شه‌قامه یاخییه‌كان *
مانگه‌شه‌و كز و ماندوو، به‌ره‌و ده‌ریا له شۆڕبوونه‌وه‌دا بوو، تاكو ڕوخساری شێواوی بشوا .. تارمایییه‌كان لەژێرپێی ڕێبوارانی شه‌قامه كۆستكه‌وتووه‌كاندا هه‌ڵده‌هاتن و هه‌نگاوه‌كان خێراتر شه‌ویان ڕاو‌ده‌نا .. ڕاوچیانی كازیوه له‌پشت مۆڵگه‌كانیانه‌وه، خۆیان مه‌ڵاسدابوو .. خۆر هه‌نگاو به هه‌نگاو به ده‌مكه‌لدا به‌رزده‌بووه‌وه و سنووره‌كانی ده‌بڕی، تا تین و تاو بداته جه‌سته ته‌زیوه‌كانی وه‌رزی به‌سته‌ڵه‌ك .. هه‌نگاوه‌كان خێراتر و لێدانی دڵه‌كان بههێزتر .. ده‌سته‌كان گرمۆڵه و سه‌ره یاخیبووه‌كان پر خەون و ئارەزوو .. شریخه‌ی تفه‌نگ .. هاوارێكی سه‌ر‌كه‌ش پڕ به گه‌رووی كۆڵانه برسییه‌كانی شار، مه‌رگی شه‌وه‌یان ده‌چڕی .. هه‌نگاوه‌كان ڕێكتر و ده‌نگه‌كان هاو‌ئاوازتر .. دڵه‌كان له ئەوین پاراوتر .. جه‌سته‌ی گیانبه‌ختكردووان له ئاڵای سوور، سوورتر .. مه‌رگ له‌به‌رده‌م شه‌پۆلی ڕاپه‌ریندا، له بیری ڕاوچیان لاوازتر .. خۆر و دڵی شار له گه‌وره‌یی و میهره‌بانیدا پێشبركێیان بوو .. ده‌نگی ئازادی و یه‌كسانی، بڵندتر له ده‌نگی نووساوی ئه‌ودیو سنووره‌كان، به‌گورتر له هه‌نگاوی هه‌لپه‌رستانه‌ی، حازرخۆرانی سفره‌دڕ .. له گه‌رووی شاره‌وه، ده‌نگه‌كان شه‌پۆل شه‌پۆل، تا ئه‌ودیو سنووره‌كان دەچوون .. ئازادی له چاوه به‌قوڵا‌چووه‌كانی شاره‌وه پریشكی ده‌هاویشت و له نیگای ئاگراوی هه‌زاران هه‌نگاوی ڕێژه‌به‌ستوودا، لە هه‌زاران ده‌ستی گرمۆڵه و پر‌چه‌كدا، لە هه‌زاران سه‌ری پڕ ئه‌ندێشدا، پڕ به ئاره‌زووی مێژوو، له ئامێزی «شورا»دا یه‌كگرتوو .. بۆ چڕینه‌وه‌ی هاواره تاسێنراوه‌كانی هه‌ڵه‌بجه .. بۆ نواندنی ڕاستییه‌كانی پشتپه‌رده .. بۆ دادڕینی په‌رده‌ی ڕه‌شی تاوان .. هه‌واڵی ده‌ستله‌ملانێی خۆفرۆشە‌كانی مێژوو .. نه‌خشه و پلانی بەزیوە گه‌ڕه‌كانی ئه‌ودیو سنوور و سیخوڕە به‌ڕه‌ڵاكانی نێوشار و چەكدارە چاوساخەكانی قادسیه‌یان ڕاگه‌یاند .. سنووره‌كان له ھۆشی تاكدا سڕابوونه‌وه .. هیچ كه‌س كورد و كه‌س عه‌ره‌ب نه‌بوو، هیچ كه‌س عیراقی و كه‌س میسری نه‌بوو، ته‌نيا سیخوڕ و خۆفرۆش