه‌يه ‌..

خەمی نان و خەونی ئازادی

درووشمی یاخیبوونی ئێوەیە ..

لەتەك هەڵچوون و تووڕەبوونتانا

ئه‌سپه‌شێی ژيان ڕێده‌كا و

چاوه‌ڕێی سوارچاكی ئێوه‌يه‌

Xemî êwe û Dllî min

ho Mnallanî besallaçû

le Perrawî Bîrewerîtana,

çend Sede Meynetî,

tomarkrawe ..

Zgî derperrîwtan,

pirr le Xeme û

Birrbrrey Piştan,

Peyjey serwerîy Xwakan

*****

ho Mindallanî Pejare tesel û

birsî le Jyan ..

Sîmay qupaw û

Pêstî birjawtan,

Cwanî Serwerîye û

Tabloy emrroy Însan

*****

ho Mnallanî birsî le jyan

Sîmatan Tablo û

Yadewarîtan,

Mêjûy şerrixwazîy Xwakan

dezanim ..

dezanim hêndey Heztan,

Qîntan heye ..

hêndey jmarey Mirduwan

Nefretan heye ..

hêndey Arezûy Jyan

Bîrî Şoriştan heye

*****

ho Xunçanî pejmurdû

Burkanî Qînim hogrî,

Destî girmolley êweye ..

Xemî Nan û Xewnî Azadî

Drûşmî yaxîbûnî êweye ..

letek hellçûn û tûrrebûntana

Espeşêy Jyan rêdeka û

çawerrêy Swarçakî êweye