gerran le dûy Nan

gerran le dûy Nan

Her çon bû, be be‏rtîl û tkakarî xom le snûr rizgarkird û çûme ew dîw. Birsyetî û hîlakî e‏û çe‏nid Roje pême‏we dyarbû, be‏mi şêwe‏ye geyiştme nawçe‏î he‏me‏dan û kewtme gerran bedway karda, katî karî kiştuzar û kure‏xane‏kan ne‏mabû, le‏layekewe hênde birsîmbû, we‏xitbû pe‏lamarî gjugya bdem, le‏wlaşewe tirsî girtin û behede‏rrroyiştnî mandûîy e‏û çe‏nid Roje‏ û Gîrfanbetallîm, tengetawî kirdbûm. Letaw e‏mi baregrane, ge‏ri cutyarêkim be clube‏rgî xakîye‏we bbînya‏ye, e‏wa ze‏nde‏qimde‏çû û wamdezanî Pasdare. Kat deme‏û êware bû, çe‏nid ‘cucesazî’yek ge‏rabûm, karm de‏sitne‏kewt, îdî hêzm tyane‏ma, ge‏îştme e‏û birrwaye, ke eger çûme‏te nêw mollgey Pasdare‏we, debêt ştêk bo Xwardin bede‏sitbênim, he‏stimde‏kird wa le hoş xom de‏çim. Be‏rasterrêyekî xakîda mlî rêgem girtbû, paş çe‏nid hengawêk maşînêk hat, ke‏mêk têpe‏rî û ge‏rayewe dwawe û wtî:

 

+bo re‏hme‏ti abad de‏‏çî?

 

Paş ke‏mêk raman wtim :  a, be‏llê.

 

Swar bûm û şufêre‏ke kewte pirsyar:

 

+ namo dyarî‏ wanîye?

 

– Be‏llê.

 

+Xellkî serdeştî?

 

-Na ‘îraqîm .

 

+  le aware‏kanî he‏lle‏bcey?

 

-be‏llê.

 

+boçî de‏çît bo re‏hme‏ti abad?

 

– Bedway karda degerêm.

 

Şofêre‏ke satêk bêde‏nigbû, trism lênîşt, be xomim wit “pyawî rjêm ne‏bêt û begirtnimbdat, le‏layekî dîkeŞewe dillxoşî xomim de‏daye‏we, e‏î kê de‏llê pyawî çak nîye û dllî be min nasûtêt?

 

+lêre Kesi de‏nasît .. Pêştir lêre kartkirduwe?

 

-Na, ne‏xêr ..

 

Ke‏mêkî mabû le Gundeke nzîkbînewe. Şofêre‏ke de‏stî bo lay çe‏pî rêge‏ke rakêşa û wtî: e‏we ge‏wre‏trîn cucesazî e‏mi naweye. Ke ge‏îştîne rêkî cucesazîyeke, Kesêk berew serrrêgeke dehat, qeduBallayekî ge‏wre ‏û rdêne maş û brincîyekey xe‏tdabû, nawçe‏wanî te‏xit û rutawe, de‏stî bo otomebêle‏ke ragrit.

 

Şofêre‏ke : sllam axay mrad’lî.

 

Mrad’elî : çonî axay slêmanî, se‏lame‏tî ?

 

Slêmanî(şufîre‏ke): zor supas, xêre wa le‏mi sererrêge‏ye, rawe‏stawî ?

 

Mrad‏’lî : çawe‏rêy pîkabêkim de‏kird, baş bû ke tohatî, ke‏mêk allfim he‏ye lenêw dêye, bellku bom bhênî.

 

Slêmanî: her êsta ?

 

Mrad ‘lî : be‏llî her êsta, ne‏fere‏ke‏ti hî nêw dêye?

 

Slêmanî : na aware‏î ‘îraqîye, be‏dway karda degerêt, e‏mi şe‏û lay xom rayde‏grim ta be‏yanî, be‏llku …

 

Mrad‏’lî : de‏twanî şte‏kanî pêbarbke‏ît û bîhênîtewe îre, le‏wane‏ye pêwîstîm pêyhebêt .

