دێمۆكراسی و ئه‌ناركی

ئێریکۆ مالاتێستا مارچی ١٩٢٤ و. لە فاسییەوە: میرییه‌ دیكتاتۆرییه‌کان له‌ ئیتالیا، ئیسپانیا و ڕوسیه‌، وەها چاوتێبڕیی و شه‌یداییه‌کی فراوانیان له‌ ناو پارته‌ ترسنۆك و كۆنه‌په‌رسته‌كان لە سەرتاسەری جیهان هەڵدەخڕاندووە، که‌ خەریکی ئەوەن “دێمۆكراسی“ بە جۆرێك داهێنان دەستەمۆ بکەن. به‌م پێیه‌ ئێمه‌ ده‌بینین كه‌ بوونه‌وه‌رانێك له‌ ڕژێمه‌ کۆنه‌كاندا– كه‌ به‌ باشی له‌ته‌ك هونه‌ری شه‌ره‌نگێزانه‌ی ڕامیاریدا خوویان …

به‌ره‌و ئه‌ناركیزم

نووسینی: ئێریکۆ مالاتێستا و. لە فارسییەوە: باوه‌ڕی گشتی ئه‌وه‌یه‌، له‌بەر ئەوەی كه‌ ئێمه‌ خۆمان به‌ شۆڕشگێڕ نێو ده‌به‌ین، چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌مان هه‌بێت كه‌ ئه‌ناركیزم به‌ یه‌ك لێدان به‌دی بێت؛ لێدان وه‌ك سه‌ره‌نجامی ده‌ستبه‌جێی یاخیبوون، كه‌ به‌ توندوتیژییه‌وه‌ هێرش بۆ هه‌رچییه‌ك كه‌ هه‌یه‌ ده‌بات و به‌ پێکهاتەی كه‌تواری تازه‌ جێگه‌ی ده‌گرێته‌وه‌. راستییه‌كه‌ی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌م تێڕوانینه‌ تەنانەت …

من وەك فێرکار(مامۆستا)ێك دەمێنمەوە و تۆش زیندانەوانێك!

2010/5/17 – زنوس، خوای خوایان فەرمانی دا تاکو پرۆمتەی سەرپێچیگەر زیندانی بکەن و بەمجۆرە بوو بەسەرهاتی من و تۆ لێرەوە دەستی پێکرد. تۆ بوویتە میراتگری زیندانەوانانی زنوس تاکو ڕۆژانە ببیتە پاسەوانی نەوەیەك لە دریژبوونەوەی خۆرەتا و ڕۆشنی و بۆ من و تۆ زیندان دوو واتای جیای پەیدا کرد. دوو کەس، دوو دیوی دیوار دەرگەیەکی ئاسنین …

ئه‌ریکۆ مالاتێستاErrico Malatesta *

ئه‌ریکۆ مالاتێستا (14ی دێسه‌مبه‌ری 1853 – 22ی جولای 1932) ئه‌نارکیستێکی یاخی بوو. زۆربه‌ی ژیانی له‌ دوورخراوگه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵاته‌که‌ی ئیتالیا به‌سه‌ربرد و به‌سه‌ریه‌که‌وه‌ زیاتر له‌ 10 ساڵی له‌ زینداندا به‌سه‌ربرد. چه‌ند ڕۆژنامه‌یه‌کی رادیکاڵی نووسیوه‌ و بڵاوکردووه‌ته‌وه‌.

ئه‌نارکۆ-سه‌ندیکالیزم پاش جه‌نگی جیهانی یه‌که‌م

نووسینی: ڕودۆلف ڕۆکه‌ر و. له‌ فارسییه‌وه‌: پاش جه‌نگی جیهانی یه‌که‌م، دانیشتوانی ئۆروپا له‌ته‌ك بارودۆخێکی تازه‌ ڕووبه‌ڕوو بوون. میرییه‌کانی پێشووتری ئۆروپای ناوه‌ندی ڕوخابوون. ڕوسیه‌ له‌ ده‌می شۆڕشێکدا بوو، که‌ هیچ که‌س نه‌یده‌زانی سه‌ره‌نجامه‌که‌ی چی ده‌بێت. شۆڕشی ڕوسیه‌ کارایی له‌سه‌ر هه‌موو کرێکارانی وڵاتانی تر دانابوو. ئه‌وان پێیان وابوو، که‌ ئۆروپا له‌ بارودۆخێکی شۆڕشگێڕانه‌دایه‌ و ئه‌گه‌ر نه‌توانن ئه‌و …

