Caran sertaşxanekan, şwênî korr û komellî gund û şar bûn. Îdî hercê hebû û nebû dekewte berbas û tenanet şte tabuwekanîş .

Eger lay ferensîyekan meyxanekan parlemanî gelîy bin, ewa le kurdistanda serkanî û korrî pirse û sertaşxanekan, û çayxanekan parleman bûn û beşdarbuwanyan zor le endamparparlemanekan û ramyarekanî êsta be edebtir û be me’rîfetir û be usulltir û rastgotir û dest û dem paktir bûn.

Kes hawarî beser kesda nedekrid û hemuwanîş retî yekdîyan dedayewe. Ferhengêk ke bedaxewe ramyarîy hat û raymallî, partayetî hat û lebîrî birdînewe, dewllet hat û namoykird, …. Îdî bexotan em lîste drêjbkenewe û bbînin, ke dewllet û ramyarîy û partayetî û serok serokêne û desellatixwazîy û çawçnokî û mşexorîy desellatdaran, çon peywendîye komellayetîyekanyan bogendkirdin û çon takî jînge parîzîyan kird be jînge têkder û çon takî ajelldostîyan kirde ajell bendker, çon herewezîy û hawpiştî komellayetîyan wergorrîye ser xopersitîy û frrufêl û hellpey beşe tallanî û gendellîy ?

Hîwadarm her kes le cêy xoyewe hewllî yadawerîyekanî le her her bwarîkda boy delwêt, bnûsêtewe û cansêk be newekanî emrro bbexsêt, ke belayenî kemewe bzanêt caran mrovekan bebê ramyarîy û dewllet û partayetî dejyan û çon bextewer û wîjdan asûde û sakar û gelîy bûn. Eger na, ewa jarawî ramyarîy û jawejawî mîdyakan gemjeyan dekat û leberamber raneperandinî em erke mroyyemanda, mêjû lêman naburêt, herwek çon emrro ême berokî pêşnyanî xoman leser raneperrandinî erkekanyan degrîn …

Eger caran bo tomarkirdnî yadawerîyekanman û bllawkirdneweyan pêwîstman be brre pareyek bo tayp lelay taypçin û çapkirdinyan le çapxane ya bllawkirdneweyan le bllawkraweyekda paş têperrbûnî le sansûr û be hezar û yek paranewe hebû, ewa emrroke be mobaylekey gîrfanman û be kompîwterekanman, be asanî detwanîn peyamekanman be newey emrro û newekanî dahatûş bgeyênîn, çi le feyisbûk û gugill plas û çi le blagêkî taybet be xoman, hellbete hemûy serbest û be xorrayî …

من دژی زیندان، تەنانەت بۆ ئەو زیندانەوانانەی كە سووكایەتییان پێكردم !

من دژی لەسێدارەدانم، تەنانەت بۆ ئەو لەسێدارەدەرانەی كە ھاوڕێكانم لەسێدارەدەدەن !

من دژی كوشتنم، تەنانەت كوشتنی ئاژەڵیش !

گاندی واتەنی پێویستە نەفرەت لە تاوان بكەین نەك لە ” تاوانبار ” !

سروودی هاوپشتی*

بێرتۆلد برێخت
و. لە فاسییەوە : ھەژێن

ده‌ هه‌سته، ‌له‌بیرت بێ !
كه‌ هێزت له‌ چیدایه‌
گه‌ر تێری یا برسی
ده‌ هه‌سته، ‌له‌بیرت بێ !
هێز له‌ هاوپشتیدایه‌

ئه‌ی ڕه‌ش! سپی! سوور و زه‌رد !
ئه‌و شه‌ڕه‌ فڕێده‌ لاوه‌
شه‌ڕی گه‌لان له‌پێناو چییه‌؟
سوودی دوژمن به‌ولاوه‌

ده‌ هه‌سته، ‌له‌بیرت بێ !
كه‌ هێزت له‌ چیدایه‌
گه‌ر تێری یا برسی
ده‌ هه‌سته، ‌له‌بیرت بێ !
هێز له‌ هاوپشتیدایه‌