 

Şofêre‏ke rûy têkirdim û wtî : de‏twanî le‏ dwawe danîşît, axay mrad’elî dête cêyeke‏t, e‏we be‏xitt he‏bû, wtî “le‏wane‏ye karm he‏bêt boy ” …

 

Îdî min le‏ pêstî xomda cêm ne‏debuwe‏we, her e‏û êware‏ye de‏sitbe‏karbûm ta bereberî zistan be‏rde‏wam karimkird, kare‏ke

Hênde se‏xit bû, her me‏‏prisn. Le aşî cucesazî karm dekrid, te‏nane‏ti zorcar îşî nêwmallîş, bûbûm be he‏mû ştêk, dllim le xoşya ballefrrêy bû, car care le Mallî xawenkarekemewe Xwardnim bo‏ dehat, ke şorbayek bû yan e‏û mamrane‏î ke ne‏xoşde‏kewtin û Sermandebrîn zorcar allfî mamre‏kan ‘ Goşt gyayî- soya wişke’mi deXward. Sermawsolley payîz û bonube‏rame‏î cucesazî ne‏xoşî xistim, çe‏nid car tûşî le‏rzuta bûm, be‏llam le‏be‏ri qaçaxbûnim ne‏deçûme lay diktor, ta dwacar tûşî serîşe‏yek bûm û le pirr deburame‏we. Naçar be‏ mrad’elî xawe‏nî cucesazîyeke‏m, gut :

 

+ axa Gyan, îdî min natwanim be‏mi core karbke‏m, be‏llku krêy karî em çe‏nid Mange‏mi bde‏îtê û ta ne‏mirdûm, brrome‏we. Wa bzanim îdî bo êweş kellkim ne‏mawe?

 

Mrad’elî: çon debê, min be‏mi zmistane kêm çing de‏kewêt?

 

+ axir bem core demrim, detwanim dû heftey dîkeş karbkem taweku Kesêkî ke peyda dekey, ewsa mnîş bew pareyey ke lelay toye, deçmewe nêw xêzanekem.

 

– Parey çî, megeri to e‏mi çe‏nid Mange, e‏û he‏mû Xwardin û

Şwên û xizme‏te‏şman kirdûy, le‏be‏rçaw nagrît?

 

+ axir hacî axa megeri xot ne‏tgut ” Mangane duwazde he‏zar tme‏n, şe‏û wi Roj kar bke‏mi û xe‏rcim, wate Xwardin ‏û he‏mam ‏û şwênî xe‏witnim le‏ser to bêt?

 

– ne‏xêr, min le‏rêy xuda be‏ze‏îm be toda hatuwete‏we, Taku le ‏birsa ne‏mrît.

 

+axir hacî axa, min nehatûm bxom û agam le skî Mnalle‏kanim ne‏bêt, min hatûm çwar tmen bo e‏mi zistane be‏rme‏we, Taku Mnalle‏kanim le‏birsa ne‏mrin.

 

– êsta de‏llêy ‏çî, herwa de‏roy yan bitdeme de‏stî supa û bllêm sîxurre?

 

+  herwa beasanî natrism, ger sîxurr bûm, bo ratgirtim?

 

– xot de‏zanî, ta be‏yanî lêre bît, e‏wa min me‏cburm bitdeme‏ de‏stî Yasa.

 

Xom naçarzanî, serpêçîmkird û mame‏we, çe‏nidcar dawam lêkrid, be‏llku hîç‏ ne‏‏bê xercî gerranewe‏mi ta ser snûr bo bdat, rastîyekey zorîş detirsam, her boye wa beasanî le mafî xom xoşdebûm, axir zyad le ‏şe‏û wi Rojîk le snûrî hacî homeranewe dûr bûm, herçîm kird û koşa bêsûd bû. Be‏yanî ke le‏ xe‏û he‏stam, bete‏mabûm bçim bo Mallyan bo nêw dê, Be‏llku sozî cullabê û naumêdimne‏kat… Pêş e‏wey bere‏û ser rêge‏ke yeke‏mi hengaw he‏llbênme‏we, berewrrûm, otomebêlêkî supa qut buwe‏we, hîç bwarî‏ rakirdnim ne‏ma …

 

Otomebêle‏ke rawe‏sta û çe‏nid çe‏kdar dabe‏zîn. Lêprisrawe‏ke‏yan ke dane‏be‏zîbû, lenêw otomebêle‏ke‏da rû le çe‏kdare‏kan :

 

– : kurrîne de‏sgîrî bke‏n!

 

Her çe‏nde wtim barm wa û Babet wa, sûdî ne‏bû, çawyan be‏stim û letek xoyan birdimyan ..

 

Le‏rêge her gallte‏yan pêde‏kirdim û carcareş mistêkan de‏je‏nye late‏nîştim.