بنچینه‌کانی سه‌ندیکالیزم

نووسینی ڕۆدۆلف ڕۆکه‌ر و. له‌ فارسییه‌وه‌ یه‌که‌مین سۆشیالیسته‌کانی فه‌ره‌نسه‌ له‌وه‌ێوه‌ که‌ له‌ بزاڤی ژاکۆبینییه‌وه‌ «ژاکوبین» هاتبوونه‌ده‌ر، خۆبه‌خۆ له‌و ئاراسته‌ هزرییه‌دا ده‌گیرسانه‌وه‌. بابۆف و بزاڤه‌ شۆڕسگێڕانه‌که‌ی له‌ ڕاستیدا خوازیاری دیکتاتۆری شۆڕشگێڕانه‌ له‌ فه‌ره‌نسه‌ بوون و ئاراسته‌ی کۆمونیزمێکی کشتوکاڵیان هه‌بوو. بزاڤه‌کانی دواتریش –له‌ته‌ك بوونی که‌سانی وه‌ك باریس و بلانکی «Louis Blanc» له‌ ڕابه‌رایه‌تییه‌که‌یدا– درێژه‌یان به‌م سوونه‌یه‌ دا …

A.2 ئه‌نارکیزم له‌ پێناو چییه‌؟

و. له‌ فارسییه‌وه‌*: ئه‌م واژانه‌ی پێرسی بایشی شیلی Percy Bysshe Shelley، به‌ پوختی ئه‌وه‌ ده‌خه‌نه‌ ڕوو که‌ ئه‌نارکیزم به‌ کرده‌وه‌ له‌ پێناو چییه‌ و به‌ره‌و چ ئایدیالێك مل ده‌نێت: مرۆڤ نه‌ به‌ ده‌ستووردان ئاسووده‌یه‌ و نه‌ گوێڕایه‌ڵی ده‌کا: ده‌سه‌ڵات، وه‌ك تاعون له‌ناوبه‌ره‌ هه‌رچی به‌ر چنگ که‌وێت، ملکه‌چی ده‌کا؛ هه‌رچییه‌ك توانا، چاکه‌، ئازادی و ڕاستییه‌ له‌نێوی …

A.1.5 ئه‌نارکیزم له‌ کوێ سه‌ریهه‌ڵداوه‌؟

و. له‌ فارسییه‌وه‌*: له‌ وه‌ڵامی ئه‌م پرسیاره‌دا، ناتوانین شتێکی باشتر له‌ به‌رنامه‌ی ڕێکخراوی کۆمونیسته‌ ئازادیخوازه‌کان(Organizational Platform of the Libertarian Communists) که‌ له‌لایه‌ن به‌شداربووانی بزاڤی ماخنۆڤیستی Makhnovist له‌ ڕه‌وتی شۆرشی ڕوسیه‌دا کۆکراوه‌ته‌وه‌، دیاری بکه‌ین(سه‌رنجی به‌شی A.5.4 بده‌ن): “ ململانێی چینایه‌تی به‌هۆی کۆیله‌تی و چه‌وسانه‌وه‌ی کرێکارانه‌وه‌ سه‌رهه‌ڵده‌دات و ئاره‌زوومه‌ندی و حه‌زیان بۆ ئازادی بووه‌ته‌ هۆی ئافراندنی بۆچوونه‌کانی …

A.1.4 ئایا ئه‌نارکیسته‌کان سۆشیالیستن ؟

و. له‌ فارسییه‌وه‌*: هه‌ژێن به‌ڵێ. هه‌موو لکه‌کانی ئه‌نارکیزم دژی سه‌رمایه‌دارین. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ سه‌رمایه‌داری له‌سه‌ر سته‌م و به‌هره‌کێشی خۆی ڕاگرتووه‌ (بڕواننه‌ به‌شی B و C). ئه‌نارکیسته‌کان ئه‌وه‌ ڕه‌تده‌که‌نه‌وه‌ که‌ “که‌سه‌کان ناتوانن له‌ته‌ك که‌سانی تر کار بکه‌ن، مه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی سه‌رۆکێکی پاڵنده‌ریان هه‌بێت و ڕێژه‌یه‌ك له‌ به‌رهه‌مهێنانه‌کانی ئه‌وان بۆ خۆی ببات“و پێیان وایه‌ که‌ له‌ کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئه‌نارکیستیدا …