گه‌ر له‌نێوچێت شیوی خه‌م
له‌ هه‌وڵی من و تۆدایه‌
كه‌ تۆ ببیته‌ نه‌یارم
بۆ ڕیزی خۆت بێهێزییه‌

ده‌ هه‌سته، ‌له‌بیرت بێ !
كه‌ هێزت له‌ چیدایه‌
گه‌ر تێری یا برسی
ده‌ هه‌سته، ‌له‌بیرت بێ !
هێز له‌ هاوپشتیدایه‌

شادن به‌ ناكۆكیمان
خاوه‌نكار و سه‌روه‌ران
تا دووبه‌ره‌كی هه‌بێت
فه‌رمانڕه‌وا ده‌بن ئه‌وان

ده‌ هه‌سته، ‌له‌بیرت بێ !
كه‌ هێزت له‌ چیدایه‌
گه‌ر تێری یا برسی
ده‌ هه‌سته، ‌له‌بیرت بێ !
هێز له‌ هاوپشتیدایه‌

یه‌كگرن ئه‌ی كارگه‌ران
تا ئازاد بن له‌ زیندان
سوپای زۆرینه‌، بجه‌نگه‌
دژی سه‌ركوتی سه‌روه‌ران

ده‌ هه‌سته، ‌له‌بیرت بێ !
كه‌ هێزت له‌ چیدایه‌
گه‌ر تێری یا برسی
ده‌ هه‌سته، ‌له‌بیرت بێ !
هێز له‌ هاوپشتیدایه‌

* له‌سه‌ر ئاوازی بنه‌ڕه‌تی سرووده‌كه‌ وتراوه‌، كه‌ دانراوی «ئایسله‌ر»ە‌ و له‌ (سروده‌‌ای در ستایش و اشعار دیگر) وه‌رگیراوه‌ و له‌ فارسییه‌وه وه‌رگێڕدراوه. پێشتر له‌ ژماره‌ (٦)ی «گۆڤاری هونه‌ری ژیله‌مۆ»دا بڵاوكراوه‌ته‌وه‌

Srûdî Hawpiştî *

Bertold Brecht
w. le farsiyewe : Hejên

De heste, lebîrt bê !
Ke hêzt le çîdaye
Ger têrî ya birsî
De heste, lebîrt bê !
Hêz le hawpiştîdaye

Ey reş! Spî! Sûr û zerd !
Ew şerre frrêde lawe
Şerrî gelan lepênaw çîye?
Sûdî dujmin bewlawe

De heste, lebîrt bê !
Ke hêzt le çîdaye
Ger têrî ya birsî
De heste, lebîrt bê !
Hêz le hawpiştîdaye

Ger lenêwçêt şîwî xem
Le hewllî min û todaye
Ke to bbîte neyarm
Bo rîzî xot bêhêzîye

De heste, lebîrt bê !
Ke hêzt le çîdaye
Ger têrî ya birsî
De heste, lebîrt bê !
Hêz le hawpiştîdaye

Şadin be nakokîman
Xawenkar û serweran
Ta dûberekî hebêt
Fermanrrewa debin ewan

De heste, lebîrt bê !
Ke hêzt le çîdaye
Ger têrî ya birsî
De heste, lebîrt bê !
Hêz le hawpiştîdaye

Yekgrin ey kargeran
Ta azad bin le zîndan
Supay zorîne, bcenge
Djî serkutî serweran

De heste, lebîrt bê !
Ke hêzt le çîdaye
Ger têrî ya birsî
De heste, lebîrt bê !
Hêz le hawpiştîdaye

* leser awazî bnerretî srûdeke witrawe, ke danrawî “ayisler”e û le (srudeay dir stayş û aş’ar dîgir) wergîrawe û le farsîyewe wergêrrdrawe. Pêştir le jmare (6)î “govarî hunerî jîlemo”da bllawkrawetewe