 

+ nme‏khe‏ram, be qaçax hatûy, le‏ rêy xuda karyan pêdawî, ke‏çî dzî de‏ke‏î û pe‏lamarî namusî hacî axa dede‏î ?

 

Herçe‏nid swêndim deXward, be kurdî û çe‏nid wşeyek ‏farsî demgut be‏xwa hîçî wa nîye, buxtane, keçî zyatir lêyande‏dam. Paş maweyek lêkollînewe û lêdan, çe‏nid Roj le supay he‏me‏dan Zîndanîbûm… Be‏yanîyek zû be‏xe‏‏be‏ryanhênam û wityan:

 

+ heste sert bşo û xot xawên bke‏re‏we!

 

Le‏mi riftare‏yan zor serimsurma û bexomim gut: be‏xuda dyare‏ azaddebim, birryarimdabû, ge‏ri wazmilêbênin me‏mnûn bim û îdî basî pare ne‏ke‏mi . Sat bû be he‏şit, dû çe‏kdar be otomebêl‏ birdimyan .., ke‏ dabe‏zîm, te‏razû û allay ‘komarî îslamî’mi bînî, zanîm dadgeye û seretay kare … Mrad’elî ‘hacî axa’, poşakî supay poşîbû, yek dunya lêytirsam, êsta îdî berrastî Kesêkî ‏drrinde dyarbû, sere‏ta e‏wyan bangkird û paşan min. Dway çe‏nid pirsyar û naw û nîşan pirsîn :

 

+ to çon be qaçax hatûy bo Êran?

 

Mnîş le e‏lfe‏we ta yê, basimkird, pêmwabû îdî êsta be‏ze‏îyan be‏minda dîte‏we ..

 

+ sere‏ray çake û yarme‏tî le‏rêy xudada, bo dzît le‏ axay mrad’lî kirduwe, ha?

 

Be hezar swênd wtim, min hîç dzîmne‏kirduwe, be‏llku daway mafî xomim kirdwe, e‏û awa be dzî tawanbarî kirdûm, hîç rastinîye. Em qsane kajmardin bûn bo ewan, hîç dadyannedam û serencam şe‏şi Mang le‏ dîzl abadî ‘kirmanşa’ Zîndanî bûm. Şewu Rojm lejêr fşarî Gyanî û derûnî ew canewe‏rane‏da

Birdeser, bew hîwaye‏î ke bimgêrnewe ‘îraq.

 

Şe‏şi Mang, he‏willyanda bimke‏ni be (tubekarî îmam), be‏llam bêsûd bû, katî ke pêyanutim to szaket‏ te‏wawbuwe û be‏yanî azaddebît, we‏xit bû ball bigrim, her çe‏nde ne‏mde‏zanî çon û be‏çi rûyekewe biçme‏we nêw Mindall û Kesukar. Şewane, xe‏wî naxoş naxoş, wek dîwezme le naxewe deyanixwardim û wre‏mi pêne‏dema.

 

Be‏yanî zû he‏stam, xom xawênkirde‏we û xom amadekrid, Zîndanîye îranîyekan îreyyan pêdebirdim, ke rizgarimdebêt û lejêr Desellatî Xwakanda namênêm. Ne‏yande‏zanî ke nwênerî Xwakan, ‘îraqîşan kirduwete Dozex.

 

E‏mi car le‏‏tek çe‏nid çe‏kdar, swarî maşînêkî supayyan kirdim, çe‏nid katjêr berrêwebûyn. Ge‏îştîne şaruçke‏yek benêwî ‘selasî bawecanî’, ke le nawçe‏yekî şaxawîda bû. Min ne‏mzanî ‏boçî bo e‏wêyan birdim, be‏llam e‏we‏ndemde‏zanî ke le ‘îraq nzîk bûme‏te‏we. Birdimyane şwênêk her le Zîndane‏ke‏î ‘dîzl abad’ de‏çû, le‏tek nameyek, damyane de‏stî lêprisrawî e‏û şWêne. Paş çe‏nid pirsyar û bênewberde, pêyutim:

 

+ êre qe‏rentîne‏ye û debêt lêre çawe‏rêy nardnewe bît. Lêre de‏wre‏yek be‏serdebe‏ît, ge‏ri şitt le‏serne‏bû, ewa de‏tnêrînewe bo ‘îraq.