و بكوژە‌‌كانی سه‌رمایه نه‌بێ .. ته‌نیا ده‌سته و تاقمه‌كانی (حاجی بوش) نه‌بێ، كه سنووره‌كانیان ته‌لبه‌ندده‌كرده‌وه .. دڵی شار لێوانلێو بوو له ئەوین و ئازادی، یه‌كبوون و پاكی .. په‌یكه‌ره‌ی «شورا»ش پڕ‌شكۆتر .. (ده‌نگی گه‌ل*) نوساوتر و له‌شكره‌كه‌ی “سه‌رسپی” هارتر .. سه‌رانی نه‌ته‌وه‌ش به ماچی گۆنای نه‌وه‌ی پێخه‌مبه‌ر و نوێنه‌ری خودای، تاسه‌ی چه‌ند ساڵه‌ی ئه‌ودیو سنووریان ده‌شكاند .. مێشكی ژه‌نگنینیان، نه‌خشه‌ی كۆڕه‌وێكی بێئه‌ژمار و ناكۆتا .. نه‌خشه‌ی سه‌ركوتی هێزی شورایی و گێرانه‌وه‌ی فەرمانی قه‌ره‌قووشی پاشای تێكشكاویان ده‌كێشا .. به‌ده‌م هه‌ڵدانی پێكی خوێنی ئه‌ویندارانی ئازادییه‌وه، سه‌رانی به‌ره‌ی سازش و پاڵه‌وانی دایكی جه‌نگه‌كان و حاجی بوش، بروسكه‌ی پیرۆزبایییان ده‌گۆڕییه‌وه .. جامی شار پڕ و ئاگری ڕاپه‌ڕینی دووه‌م به‌كڵپه‌تر .. دێووجامه‌ی ” گه‌ل و نیشتیمان”یش كاڵ و شڕتر .. ده‌نگی كرێكارانی ڕستن و چنین، له گه‌رووی ھاوڕێ ( ئاراس )دا بههێزتر و خاراو‌تر .. ده‌ستی منداڵانی بۆیاخچی و گه‌داكانی شار له‌سه‌ر زرێپۆشه‌كان گرمۆڵه و یه‌كگرتوو‌تر .. ده‌نگه نووساوه‌كان، ترس و شه‌وه‌زه‌نگیان ده‌چڕی .. (دەنگی گەلۆ)ش پڕ بە قوڕگی نووساوی، له مانگه‌شه‌و ده‌وه‌ڕی و جەماوەری ڕاپەڕیوی بە تابووری پێنجەم ناودەبرد … په‌یامی ڕێكەوتنی خوێنمژان، بۆ پاراستنی یه‌كێتی ڕیزه ئه‌فسانه‌یییه‌كانی نه‌ته‌وه، گوێی شاری یاخیبوویان ده‌ئاخنی، تاكو بیری ئازادی، ژه‌نگاوی بكه‌نه‌وه .. تا كۆت و زنجیری سه‌روه‌ری له ده‌ست و گه‌ردنی شار بئاڵێنن و برسییه‌كان برسیتر و ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان ده‌وڵه‌مه‌ندتر بكه‌ن .. تا ده‌زگه‌ی سه‌ركووتی پۆلیس و له‌شكر ساز‌بده‌نه‌وه .. تا ڕه‌‌وایی به كۆیله‌تی كرێگرته بده‌نه‌وه .. سیا‌چاڵه‌كان گه‌وره‌تر و بانكه‌كان به‌ژن به‌رزتر كه‌نه‌وه .. زاری حازرخۆرانی سفرەدڕ، ژاری لێدەباری و لەسەر خوانی ڕاپەڕین بە ڕووی ئازادیخوازاندا دەڕشانەوە، تاكو وشه‌ی شورا و ئازادی و یەكسانی له بیره‌وه‌ری شاردا بسڕنه‌وه ..
٦ی ئازاری ١٩٩٩