لەشكری بازارئازادی نیئۆلیبرالیزم ڕوو لە ھەر وڵاتێك بنێت، ئاوای لێدەكات، بۆ دڵنیابوون، سەرنجی ئەفەریكا و ئەمەریكای لاتین و ئەوروپای خۆرھەڵاتی و خۆرھەڵات و باشووری ئاسیا، بەنموونە فلیپین بدەن

زۆرینە تەنیا دژی لەسێدارەدانی زیندانیانی ڕامیاریین. ئەدی لە سێدارەدانی زیندانیانی كۆمەڵایەتی چی، ڕەوایە ؟

منیش دژی لەسێدارەدانی زیندانیانی ڕامیارییم، بەڵام لەبەرئەوە نا كە ڕامیارین، بەڵكو لەبەرئەوەی كە دژی لەسێدارەدان و كوشتن و سەربڕینی ئاژەڵانیشم. كاتی خۆیشی لەسەر دژایەتیم بۆ لەسێدارەدانی ‘سەردام حسێن’ی خوێڕێژ، لەلایەن لایەنگرانی لەسێدارەدانەوە جنێوبارانكرام.

گرفتی وەھا دەركێك لە ژاراوبوونی ھۆش و دەركی تاكەكاندایە بە ڕامیاریی، ئەگینا ھەموو زیندانییەك و ھەموو لەسێدارەدانێك ناڕەوایە و سەرچاوەی ھەموو پرس و گرفت و لادانە كۆمەڵایەتییەكان، نادادوەریی ژێر سایەی سەروەریی چینایەتی و ئالوودەبوونی پەیوەدنییە كۆمەڵایەتییەكانە بە ڕامیاریی.

لە كۆمەڵگەكانی پێش دەوڵەتبوون و پێش سەرھەڵدانی سیستەمی ڕامیارییدا، تاوانی كۆمەڵایەتی ھەم كەمتر بوون و ھەم بەو ڕادە قوڵ و گشتگیرنەبوون، ئەوە ڕامیاریی و سیستەمی ڕامیاریی و پارتایەتی بوون، كە نامۆبوونی مرۆڤیان گەیاندە ئەو ئاستەی كە دڕندایەتی مرۆڤ لە بەراورد بە خەنگەڵ، ڕیكۆردی بشكێنێت.

لەبەرئەوە، ھەر بەرتەریدانێك بە زیندانی ڕامیاری، ھاندان و دەستئاوەڵاكردنی دەوڵەتانە بۆ لەسێدارەدانی تاكە بەرھەڵستیكارەكان بەناوی تاوانی كۆمەڵایەتییەوە. ھەروەھا ناكرێت دژایەتی كەسانێك بۆ لەسێدارەدانی ڕامیاران، بە دژایەتی ڕادیكاڵ لە دژی سێدارە و كوشتن وەربگرین.

ڕسوایی بۆ كۆماری خواكان
ڕسوایی بۆ لەسێدارەدەران

ڕسوایی بۆ ئەوانەش، كە شەرمنۆكانە ڕەوایی بە لەسێدارەدانی زیندانیانی نارامیاریی دەدەن

Zorîne tenya djî lesêdaredanî zîndanyanî ramyarîyn. Edî le sêdaredanî zîndanyanî komellayetî çî, rewaye ?

Mnîş djî lesêdaredanî zîndanyanî ramyarîym, bellam leberewe na ke ramyarîn, bellku leberewey ke djî lesêdaredan û kuştin û serbrrînî ajellanîşm. Katî xoyşî leser djayetîm bo lesêdaredanî ‘serdam hsên’î xwêrrêj, lelayen layengranî lesêdaredanewe cnêwbarankram.

Griftî weha derkêk le jarawbûnî hoş û derkî takekandaye be ramyarîy, egîna hemû zîndanîyek û hemû lesêdaredanêk narrewaye û serçawey hemû pris û grift û ladane komellayetîyekan, nadadwerîy jêr sayey serwerîy çînayetî û alûdebûnî peywednîye komellayetîyekane be ramyarîy.

le komellgekanî pêş dewlletbûn û pêş serhelldanî sîstemî ramyarîyda, tawanî komellayetî hem kemtir bûn û hem bew rade qull û giştgîrnebûn, ewe ramyarîy û sîstemî ramyarîy û partayetî bûn, ke namobûnî mrovyan geyande ew astey ke drrindayetî mrov le berawrid be xengell, rîkordî bişkênêt.