 

Sê Mangîş le‏wê, ke zyatir le baxçe‏î aje‏li de‏çû, Temenim

Beserbird. Herçî mruvî têkişkaw û poxlle bû, behoy de‏sittêke‏llkirdin le‏tek lêprisrawekanî qe‏rentîneke û he‏wallgirî boyan, de‏rde‏çûn bo nêw bazarr û serdanî û he‏mû ştêkyan de‏drayê, her le‏wêş têgeyiştim, ke de‏drêmewe de‏sit Celadekanî ‘ rjêmî be’s’. Sê Mangîş lewênderê ze‏crim kêşa. Katê wityan bo karwanî be‏yanî be‏re‏û ‘îraq, xot amade bke. Le‏be‏ri he‏llhatnim le ‘îraq, ke be tawan de‏jmêrdra, gişt muwekanî le‏şim rastibûnewe! Zîndanî ‘ebuxrîb’ û ‘heye’î ke‏rkukim bîrkewte‏we, ger birryardan be‏de‏stî xom buwaye, e‏wa le nêwan he‏llibjardinî qe‏rentîne‏î komarî îslamî û Zîndane‏kanî rjêmî be’sda doş dademam. Çunke dillnyabûm, le herdû barekeda, le bûnî xom kewllim de‏ke‏n. Ke‏ ge‏îştme se‏ri snûr, de‏stim le‏xom be‏rda. Lêdan û sûkayetî le‏brî pêşwazî û aramkirdnewe, de‏tgut gişt ke‏rullallîn, Kesi bexoy rane‏debînî daway qumêk aw bkat. Le‏wêş be bekrêgîrawî Dujmin tawanbarkrayn û gwazraynewe bo ‘de‏zgay Asayşî giştî ke‏rkuk’. Lewîş paş e‏şke‏nce‏ û lêkollînewe, drayn be dadgey şorrş û e‏wanîş be‏wîjdanî Nîştmanpe‏rwe‏raneyan yekî Sallêk szay Zîndanyan wek dyarî le‏ser birryarî serok pêşke‏şkirdîn.

 

Ewey nedebû bbêt, bû, Xem û pejarem bo Mindallekanim lelayek û zullmî hacî axa û Rojanî ‘dîzl abad’ û qerentîne û eşkence û sûkayetî em hawnîşmanîyanem le jyanî xom bêzaryan kirdbûm. Her çon bû, e‏û Salle‏şman le wllatî bênanîda be‏serbird, wllatêk ke bûbuwe wêraney şerre bêejmarekan. Salle‏ke‏mi te‏waw kird û bede‏sit be‏serî birdimyane ‘Serbazgîrî’ û le‏wêşewe bo ‘besre’ ta xizme‏‏tî wllatêk bkem, ke tenya Zîndanêk bû bo‏mi .

Paş hewllêkî zor û bîrlêkirdnewe û pirsyar, xom dzîye‏we û be parranewe‏ û e‏mi ser û e‏wser, ge‏‏îştme‏we he‏wlêr û serm le Mallî xomanewe de‏rçû. Ne şar şarî caran bû, ne malê xoman, Mallekey caran bû. Katê min şarm becêhêşt , lîstî se‏wiz fermanrrewa bû, ke ge‏rame‏we lîstî ze‏rid Ballade‏sit bû, de‏tgut Sallehaye e‏‏mi şare‏mi ne‏dîwwe. Letek kranewey Dergey Mallî xoman û wejûrkewtnim, he‏mû dayane pirmey giryan û bawkerro. Mnîş lewan xraptir, zor be pe‏le çawmigêrra, Daykim û Kçe biçkole‏ke‏mi dyarne‏bûn, mnîş bêpirsyar de‏stim begiryankird. Letek berzibûnewey dengî min û Mnallekan, cîranekanîş hatin û korrî şîwen gerimtir bû. Sere‏ta wamzanî ‏bo xom de‏grîn, bellam ke çe‏nidcar wşey ce‏‏r‏gsûtawî û he‏tîwkewtinyan begwêmda da, têge‏îştim, hawarm kird, kwa Daykim, kwa şîlan? Bellam bêcge le giryan û Baweşpêdakirdin û germibûnî korrî şêweneke, wellamêkî dîkem wernegirtewe. Letaw e‏mi bare û dûrkewtnewe‏m, are‏qe‏î şe‏rme‏zarî û firmêskî çawanim têkell bûbûn û bexurr dehatnexwar. Axir min çûm nanyan bo bênim, ne‏mzanî tamawm debê Şewan be are‏zûy dîdaryan le xewda, ser bnêmewe.

Novemberî 1998