Le sallî 1951da letek hawellêkî lawda le deryada berew merg çûm
Bîrî lêkirdewe û dîtî ke ew çi byewê û çi neyewê, rojî dabrran hatotepêşewe û debêt birrwat … Herçî zûtrîş debêt birrwat û nîştmanekey ke ewendey xoşdewîst û xellkekey ke be xatrî ewan dejya û xoşewîstî ewan serapay dagirtbû, becêbhêllêt. Hawserekey, hawserî xoşewîst û mîhrebanî, malle giçkekey ke tazekî be dahate kemekey kel wpelî bo krrîbû û le giştî zyatir, kurrekey ‘memet’ hîway jyanî becêbhêllêt …
Le berebeyanêkda mallawayî le hawserekey ‘mnewer’ û kurre sawakey ‘memet’ kird û berewpîrî syazde sall tase û dabrran çû, gutbûy ke deçête mallî xuşkekey le ankara …
Çend satêk dwatir karbedestêkî dezgey asayîş telefonî bo xuşkekey le ankara kird û pirsî ke aya brakey lewêye? ‘samye’î xuşkî peşoka û tirsa ke bellayek beser brakeyda hatbêt, bellam karbedesteke pêygutbû, ke nazm seferî kirduwe û gutuyetî deçête ankara û îdî wellamî pirsyarekanî dîkey samyey nedawe û guşîyekey danayewe.
Nazm seferêkî metrisîdarî bo xoy rêkxistibû, birryarî dabû le rojêkî tofanîda ke karbedestanî zor le dewrî bugaz (bsifr) nîn, le derya bdat.
Nazm sereta swarî keştîyekî kenarî bû û le yekê le lengerge çollekanda dabezî, ke bepêy rêkewtinî pêştiryan, hawellêkî law be belemêkî muturdarî masîgrîyewe çawerrêy bû. Çuwe belemî hawellekeyewe. Bo ewey sernicî dewruber ranekêşn berew başûr çûn û paş ewey ke le kenar dûrkewtnewe, belemekeyan berew bakûr badayewe û bexêrayî le deryay reşda têperrîn. Êware bû, tofan tundtir bû û şepole gewre û berzekanî derya, belemekeyan wek pûşêk dehênaye heşeko. Lem kateda motorrî belemekeş lekarkewt. Le katêkda ke îdî temabirr bûbûn, keştîyek ke le bugaz(bsifr)ewe dehat, hate deryay reşewe û katêk ke be tenîşt belemekey ewanda têdeperrî, lejêr dwa roşnayî xorda, nazm dîtî ke keştîyeke, keştî wllatî ‘romanya’ye. Nazm rû le çend deryawanêk ke leser textî keştîyeke westabûn û be sersurrmanewe seyrî em beleme giçke û lekarkewtweyan dekrid, ke gîrodey şepollekanî deryabû bû, hawarîkrid “min nazm hîkmet, honerî turkim. Hewall bgeyênne kapîtan”. Keştîyeke têperrî û paş çend satêk, ke ewan lenêwan guman û merg û hîway jyanda dest û pêyan radeweşand, keştîyeke westa … Çend satêk dwatir nazm û hawellekey le kabîney kapîtnî keştîyekeda bûn û berew yekêtî sovyet derroyiştin.