Leberewe, her berterîdanêk be zîndanî ramyarî, handan û destawellakirdnî dewlletane bo lesêdaredanî take berhellsitîkarekan benawî tawanî komellayetîyewe. Herweha nakrêt djayetî kesanêk bo lesêdaredanî ramyaran, be djayetî radîkall le djî sêdare û kuştin werbigrîn.

Riswayî bo komarî xwakan
Riswayî bo lesêdarederan
Riswayî bo ewaneş, ke şerimnokane rewayî be lesêdaredanî zîndanyanî naramyarîy deden

تـــــــــزار

بێرتۆڵد برێشت
و. له‌ فارسییه‌وه‌: هەژێن

له‌تەك ئەوان
به‌ زاری تفه‌‌نگ ‌و قامچی
له ‌‌يه‌‌كشه‌‌ممه‌‌ی خوێناویا
دوابوو.
پاشان
له‌تەك ئەوان
به ‌‌زمانی تفه‌‌نگ ‌و قامچی
گشت ڕۆژانی هه‌‌فته‌
گشت ڕۆژانی كار
جه‌‌لادی شایستەی گه‌‌ل
دوا.
خۆری گه‌‌لان
په‌‌رستيارانی خۆی سووتان.
فێرگه‌‌ری گه‌‌وره‌‌ی جيهان
مانيفێستی كۆمونيستی فه‌رامۆشكرد.
هوشمه‌‌ندترين ‌شاگردی لێنين
مستی كوتايه‌‌ ناوده‌‌می ئەو
له‌ ‌لاويدا كارامه ‌‌و چالاك‌ بوو‌‌،
به‌‌ڵام له‌ پيريدا بێبه‌‌زه‌يی
ئه‌‌وه‌‌ی ببێته‌ خوا
گه‌‌وج ده‌‌بێ .

*****

تای ته‌رازوو لاره‌سه‌نگه‌
له‌ تای دیكەی ته‌‌رازوودا،
هوشياری
داده‌‌نێن،
وه‌‌ك‌ سه‌‌نگی پێويست، بۆ هاوتايی،
دڵڕه‌‌قی
ده‌‌خه‌‌نه‌سه‌‌ری.
په‌‌رستياران‌ له‌‌ خۆ ده‌پرسن :
چی هه‌‌ڵه‌بوو ؟
خوا ؟ يان نزا ؟
ئه‌ی ئامێره‌‌كان ؟
ئه‌‌ی سه‌‌ركه‌وتنی دره‌‌خشان ؟
ئه‌‌ی ساوای بێنان ؟
ئه‌‌ی‌ هاواری ترسی نه‌بيستراوی
هاوڕێيانی له‌خوێناگه‌‌وزاو ؟
ئه‌وی كه‌ فه‌‌رمانی گشت شتێكی دا.
گشت كاره‌كانی ڕانه‌‌په‌‌ڕان.
به‌‌ڵێنی سێويان دابوو
به‌‌ڵام هه‌‌تا هه‌واڵێ له‌ ‌نانیش نیيه‌.

*****
خوا له‌ بۆگه‌‌نبووندايه‌.
په‌رستياران
ئاوا به چێژەوە
له‌ سنگیان ده‌‌ده‌‌ن
هه‌‌روه‌‌ك له‌‌ سمتی ژنانيان.

*****
بۆ كشتی گه‌‌نمی زستانی
شاره‌‌زای زۆر به‌‌كارده‌‌گرن
ئايا ده‌بێ، بينای سۆشياليزم
به‌‌هۆی هه‌‌ندێكه‌‌وه‌
له‌ ‌تاريكیدا
له‌‌سه‌‌ريه‌‌ك ڕۆ‌نرێ ؟
ئايا ڕابه‌‌ر
مرۆڤه‌‌كانی ژێر سايه‌‌ی خۆی
له‌‌تەك خۆی ده‌‌كێشێته‌‌ لوتكه‌‌يه‌‌ك
كه‌ ته‌‌نيا خۆی ده‌‌يناسێ؟‌
مرۆڤەكانی ژێر ڕابه‌‌ری
لایەنیكه‌م به‌هۆی ئامارەوە
ڕابه‌ریده‌‌كه‌‌ن،
بەو‌‌ ڕێگه‌‌يه‌
يا خۆیان ده‌‌ستبه‌‌كارده‌‌بن،
‌يا مۆڵه‌‌تی ئه‌‌وه‌ ده‌‌ده‌‌ن.‌

لێرەدا مه‌به‌ست لە هه‌ڵسه‌نگاندنی ميژوويی ستالین نیيه ‌و به‌هۆی ونبوونی فاكته‌كانەوه، ناتوانرێت به‌م كاره هه‌ستين. به‌ڵام ده‌بێت ئۆتوريته‌ی ئه‌و بۆ قه‌ره‌بووكردنی زيانه‌كانی ‌ئۆلگوبوونی ئه‌و، له‌نێوببرێت. (و. فارسی)

Min djî zîndan, tenanet bo ew zîndanewananey ke sûkayetîyan pêkirdim !

Min djî lesêdaredanim, tenanet bo ew lesêdarederaney ke hawrrêkanim lesêdarededen !

Min djî kuştnim, tenanet kuştinî ajellîş !

Gandî watenî pêwîste nefret le tawan bkeyn nek le ” tawanbar ” !

Tzar

Bêrtolld brêşt
w. le Farsîyewe: Hejên

Letek ewan
Be zarî tfeng û qamçî
Le yekşemmey xwênawya
Dwabû.
Paşan
Letek ewan
Be zmanî tfeng û qamçî
Gişt rojanî hefte
Gişt rojanî kar
Celadî şayistey gel
Dwa.
Xorî gelan
Peristyaranî xoy sûtan.
Fêrgerî gewrey cîhan
Manîfêstî komunîstî feramoşkird.
Huşmenditrîn şagridî lênîn
Mistî kutaye nawdemî ew
Le lawîda karame û çalak bû,
Bellam le pîrîda bêbezeyî
Ewey bbête xwa
Gewc debê .

*****

Tay terazû laresenge
Le tay dîkey terazûda,
Huşyarî
Dadenên,
Wek sengî pêwîst, bo hawtayî,
Dillrreqî
Dexeneserî.
Peristyaran le xo deprisn :
Çî hellebû ?
Xwa ? Yan nza ?
Ey amêrekan ?
Ey serkewtinî drexşan ?
Ey saway bênan ?
Ey hawarî tirsî nebîstrawî
Hawrrêyanî lexwênagewzaw ?
Ewî ke fermanî gişt ştêkî da.
Gişt karekanî raneperran.
Bellênî sêwyan dabû
Bellam heta hewallê le nanîş nîye.

*****
Xwa le bogenbûndaye.
Peristyaran
Awa be çêjewe
Le singyan deden
Herwek le simtî jnanyan.

*****
Bo kiştî genmî zistanî
Şarezay zor bekardegrin
Aya debê, bînay soşyalîzm
Behoy hendêkewe
Le tarîkîda
Leseryek ronrê ?
Aya raber
Mrovekanî jêr sayey xoy
Letek xoy dekêşête lutkeyek
Ke tenya xoy deynasê?
Mrovekanî jêr raberî
Layenîkem behoy amarewe
Raberîdeken,
Bew rêgeye
Ya xoyan destbekardebin,
Ya molletî ewe deden.

Lêreda mebest le hellsengandinî mîjûîy stalîn nîye û behoy winbûnî faktekanewe, natwanrêt bem kare hestîn. Bellam debêt oturîtey ew bo qerebûkirdnî zyanekanî olgubûnî ew, lenêwbibrêt. (Û. Farsî