Nazm hîkmet, honerî gewrey turk, ke be serapay gyanîyewe nîştmanekey xoy xoşdewîst, syazde sallî dûr le nîştmanekey birdeser. Lem maweda bo zor şwên geştîkrid û le gişt şwênêk letek şeydayî û wrujanî lerradebederî azadîxwazanî cîhan rûberrû bû. Honeran û nûseran û hunermendanî gewre, ke le dwasallî zîndanbûnekeyda bo azadbûnî ew dengyan hellbrrîbû, honraweyan honîbuwewe û beyannameyan derkirdbû, yek be yek serdanî kirdin. Çend car çuwe parîs. Le tenîşt ‘aragon’ bo kargeran honrawey xwêndewe, letek ‘sarter’ qsewbasgelêkî durudrêjî kird, dwaberhemî pîkaso’î le şwên karekeyda dît. Sallî 1951 le vîstîvalî lawan le bîrlîn letek ‘pablo nîroda’ aşna bû û honrawekanî ewî le zmanî xoyewe bîstin. Letek ‘nîklas gîlîn’ honerî kubayî geştîkrid û letek ewda le hotêle asyayî û ewrupayyekanda xewt. Çuwe kuba û le şeqamekanî havana’da letek lawanî kubayîda le rêpêwanîkrid û srûdî gut. Bellam îdî hergîz neytwanî bgerrêtewe bo nîştmane xoşewîstekey û bew arezuwewe tlayewe :
nîştmanim, nîştmanim, nîştmanim
îdî ne kllawî çinrawî tom bo mawetewe
ne kewşêk ke rêgekanî toy pêwabê
dwa krasîşm serdemanêke leberma drrawe
ke le ketanî nask bû
êstake to tenya le spêtî pirçma
le westanî dillma
le çirç û loçî nêwçewanmay
Nîştmanim
nîştmanim
nîştmanim
Berhemekanî ew lem maweda bo zyatir le sî (30) zman wergêrrdran û çapkran. Bellam ta katêk ke zîndû bû, neyanhêşt le nîştmanî xoyda be zmanî xoy bllawbikrênewe. De (10) sallî tewaw letek mnewer namey gorrîyewe. Ew namaney ke be honrawe bo mnewer’î nûsîbûn, dwatir krane pertûkêkî cya.
Bellam nazm le dwa sallekanî jyanîşîda, bû be dilldar û letek ‘vratolya kuva’ ke zor le xoy genctir bû, sallî 1961 hawserîykird.
Dlley nexoşekey nazm hîkmet, le berebeyanî rojî 3î culay 1963da le mosko lelêdankewt. Mirdnî ew, xellkî zorbey wllatanî dunyay xembarkird. Zorêk le honeran û nûseran le pirsey ewda berhemî berçawyan aferand, bellam hîçkam derdnaktir le honrawey hawellî pablo nîroda’î honerî gewrey çîlî nîye :
Nazm boç mirdî ?
Êsta, çi bkem
Bebê honînekanî to
Le kwê çawgêk peydakem ke têyda
heman xende hebê, ke le katî pêşwazî êmeda le ruxsarî toda bû
Nîgayek wêney nîgay to
têkelleyeyêk le aw û agir
pirr le azar û şadî
Nîgayek ke êmey bo rastî deçrrî, le kwê peydakeyn ?
Bray min
Weha hestgelî taze û endêşanêkt le minda aferand,
ke eger bayekî tund, ke le deryawe helldeka
byanba
her wek hewrê, wek gellayê dexlîskên û
deçne şwênêk û leser zemînêkî dûrdest dekewnexwarê
ke to le jyantda helltibjardibû û
paş mirdnîş penagey toye
eme bo to, çepke gullêkî dawdîy çîlî
Bo to, roşnayî sardî mang leser deryakanî başûr
bo to, cengî gelan û miştumrrî min û
Dengî kipkrawî teplle xembarekanî serzemînî min
Bram, bê to le dunyada, çende tenyam.
Le tasey ruxsarî toda mawm
Ke wek drextî gullkirdûy gêlas, zêrrîn bû
Le hawellîy to ke bom nan bû, ke bom şkanî tînûyetî bû û
wzey dedaye xwênim, bêbeşbûm
Yekem car ke tom dît, katê bû ke le zîndan derçûbûy
Le zîndanêkî nîwe tarîkda, ke wek çallî stem û azar bû
Nîşaney stemim le destekanî toya dît
Le nîgay toda leduy tîrî kîne gerram
Bellam dllêkî pakt hebû
Dllê pirr le zam û roşnayî
Êstake min çi bkem ?
Aya detwanrê dunya bebê ew gullane wênabkirê
ke to le gişt layê çandibûtin ?
Çon detwanim bjêm, bê ewey to rênwêyger bî ?
bê hestî swarçakaney gelîy to û twanay honerîy to ?
Supas bo to ke weha bûy
Supas bo to, bo ew agrey ke be srûdekant helltigîrsand …